Дали битката за автономијата на универзитетот е веќе изгубена? Во шумот што го создаде првиот академски час на Богословскиот факултет речиси и да не ја забележавме објавата за почеток на проектот за прилагодување на студиските програми на потребите на бизнис секторот. Исто така, без никаква посебна дебата во јавноста е, по сѐ изгледа, вообичаената пракса факултети од УКИМ на своите веб страници покрај известувањата за испити и уписи да објавуваат огласи за работа.

Но, сѐ е добро. На Македонија, земја со долгорочни високи стапки на невработеност, потребно ѝ е да најде некакво решение за спојување на тие што бараат и тие што нудат работа. А и настрана од тоа, реформите се во духот на Болоњскиот процес, кој како и другите потфати во Европа, има за цел да го воедначи и соедини европскиот простор. И сето ова е совршено ќе се вклопуваше во убава приказна, да не постоеше оргомна дебата и критика на универзитетскта Болоња: против претворањето на образованието во потрошувачко добро и неговото разбирање како нешто што треба да ги задоволува економските потреби, против систематското ограничување на автономното учење и независната мисла, и против ставањето на сѐ поголем акцент на присуството на часови како критериум за академско достигнување.

Накратко, се аргументира дека универзитетите се поместуваат од нивното традиционално образование со општествена и хуманитарна улога кон пазарно-ориентиран тренинг. Во суштина, ова значи де-факто укинување на автономијата на универзитетот.

Можеби најстрогата критика на овој процес доаѓа од пишувањето на Славој Жижек. Според него, обидот за хармонизација на европскиот високообразовен систем е напад на „јавното употребување на разумот“. Тој аргументира дека вистинската задача на мислењето се губи кога високото образование се подредува на задачата на решавање на конкретните проблеми на општеството преку производството на експертски мислења. Целта не е само да се најдат решенија за проблемите, туку и да се размислува за природата на проблемите и за нивната суштина.

Преведено за Македонија и нејзините економски проблеми, задачата на универзитетот, покрај снабувањето на соодветно оспособена работна сила, би требало да вклучи и создавање на такви академски граѓани кои ќе можат да размислуваат зошто (на пример) имаме триесет и кусур проценти стапка на невработеност, и воглавно кои се причините за сите долгорочни и натежнати економски (и други) проблеми во земјата. Ниедна компанија не би се грижела дали нејзиниот работник може да размислува за ова и впрочем ако го прави тоа, впуштањето во таков потфат веројатно би било лошо за неговото корпоративно поведение.

Но, можеме ли само со пазарно образование? Тоа е прашањето кое универзитетот треба да го одговори. Краткорочните пазарни желби на бркачите на профит не треба да го диктираат високото образование. Универзитетот ќе ја докаже и покаже својата автономија ако, барем малку, организрано го крене гласот против нивниот налет.

Текстот е објавен на РСЕ: http://www.makdenes.org/content/article/24722612.html.
Овој текст е дел II од серијата за образование. Првиот е: Универзитетска независност и волшепства.

Од WikiLeaks’ Julian Assange & Philosopher Slavoj Žižek With Amy Goodman:

You know, you—by "you," I mean U.K. citizens here—what horrors are being made now in the U.K. university reform, new privatizations and so on and so on. This is all one concerted attack on the public use of reason. It goes on all around Europe. The name is so-called Bologna high education reform, and the goal is very clear. They say it. It’s to make universities more responsive to social life, to social problems. It sounds nice. What it really means is that we should all become experts. As a French guy, later minister, explained to me in a debate in Paris. For example, cars are burning in Paris suburbs. What we need is psychologists who will tell us how to control the crowd, urbanists who will tell us how to restructure the streets so that the crowd is easy to break up or whatever. Like, we should be here as a kind of a ideological or specialist serviceman to resolve problems formulated by others. I think this is the end of intellectual life as we know it.

Веројатно и други луѓе на други места го покренале ова прашање, така што не ми е јасно кој е посмешен: тие што го претставуваат тоа како супер идеја, или тие што бараат фаул.

Којзнае дали претставката што ја испраќавме (ping @igor_stama) имала некоја улога (види овде и овде), но УКИМ од оваа академска година не наплаќа за индески и студентски легитимации.

Патем, и малку оф-топик, јас одговор на претставката никогаш и не добив иако според Законот за постапување по претставки и предлози (Службен весник на РМ бр.82/08 од 8.07.2008 год.) треба да добијам одговор во рок од 30 дена:

Член 9
1) Органот кој постапува по претставките и предлозите е должен да му одговори на подносителот за основаноста и за резултатите од постапувањето во рок од 15 дена, а за сложени прашања во рок од 30 дена од приемот на претставката, односно предлогот.

Изгледа треба да го барам студенсткиот правобранител.

Денес е петнаестиот ден откако ја доставив претставката до УКИМ. Тоа е првиот рок што го остава Законот за одговор на претставки, а и две недели се добар период некакво сумирање, па еве преглед на тоа што до сега (знам дека) се случи.

Како повторување, целта на претставката е универзитетот да ги направи достапни на интернет обрасците за комуникација со него и тие да бидат бесплатни. Постојат неколку причини зошто сметам дека досегашната практика на УКИМ е погрешна: 1. Колку што ми е познато ниту една друга државна институција не наплаќа за обрасци; 2. Цените се високи, а обрасците се наменети за група на граѓани што во прицнип се смета за сиромашна; 3. Цените се арбитрарно одредени, т.е. не ја одразуваат вистинската цена на чинење на хартиите и печатењето, што некако мириса и на комерцијален потфат околу печатењето и дистрибуцијата на обрасците.

Обрасците и сѐ околу нив е во надлежност на универзитетот што значи нивната судбина е во рацете на универзитетското автономно донесување одлуки.

Сите овие поенти се вклучени во текстот што на хартија го доставив до УКИМ и потоа го објавив на интернет со цел некој друг студент што исто така смета дека начинот на кој што мора да се дојде до пријави е погрешен да достави претставка до архивата на УКИМ.

За претставката го известив студентскиот правобранител, пред сѐ за тој да биде информиран и во тек. Човекот се покажа како коректен и разменивме неколку пораки за евентуалното негово службено вклучување во постапката. Како што му реков и нему, во моментов не мислам дека службено вклучување на студентскиот правобранител е нужно, но го поканив како студент да ја испрати претставката до УКИМ ако лично се согласува со тоа што во неа го пишува.

Исто така ги контактирав луѓето од Слободен индекс да испратат претставки. Колку што може да се заклучи од разменетата е-пошта, тие како група одлучија да не испраќаат претставки. Исто така, претставкава (или нејзините цели), колку што ми е познато од тоа што читам, не е интересна на уште една група - Академска слободна комуникација (чија поштенска листа за жал е затворена за јавност). Признавам, не сум ги прочитал мисиите на двете групи за да знам дали нешто вакво може да биде дел од нивната работа. Затоа само пренесувам што се случило, и не судам дали тоа е исправно или не.

Сите овие активности го привлекоа вниманието на уште една група - професорите кои се обединети околу списанието VoxAcademica. Нивна желба е во следниот број на списанието да отпечатат нешто во врска со темата користејќи ги текстовите што се објавени на овој блог. Јас се согласив со нивниот предлог.

Исто така, приватно бев информиран дека целава работа привлекла многу like-ови на Facebook. Не сум видел ништо од тоа бидејќи немам сметка таму, но и така и вака фејсбук активизмот не е нешто што е посебно интересно.

Сѐ на сѐ, колку што ми е познато, до овој момент ниту една друга личност што е студент на УКИМ не испратила копија од претставката до универзитетот.

Денес до УКИМ доставив претсавка во врска со цените на обрасците и нивната можна идна дистрибуција бесплатно на интернет - прашања што ги истражував пред десетина дена: http://novica.softver.org.mk/node/596. Во основа тоа е истиот текст од блогот. Мојата адреса е замаглена, и копија испратив по е-пошта до правобранителот на студентите за човекот да биде во тек. Слики подолу.

Според Законот за постапување по претставки и предлози (Службен весник на РМ бр.82/08 од 8.07.2008 год.) треба да добијам одговор во рок од 30 дена:

Член 9
1) Органот кој постапува по претставките и предлозите е должен да му одговори на подносителот за основаноста и за резултатите од постапувањето во рок од 15 дена, а за сложени прашања во рок од 30 дена од приемот на претставката, односно предлогот.

Не знам дали една претставка може да смени нешто. Но, бидејќи пријавите и другите обрасци се во надлежност на Универзитетот, ова е шанса за сите студенти што мислат дека 50,00 денари за семестрален лист е погрешно да се придружат со достава на оваа или слична претставка до архивата на Универзитетот (зградата на Ректоратот, четвртата врата десно). Така, можеби 100 или 200 претставки ќе сменат нешто.

Го прикачувам мојот текст на овој запис во случај некој да сака да го искористи.

Дополнето: Ако патот не Ве води до Бит-пазар, претставката може да се прати прати по повратна пошта. Повратницата како доказ дека Универзитетот го примил писмото.

Дополнето 12.04.2011 година: Одговорот од студентскиот правобранител.