Намерата ми беше за ова да пишувам откако ќе го слушнам и денешното предавање на Томислав Медак, но бидејќи есапот дома и на пазар не е ист, одиме вака.

Пред 2 дена го слушав Теодор Целакоски од Мултимедијалниот институт од Загреб на тема „Уметност и активизам – формати и значења на политичкото дејствување и влијание на независната културна сцена“. Предавањето беше за хрватското движење „Право на град“ каде што Тео има активна улога, а кое го организира (релативно) успешниот граѓански протест за зачувување на улицита „Варшавска“ во Загреб. Како што разбрав, од предавањето има аудио снимка, и бидејќи не сакам овде да го раскажувам, заинтересираните може да го пингаат организаторот.

Моето видување е дека приказната за хрватското право на град е интересна за нас од повеќе аспекти и од неа можат да се црпат лекции за Скопје2014 - всушност мислам дека некои од тие лекции се добро научени (или барем добро набубани - да се изразам школски) од локалните актери.

Предавањето мене ми послужи да си потврдам некои свои размислувања што може да се сумирааат во една реченица: „Архитектурата е политика“. Мислам дека причините за неуспехот на Прва архи-бригада и Плоштад Слобода како две главни групи што ја водеа опозицијата против Скопје2014, но и на другите јавни опозиционери (нема да наведувам имиња сега), а во поново време и на Асоцијацијата на архитекти лежат во погрешното јавно пишување и објаснување токму на оваа реченица.

Намерно не велам „разбирање“ бидејќи веројатно е дека меѓу овие луѓе има такви (сите?) кои ја разбираат. Останува тоа дека таа не беше искомуницирана на начин што ќе биде приемчив за јавноста.

Архитектите згрешија (и грешат) што инсистираат на тоа дека прашањето за изгледот на Скопје е прашање на архитектура: стручна дебата за стиловите, правците и материјалите што се користат во градењето. Таквата стручна дебата ја промашува суштината и ја оттуѓува јавноста. Дури и „Форум Скопје“ што треба да биде хм - форум, всушност е настан затворен за пошироката јавност - освен архитекти и ретки заинтесирани, други луѓе нема. Нема ни опозиција. Тоа е повеќе или помалку настан на кој се случува „Preaching to the choir“.

Другите општествени активисти слично згрешија (и грешат) што го шират прашањето длабоко во политика, во поширок или преширок контекст на политичка борба (на пример: фати го крадецот!). Ваквиот пристап исто така ја оттуѓува јавноста. Тој не нуди јасни пораки туку повеќе материјал за медиумски шпекулации, а во опкружување во кое ретко и тешко се прави разлика меѓу „партиското“ и „политичкото“ исходот очигледно е уште еден хор.

Да сумирам: Скопје2014 е политичко прашање. Такво треба да биде од интерес на граѓаните во едно демократско општество, кои се политични по самото тоа што живеат во политичка творба (држава). Сфаќам дека сето ова тешко се голта во Македонија, но токму тоа требаше да биде и целта на опозицијата на Скопје2014 - да создаде заедничка точка на интерес околу која ќе се сплотат различни групи (секоја со своја поширока агенда?), но кои ќе понудат дискусија во врска со политичко-граѓанскиот аспект на проектот. Тоа не се случи. Можеби премногу се разликуваме од Хрватска и тоа е добар изговор, но можеби требаше малку повеќе напор за да се артикулира една јасна порака што ќе биде приемчива за поголем број луѓе.

На крај, ќе беше убаво да видиме како независната сцена (сфатена што е можно пошироко) во Македонија се здружува околу едно прашање - со што ќе го докажеше и своето постоење, но наместо тоа ќе живееме со уште една епизода на меѓусебни потценувања и обвинувања.

Во „Современите економски системи“ книга на Никола Узунов и Љубица Костовска (всушност единствената книга што ја сметам (и сметав) за учебник од Економскиот факултет во Скопје - поради начинот и јазикот на кој што е напишана) на крајот на Глава III (Интеракција меѓу економскиоте и политичките системи) се вели:

Според тоа, трајни се врските ако се појават спонтано и ако постои природен афинитет меѓу елементите на системот. Со други зборови авторот вели дека административно цетралистичкиот систем (читај монистички систем Советски блок) т.е. врската 1-А, и само-управниот систем (читај СФРЈ) т.е. врската 3-С не се појавиле спонтано туку под влијанието на идеологии, и се одржувале вештачки; а пазарниот систем се појавил спонтано, како продукт на историјата и се одржува речиси како природна појава.

Воглавно имам проблем со објаснувањето на општествените појави преку некаква „природност“. Но нема да одиме натаму. Овој дел од книгата заклучува дека приватната сопственост и пазарната координација си одговараат со демократијата, т.е. тие два система се конзистентни бидејќи и двата се плуралистички. Се разбира конзистентност може да има и во неплуралистичките системи, но како што е опишано погоре тие не се „природни“ и оттука се неодржливи (како што и историјата покажала). Но одржливоста не е цел сама за себе. На крај, овие системи се тие што носат намногу корист, развој, пари, среќа итн. (Авторите не се без критика за капиталистичкиот систем, посебно во однос на социјалната праведност - но за тоа можеби друг пат.)

Двојниот плурализам е selling point-от на новиот систем. Ова е начинот со кој најлесно се објаснува преминот на Македонија кон овие системи, но дури и неизбежноста на таквиот премин која изгледа и историски детерминирана.

Fast-forward до доцните 2000 и ја имаме Кина со авторитарен-капитализам т.е. без политички плурализам, но плурализам во економскиот систем, со други зборови неприродна врска - неконзистентност на системите, а со извонреден раст што не изгледа дека ќе запре. Што сега за иднината на општествата? Дали поместувањето на другите ќе биде кон Кина со цел да не застане растот?

Славој Жижек, еден од водечките филозофи на денешницата, има неколку поенти за тоа:

The explosion of capitalism in China has many Westerners asking when political democracy—as the “natural” accompaniment of capitalism—will emerge. But a closer look quickly dispels any such hope.

The features we identify today with liberal democracy and freedom (trade unions, universal vote, freedom of the press, etc.) are far from natural fruits of capitalism. The lower classes won them by waging long, difficult struggles throughout the 19th century. Recall the list of demands that Karl Marx and Friedrich Engels made in the conclusion of The Communist Manifesto. With the exception of the abolition of private property, most of them—such as a progressive income tax, free public education and abolishing child labor—are today widely accepted in “bourgeois” democracies, and all were gained as the result of popular struggles.

Голема благодарност до IT.com.mk, Комуникации и Рибаро за промовирањето на текстот Другата страна на интелектуалната сопственост (ако и некој друг го реобјавил, нека си допише во коментар).

Ми се чини дека имавме добар настан денес, иако можеби прилично мал по досег.

Како за утеха, надлежните палеле дискови на Дрисла по старото, добро сценарио. Добро предвидовме. :-)

Голема благодарност и до Канал 103 за отстапеното време на Главна струја.

Па, бев во Старавина викендов што помина. Качив некои фотографии на пикаса. (Веројатно треба гугл акаунт за да се видат.)

Накратко, тоа е едно навистина камено место. Еве и сега едвај ги крпев панорамите. Тешко се распознава различен пејсаж.

From Старавина, Мариово

Но, што нема на планина има во Битола, па така и овој незаборавен постер од тоалет на Широк сокак.

From Старавина, Мариово

:-)

Еден од контроверзните моменти во македонското образование беше случајот од 2006 година, со ОТП наставници кои предаваат информатика.

Основи на техниката и производството всушност беше предмет кој совршено одговараше на индустриското доба - повеќе или помалку ги подготуваше учениците за работа во фабрика (или најмалку за специјализираните средни училишта од разните производствени сектори). Ситуацијата со наставницие по ОТП на одреден начин укажува(ше) и на (почетокот) на крајот на тоа време (иако за Македонија во причини за таа ситуација може да се вброи и транзициското уништување на производството и можеби и нешто трето).

Она што се смени во производството е поместувањето кон економија базирана на знаење или базирана на информации. Ова поместување во суштина значи дека главниот фокус на производството веќе не се физичките туку информациските добра (повторно со задршка дека сепак ова можеби и не е во целост вистина за Македонија). A eдно од најпрепознатливите информациски добра на новото време е софтверот, за кој, слично како и за книгите, важи правилото дека ќе пишуваш подобро колку што ќе читаш подобро.

За наша среќа денес во Македонија во сите училишта има софтвер кој слободно може да се чита. Уште еден проект кој не помина без својата доза на контроверзност беше инсталирањето на слободен софтвер во сите училишта во земјава.

Така, случајно или не, сега се исполените доволно услови да отпоче ОТП 2.0 во училиштата - учење на производство на информации, и тоа не само по предмет специјално наменет за тоа, туку речиси по сите предмети.

Ова го пишувам во очи на НСНД во Штип, првиот поголем собир после долго време на корисници на слободен софтвер, но пред сѐ хакери и активисти. Повелете во Штип, па макар и само на планираната вечерна пастрмајлија.

Патем, со ова, блогов го одбележува и 500-тиот запис.

Денес шетам низ центар малку на пауза да фатам сонце и загледувам во излог некои филиграни. Читам под изработеното сребро дека македонците биле мајстори на тој занает веќе 2500 години. Тогаш помислив дека можда е ова некој мкфејл, бидејќи баш и не бев сигурен дали таква прецизна техника се работела тогаш.

Па еве ја консултирам википедија и испаѓа дека античките грци имале филигран уште во 6 век п.н.е. (http://en.wikipedia.org/wiki/Filigree) Но потоа, барам дали имало македонци (антички) во тој период и за прв пат видов дека македонското античко кралство започнало како вазалска држава на Персија (http://en.wikipedia.org/wiki/Amyntas_I_of_Macedon). Ваљда тоа е поголем мкфејл. Корените уствари да ни бидат во вазалството.

Painting the Bikeshed е еден од незаборавните моменти од историјата на интернетот, иако корените се всушност во книга за јавната администрација (колку згодно!). Да не преведувам:

Parkinson shows how you can go in to the board of directors and get approval for building a multi-million or even billion dollar atomic power plant, but if you want to build a bike shed you will be tangled up in endless discussions.

Parkinson explains that this is because an atomic plant is so vast, so expensive and so complicated that people cannot grasp it, and rather than try, they fall back on the assumption that somebody
else checked all the details before it got this far. Richard P. Feynmann gives a couple of interesting, and very much to the point, examples relating to Los Alamos in his books.

A bike shed on the other hand. Anyone can build one of those over a weekend, and still have time to watch the game on TV. So no matter how well prepared, no matter how reasonable you are with
your proposal, somebody will seize the chance to show that he is doing his job, that he is paying attention, that he is *here*.

Цитирано од Painting the Bikeshed.

Воопштена верзија од овој закон има во закоот на Сајр (политички научник, универзитет Колумбија): "In any dispute the intensity of feeling is inversely proportional to the value of the stakes at issue."

Ми се чини дека ова одлично ја илустрира дебатата за Скопје2014. Проектот чини ситни пари во однос на најголемиот буџет во историјата на Македонија, а сепак дебатите за буџетот се ограничени и всушност никој не може да мобилизира граѓани да протестираат против тоа.

Во однос на големината и сложеноста на државата/економијата/општеството, плоштадот на Скопје е шупа. И, како што Паркинсон вели погоре, секој знае да направи шупа.

I. Зошто е важно?

Кога министерката за култура ќе рече дека „Бранко Црвенковски во својата 20-годишна политичка кариера не изгради апсолутно ништо во Македонија и зачудува од каде тој се доживува како авторитет кој може да коментира дали е нешто кич или не.“, таму ќе видите слабо формулирана политичка изјава, и тоа поради неколку причини.

Очигледното е: зошто би очекувале некој кој не е стручен во архитектура и уметност воопшто да го дожувуваме како авторитет? Се разбира не очекуваме. Но, би очекувале сепак да се земат предвид мислењата на стучните лица, а токму за нив Владата е глува. Но, можеби во Владата сметаат дека само тие што „градат“ се авторитети?!?

И ако е така, и ако Бранко Црвенковски воопшто нема никаков кредибилитет бидејќи тој „не изгради апсолутно ништо“, тогаш во ова има повеќе вистина одошто може да изгледа на прв поглед, бидејќи навистина Црвенковски не „изгради“ ништо: ниту независно судство, ниту квалитетно образование, ниту Вашето омилено што недостасува од јавниот сектор. Но, ваквото „градење“ всушност го руши кредибилитетот на сите политичари во последните 20 години во Македонија, бидејќи никој ништо нема изградено.

Третото е буквалното читање на изјавата, дека Црвенковски не изградил ништо од бетон и стакло. И ова можеби е најмалиот негов грев. Од каде па потребата Владата да гради нешто повеќе од патишта во капитализам и парламентарна демократија? Чинам, големите градења на разно-разни објекти беа симбол на комунистичките (но и другите авторитарни системи)?

И поради последново, Скопје 2014 е важно. Важно е затоа што и покрај сите спорни активности на Владите до сега, било тоа биле ТАТ и Микрософт, ОКТА и Телеком, или нешто трето, Скопје2014 единствено ќе остави траен белег во Македонија. Тоа ќе ги погоди сите граѓани без разлика дали живеат во Скопје или доаѓат во главниот град повремено, без разлика дали се млекари и ги извисил Сведмилк, или се лозари и ги извисил Тиквеш.

А знаејќи го досегашниот „успех“ на политичарите (и тоа не само македонските), на едно нешто може да сметаме: парите секогаш се тука некаде во врвот на приоритетите. И највозвишените идеи за градење на државите и пумпање на идентитетот криеле дебели туциња пари.

II. Зошто не ми е гајле?

Лани во ноември имав здравствен проблем кој бараше трчање на дежурен лекар. Кога стигнав, ми рекоа дека не може да ме снимат бидејќи апаратот не работел. Гоце може ќе ми замери, но тоа што следеше беше трчање по луѓе и вртење телефони за да стигнам на снимање пред тие што закажале во септември, но што може човек да прави во таква сутиација? Моралните дилеми на страна, она што главно ме загрижува е зошто сум воопшто во таква сутиација кога и јас и моите родители редовно цел работен век плаќаме придонеси?

Но, можеби тоа било моја лоша среќа и реформите во здравството навистина ќе донесат подобри услуги за сите? Да се потсетам тогаш на патешествието постдиплмоски студии. Последното пријавување ме соочи со тоа дека македонските судски и нотарски печати не се признаваат во странство. А зошто? Зошто дипломата што ја издава македонскиот водечки универзитет, факултетот што е во водечките 1000 бизнис школи во светот не вреди ни колку празен лист од книжарница надвор од границите на РМ? (Некој со право ќе рече дека истава диплома често не вреди ништо ни во РМ, бидејќи партиските книшки се подобра референца).

На крај, тука се решенијата за извршување за радиодифузна и комунална такса што ги пратија МРТ и Градот. Правна сигурност некој ќе рече? Џабе правобранителот вели дека МРТ греши кога извршителите ги љуштат парите директно од банкарска сметка. Слично е и со застарените комуналните такси од градот што пред 10 дена блокираа илјадници фирми. А банките, верните чувари на пари, наместо да ги заштитат своите клиенти сепак се одлучија да подлегнат под уште еден политички притисок, често одбивајќи воопшто да дадат информација за тоа кај отидоа париве од жиро-сметката.

Па зошто да ми биде гајле дали на плоштадот ќе има еден или десет коња кога ништо друго не функционира? Каков план можам да правам за иднината?

Да ја оправувам работата во државата немам ниту намера ниту желба. Ми останува само да бегам. Ако не успеам, тогаш ќе го гледам Скопје во 2014 и ќе тонам во просечност.

ВМРО-ДПМНЕ омекна, на летните тераси ќе се пуши:

На тераса и во летни бавчи на угостителските објекти, односно ресторани, кафулиња, кафе-барови, отворени летни дискотеки и плажи во периодот од 1 март до 31 октомври ќе биде дозволено пушење. Ова го предвидува предлог- законот за измени и дополнување на Законот за заштита од пушењето, кој вчера на Собранието му го предложија пратениците на ВМРО-ДПМНЕ.

„Во делот каде што ќе биде дозволено пушењето, терасите и летните бавчи нема да смеат да имаат покриви ниту дополнителна опрема која на објектот ќе му дава затворен карактер“, изјави вчера претставникот на пратеничката група на владеачката партија, Влатко Ѓорчев.

Вистинска чистка на нелегалните тераси на кеј:

Како никогаш досега општинската инспекција од Центар вчера ги уриваше незаконски заградените тераси на кејот на Вардар. Педесетина ангажирани извршители од рано изутрина почнаа со демонтирање на најлоните, подовите и воопшто на сите делови од конструкциите од нелегалните градби. Безмилосна чистка истовремено се вршеше на терасите на сите седум локали на шеталиштето. Освен општинските работници во акцијата се вклучија и дел од сопствениците на кафулињата со свои работници. Иако револтирани, сепак, кафеанџиите не даваа отпор.

Добро, само мене ли ми изгледа ова на местенка?! Се чини дека општината, со пари од граѓаните, експресно пред измените на законот за пушење на газдите во центарот им ги претвори просторите од „затворен карактер“ во „отворени летни тераси“.

Идејата / проектот на МИО за создавање и додавање содржина на mk.wikipedia.org, отвора повеќе прашања отколку што дава одговори. Ќе треба да видиме: (1) како ваква одгоре-надолу планирана активност ќе се вклопи во енциклопедија чиј главен адут е пристапот оддолу-нагоре; (2) дали статиите ќе успеат да го задржат основниот принцип на Википедија - Неутралната гледна точка; (3) дали авторите ќе внимаваат на изворите на текстовите, најмногу заради почитување на авторските права; (4) и на крај, поврзано со претходните три, дали конечниот резултат ќе бидат вистински вики статии.

Но, настрана од слободен софтвер/слободна култура/криејтив комонс/википедија евангелието, останува уште едно важно прашање: зошто Владата на Р. Македонија започнува уште еден проект за енциклопедија?

Владата веќе потрошила средства од буџетот за една енциклопедија (таа на МАНУ), па за мене е нејасно зошто при нејзината изработка не е искористен модел што ќе овозможи лесно повторно искористување и прилагодување на делото. Со други зборови, ако во договорот за финансирање со МАНУ, авторските права ги презела Владата, сега ќе можеше дигитално, на Википедија, да ја објави целата енциклопедија.

Ако намената на владината испомош на Википедија е, како што рекол министерот, за македонските државјани кои не зборуваат втор јазик, тогаш ова погоре е најбрзиот пат.

Вака изгледа како дуплирање на напор и дополнително трошење на пари и/или други ресурси.

Дополнување од 28.12.2009:

Во Велика Британија (а можеби и на други места) веќе постојат кампањи кои повикуваат на ослободување на книгите. Неколку цитати од freeourbooks.org.uk:

Public funds pay vast majority of the academic research; the results should therefore be public.

We, the citizens, through the state, pay for the production of academic books and research papers twice, first through salaries and research grants, and second through the purchase of books and journal subscriptions. This is how the the most fundamental principles of academia, to study and to share its findings, are obstructed, and its operation is made far more expensive and cumbersome.

Според последните новинарски извештаи, се ближи денот Д за европската иднина на Македонија. Се вели дека исходот на тој ден целосно зависи од решението за проблемот со името.

Не знаеме колку што од ова е точно и каква сѐ политика е во игра, но за целите на овој текст ќе претпоставиме дека предлог е ставен на маса и дека Македонија може да прифати и одбие.

Значи, Македонија може да прифати промена на името и влез во ЕУ, или да одбие промена на името и да остане надвор од ЕУ. За Македонија посакуваната варијанта е да го задржи името и да влезе во ЕУ, но таков избор, како што велат, не е возможен.

Во економија, еден од основните концепти што се учи е „опортунитетен трошок“, а се однесува на два посакувани избори кои меѓусебно се исклучуваат. На студентите на предавање овој концепт, инаку обмислен од Џон Стујарт Мил, им се објаснува со изборот работа или студии (иако опцијата вонреден студент во Македонија малку го руши примерот). Младиот матурант е соочен со избор: може да студира или да работи. Ако работи, тогаш не може да студира, да се здобие со диплома и во иднина да најде подобра работа. Тоа е опортунитетниот трошок на работењето. Ако студира, тогаш не може да заработи пари. Опортунитетниот трошок се парите што можел да ги заработи.

Понекогаш, опциите кои се пред нас не можат да се изразат во пари, но сепак опортунитетниот трошок сѐ уште е присутен, иако можеби тој тешко се согледува. (Во економијата, постои разлика меѓу опортунитетниот трошок и сметководствениот трошок).

Назад на прашањето за Македонја и ЕУ. Ако Македонија го смени името (и влезе во ЕУ), тогаш опортунитетниот трошок ќе биде во она што може да се добие од неменување на името. Неменувањето на името пак, како опортунитетен трошок го има сето тоа што може да се добие со влегувањето во ЕУ.

Пресметајте.

Ова е повеќе прашање, но да почнам од почеток.

Со последните измени сите лица кои порано не можеле да добијат сини картони, сега можат да добијат. Тоа е добра вест и мило ми е што социјалната држава почнува да функционира во таа смисла.

Сепак и ваквата реформа остава одредена група на граѓани надвор од здравството покриено со сини картони. Имено, ако работите во некоја компанија која поради некои причини не може да Ви исплати плата на време, тоа ќе значи дека нема да имате и сини картони. Вистина има компании кои намерно не ги исплаќаат платите (а со тоа и придонесите), но има и такви кои немаат избор (ако на пример се погодени од економската криза). Не изгледа фер работниците да страдаат поради дивеењето на работодавците или кризата, особено кога неработниците не страдаат поради нивната несреќа или мрза.

Не ги знам точните одредби на новиот закон но, од здравствена гледна точка, можеби е поисплатливо да не работите и да имате картони, отколку да работите (пријавено по сите закони) и да немате. Патем ако работите „на црно“ официјално немате работа, а може да си земете картони.

А што ако работите во некое од јавните претпријатија и не земате плата (и придонеси и картони)? Јавните претпријатија речиси и да не можат да бидат погодени од економската криза, или барем не негативно. На пример, ако кризата ја намалува заработувачката на граѓаните, некои од нив ќе почнат помалку да го возат својот автомобил, а повеќе да се возат со ЈСП, а тоа ќе значи повеќе приходи за ЈСП. Јавните претпријатија се во соптсвеност на државата, градовите или општините и за нивното раководење се одговорни министрите или градоначалниците. Нивните буџети воглавно се полнат со пари на граѓаните. Зошто некои такви претпријатија се во неможност да ги плаќаат платите на своите работници?

Во врска со платите и придонесите, во игра се исто така нови правила. На пример, има казни (можеби и камати) за оние кои нема навреме да ги уплатат средствата. Ми се чини дека рокот е до 15-ти во секој месец. Не знам до која мера се спроведуваат овие, но ако се спроведуваат, а во прашање е државно јавно претпријатие, тогаш во крајна линија испаѓа дека државата сама на себе треба да си плаќа казни, ако менаџерскиот тим кој таа го поставила не успее да исплати плати на време, со пари кои пак треба да дојдат од државата (всушност од граѓаните). Замрсено.

Ова не е само некоја ментална гимнастика. Во Македонија постојат јавни претпријатија во кои илјадници луѓе немаат со месеци земено плата. Штета што не мислеле и на нив кога го носеле новиот закон за здравство за сите.

Во денешен Утрински опозицијата ја повикала владата да ги вработи најдобрите студенти во јавната администрација:

„На страница 97 од програмата ’Решенија за Македонија‘, во делот ’Перспективи за младите‘, предвидовме континуирано вработување на најдобрите студенти во јавната администрација, како битна претпоставка за подобрување на нејзините капацитети.

Google на прашањето „најдобрите студенти во јавната администрација“ вели дека владата веќе потпишала 2 меморандуми токму за таа цел со УЈИЕ и ДУТ.

Убаво што партиите и владите мислат на вработувањето на младите, но од кога најдобрите се задоволуваат со работа во јавна администрација?

Или, за Македонија можеби подобро, до кога најдобрите ќе се задоволуваат со работа во јавна администрација?

Има што да се учи од холивудските филмови: Во „Јасна и присутна опасност“, Џек Рајан го советува американскиот претседател да не негира дека бил пријател со убиениот соработник на картелот во Колумбија. „Кога новинарите ќе прашаат дали сте биле пријатели“, вели Рајан, „речете им: не, бевме добри пријатели. Така ќе нема што да прашуваат“.

Ова е одлична лекција за „Слободен индекс“. Кога некој новинар ќе ги праша дали се од СДСМ, нека му одговорат дека не се од СДСМ, туку од СДСМ, ВМРО-ДПМНЕ, ДУИ, ДПА, ЛДП, НД, ЛП, НСДП (и кој има уште таму?!). Тогаш ова глупаво прашање ќе биде затворено и дебатата за вистинските нешта ќе може да започне.

Деновиве во тек е 5 фестивал на новиот германски филм. Како и обично, филмовите се прикажуваат во кино „Фросина“. И, како и обично, некои филмови гостуваат во други градови. Оваа година во Прилеп, Битола, Штип и Тетово.

Она што ми падна во очи е дека на програмата во другите градови има кратки филмови и само еден долгометражен филм „Групацијата Бадер-Мајхоф“. Филмот е за терористичката група Бадер-Мајнхов, подоцна позната како РАФ. Истиот филм во сите градови. Живо ме интересира зошто изборот паднал на овој филм, а не на некој друг (на програмата во Скопје има и документарни филмови, но и играни со некоја друга тема).

Според Википедија филмот е критикуван како филм кој го прави тероризмот да изгледа атрактивно, но и со нагласок дека во тоа време имал своевидна привлечност. Истовремено, и покрај митологизацијата, за повеќето германци денес главните ликови пред сѐ се губитници.

Има ли тука некоја порака за македонската јавност?

Се сеќавам на еден текст од Сет Годин (не можам да го најдам баш сега на интернет), во кој тој се жали на некоја незгода во сообраќајот што ја имал тој со службено возило на некоја компанија, и на возилото немало информација каде може да се обратат учесниците во сообраќајот ако сметаат дека возачот се однесувал непримерно или ја загрозил безбедноста во сообраќајот.

Па, добри вести од Скопје. Возилата на Мако Маркет на задната страна имаат лепенка која им сугерира на другите учесници да се јават во дирекцијата на компанијата доколку сметаат дека возилото се однесувало непримерно во сообраќајот.

За жал не можев да го фотографирам возилото. Сепак возев и ќе беше несовесно јас некако да ја загрозувам безбедноста.

Некаде тоа го викаат непостоење на правна сигурност.

Секаде тоа прави дел од граѓаните да се чувствуваат како магариња.

За едно евро ќе може да се откупи дворното земјиште

Утре одам за Пришитна. Таму овој викенд се случува голема конференција за слободен софтвер.

Ова е прва конференција од ваков тип во нашето поблиско соседство. Можеби слична на оваа е само хрватската.

Јас ќе имам мала презентација таму на тема „Заедници кои се распаѓаат“. Ќе зборувам за Македонија и нашата заедница.

Во 2002 г. работите околу слободниот софтвер почнаа слично и во Македонија: со конференција и гостин од ФСФ.

Седум години подоцна, „Слободен софтвер Македонија“ сѐ уште не може да добие прописни фондови за работа, сѐ уште нема свои канцеларии и бројот на луѓе кои активно придонесуваат секојдневно се намалува. Секако, нема ни конференција

Ќе зборувам за овие неуспеси. Најверојатно ќе биде кратко и можеби и другите луѓе кои патувааат од овде ќе придонесат некако во дебатата.

За мене лично, ми се чини дека ова ќе биде последната активност поврзана со слободен софтвер што ќе ја правам локално/регионално.

7 години звучи и некако предолго.

По написот во „Нова Македонија“ дека „Плаќаат патничко, за да не шетаат по лекари за бесплатно осигурување“, решив да видам што е работата со ова осигурување и така приказнава започнува.

Постапката за добивање на овој документ не е бесплатна. Без да ги сметаме трошоците за превоз од една до друга државна служба, трошоците се 250 денари за мажи, односно 500 денари за жени за потврда дека општото здравје на пациентот е добро. Потврдата ја издава матичниот лекар, а за жените и матичниот гинеколог. Никаков преглед не се случува.

Вашите лекари најверојатно неволно ќе ви ја издадат таа потврда: „Треба да закажете.“, „Кај да барам сега таков образец?“, и тоа ако воопшто знаат дека таква потврда се издава за ваква цел. Се разбира, потоа нема да имаат никаков проблем да ви наплатат по 250 денари за секоја издадена потврда. Од лекар одете право во фотокопир. Ќе ви треба по една копија плус од секоја потврда. Тоа се значи 5 – 10 денари плус трошоци.

Целата работа можете да ја завршите во еден ден, ако станете доволно рано и ако ги погодите смените на сите лекари. Ако не, треба да се подготвите за рано пристигнување 7:30 – 8:00 ч. во подрачната едница на Фондот за здравствено осигурување која што се наоѓа во Тафталиџе (20-тина метри десно на претпоследната улица на десно кога по Париска одите кон Алумина). Со вас треба да ги носите потврдите, копиите, здравствената книшка и сините картончиња.

Патот ве води во левиот влез или левата барака, не сум сигурен дали тоа е еден објект или два залепени еден до друг. Во секој случај станува збор за неугледна барака. Чекалната е полна со луѓе кои чекаат за прегледи за боледување, а ќе забележите и една полица за оставање здравствени книшки по азбучен ред. Тој ред не е за вас. Поминете низ ходникот и свртете десно. Одете до крај и тропнете на вратата што е во чело на крајот од ходникот. На неа пишува „Второстепена лекарска комисија“ или нешто слично. Шансите се дека вратата ќе биде заклучена. Свртете се на десно и ќе ги видите докторите во соседното сопче како разговараат со утринското кафе и цигара. Пушењето и во ваков неугледен објект е забрането, но што е тука е. Откако ќе ве забележат за кратко време некој доктор ќе ја отвори канцеларијата и вашата авантура продолжува.

Докторот ќе ги прегледа вашите документи и ќе ве праша каде патувате. Постои можност да побара и потврда од стоматолог. Ако тоа се случи, имајте спремен одговор дека стоматолозите не издаваат потврда и дека сте се јавиле во фондот и од таму исто така ви потврдиле дека таква потврда не е потребна. Ако дебатата продолжи останете на ова тврдење и понудете веднаш да се јавите на бесплатната инфо-линија на фондот 080033222.

Преглед повторно не се случува. Докторот ќе ве замоли да излезете и почекате додека сестрата не ве прочита. Додека чекате, докторот ги препишува информациите од потврдите од матичните лекари на нов образец. По 15 – 20 минути сестрата ве повикува и ви ги враќа сите документи плус новиот образец. Продолжувате кон уште една испостава на фондот, овој пат кај Црвен крст во Центар, во местото популарно наречено „социјално“.

На влезот, откако ќе пријавите за која цел доаѓате, обезбедувањето ќе ве упати во соба бр. 6, лево по скалите. Вистинската насока сепак е десно во ходникот до шалтер бр. 2. Затоа воопшто не прашувајте каде треба да одите. На шалтерот ќе побарате барање за осигурување за патување во странство. Ќе ви дадат образец што се однесува на службено патување, но не се збунувајте. Пополнете го и дајте го на истиот шалтер за заверка. Со заверениот образец продолжете кон соба бр. 6.

Во соба бр. 6 се изготува двојазичниот образец кој ќе биде потврда за вашето осигурување. Ќе ве прашаат каде одите, дали туристички или не и колку време, и потоа за неколку минути ќе отпечатат две копии од нов образец со вашите податоци на два јазика, македонски и јазикот на земјата во која патувате. Образецот треба да го однесете на потпис во соба бр. 16, лево во ходникот кога ќе излезете од скалите на соба бр. 6 и потоа да го вратите назад.

На крај една копија задржува фондот и една е за вас и приказната за осигурувањето завршува. Ќе ве советуваат да си направите една фотокопија од образецот. Во случај да треба да го дадете на некој лекар во странство, оригиналот секогаш треба да го задржите за вас.

Дали се исплати? Ми се чини дека најскапото осигурување е 1 евро од ден. Така имате 10 евра за 10 дена летување во најблиската осигурителна куќа или туристичка агенција, наспроти 250 – 500 денари, плус други ситни трошоци, плус 6-7 врати во државни служби на различни локации и шетање под жешкото скопско сонце.

Останува да се провери дали амбасадите воопшто го прифаќаат осигурувањето од ФЗОМ, наместо тоа од осигурителните компании.

Вчера во проектот Psi ги испратив последните македонски преводи за најновата верзија 0.13 која треба да биде објавена деновиве. Од многуте проекти за локализација во кои сум учествувал овој за клиентот за Jabber Psi е последниот во кој придонесував.

После шест години активно преведување на Firefox, со него се збогував пред неколку месеци кога речиси сѐ беше спремно за верзијата 3.5. Psi го преведував од неговата верзија 0.6 или 0.7, што сметано по една верзија годишно значи дека и на него сум работел најмалку шест години, иако не можам да бидам најсигурен во оваа пресметка.

Па, зошто се откажувам од две активности во кои сум вложил толку многу време, а на некој начин и пари?

Пресудната причина е што се чувствувам отсечено од општеството. Тешко ми е да одредам за кого или за што би продолжил да преведувам слободен софтвер. Сѐ уште мислам дека преведувањето е корисно за секое општество, а ни оддалеку не помислувам со ова да ми заврши ангажирањето околу слободниот софтвер бидејќи се надевам да придонесувам некако интернационално, но конкретно за моето преведување на македонски јазик веќе не гледам поента.

Секако има тука и други причини, на пример, дека тоа дека после 6 или 7 години добро е човек да направи промена и да си најде некое друго хоби. Или пак, оставањето простор други млади луѓе да се зафатат со вакви етаблирани локализациски проекти. Но, ништо не влијае така пресудно како чувството на отсеченост од поширокото опкружување за кое всушност треба да е наменет преведениот софтвер.

Не знам дали можам да го објаснам ова некако подобро. Како и да е, беше забавно додека траеше, а преводите се достапни на нив да продолжи да работи секој кој е заинтересиран.

Претпоставувам дека на многумина ќе им биде мило што нема повеќе да го гледаат ликот на претседателот Бранко Црвенковски на страницата president.gov.mk, но сепак ваквото целосно менување на Интернет презентациите на институциите на Македонија останува лоша пракса на македонските власти.

Ми се чини дека за ова блогирав и кога се појави тогаш новата страница на Црвенковски, но сега не можам да го пронајдам тој текст.

За илустрација, погледајте како изгледа страницата на Белата куќа, каде има и список од сите претседатели на САД.

Дополнување: И ваквата пракса води до еден ваков комичен пример.

На првомајскиот протест недостасуваа само граѓани.

Се осмелувам да речам дека фактот што во Македонија воглавно не се почитуваат законите е главната причина зошто ниедно граѓанско организирање за или против било што однапред е осудено на пропаст.

Причините за ова произлегуваат од следново: имате граѓани, компани и влада кои во различни случаи или ситуации не ги почитуваат законите. Тоа создава совршен простор за притисок и уцена од страна на силите кои сакаат да го контролираат општеството. Сакате да протестирате? Веднаш се наоѓа некој да ви каже дека на пример, тракторот не ви е регистриран. Можеби не сте ја поднеле годишната даночна пријава, или во вашата команија сте заборавиле да ја проверите исправноста на противпожарните апарати и ете шанса да добиете предупредување за послушност. А, ако некогаш треба да се прави гужва за некоја цел на оние кои ги знаат вашите законски грешки, лесно може да ве натераат да правите нешто за тие да погледнат на другата страна.

Не знам дали ваквата ситуација во општеството има свој назив во теоријата, ама прилично сум убеден дека во нејзиното создавање активно придонесувале сите досегашни влади на Р. Македонија.

Исто така прилично сум сигурен дека добар начин да се надмине оваа стуација е секој за себе да ги елиминира можните закачки што се создаваат на ваквиот начин. Тогаш, ми се чини, нема да биде толку страшно секој јавно го искажува своето мислење.

Во една реченица:

Затоа што го релативизира целиот настан.

Протестот трае значително помалку од журката по него. Пораката што ја испраќа е дека сакаме само да постоиме на плоштад и потоа ќе одиме да се забавуваме. Го дише балонот, бидејќи слободата тешко ќе ја одбраниме со еден час поминат на плоштад. Објаснувањата дека музиката, овде кај нас, е некако важна во целата приказна се наивни. Постои шанса ваквиот распоред на настани да ги отуѓи граѓаните кои чувствуваат дека нивните права се загрозени, но не се дел организаторско-музичката сцена. Сѐ на сѐ сликата што ја добивам е дека ова ќе биде само една забава која се шлепа на некоја идеја за слобода што можеби ја има, а можеби и ја нема.

Толку.

По текстовите на Крстева и Вилиќ, уште еден интересен текст кој многу прецизно ги открива пораките на новото градење во Скопје. Текстот во целост е објавен на блогот Скопје2803, блог на македонски и странски архитекти кои го следат настанот од плоштадот од повеќе различни аспекти.

Текстот е на архитектот Блаж Крижник и антропологот Горан Јанев. (on-line тука.)

Накратко, она штого објаснуваат овие двајца е дека Скопје се трансформира од отворен град во национален главен град, што е спроти моменталните тежнеења на големите градови и што е прилично зад времето, а дека истот се прави од позиција на политичка моќ.

Можеби сликата што е ставена како илустрација најдобро го објаснува ова ова:

Скопје се враќа назад во 19 и ран 20 век, кога сите други важни градови одат напред. Ако по земјотресот бил пред времето, сега ќе биде зад времето, а се чини дека мнозинството скопјани се океј со ваквиот развој на настаните.

Па покрај Поранешна Југословенска Република Македонија сега ќе имаме и Поранешен отворен град Скопје.