активизам

Undefined

Ефектот на демонстрација и граѓанскиот отпор: за потребата од освојување на нови медиумски простори

Tags: 

За сите што се од економските науки веројатно е добро познат примерот со ефектот на демонстрација врз потрошувачката: гледате дека соседот купил нова кола, и сакате да купите нова кола… Кога знаете што прават другите, сакате да го подражавате нивното однесување.

Тогаш без многу изненадување следи дека во книгата посветена на граѓанскиот отпор Адам Робертс и Тимоти Гартон Еш посветуваат поглавје на ефектот на демонстрација и граѓанскиот отпор во поранешниот советски блок. Авторите забележуваат дека клучна улога во расплетот во Советскиот сојуз игра политиката Гласност — т.е. слободниот проток на информации низ медиумите што по долго време со политиката на Горбачов се ослободени.

Да не преведувам:

Извор, книга цитирана погоре, стр. 108

Технологијата е сменета од тогаш до денес, но тоа што можеме да твитаме (најчесто) непречено не значи дека информациите стигнуваат до сите. Да искористам уште еден цитат, од (наводно) Едли Стивенсон: Кога некоја поддржувачка во изборната претседателска кампања му рекла „Сенаторе, сите паметни луѓе сѐ со вас.“, тој одговорил: „Тоа не е доволно, потребно ни е мнозинството“.

Значи, тоа што ние на твитер / интернет знаеме и се сложуваме со тоа што го прави на пр. Студентски пленум, или пак Солидарност за хонорарците не е доволно. Потребен ни е ефектот на демонстрација за промената да се прелее во сите ќошиња на општеството. Тоа што имаме интернет исто така не е доволно. Потребни се традиционалните медиуми и потребно е да се освојат нови медиумски простори.

Напред кон улиците и плоштадите, но и кон домовите на оние што зависат од ТВ приемнците.

10 проблеми што ќе останат ако утре Грција ја признае Македонија под уставно име и Македонија влезе во НАТО и започне преговори со ЕУ.

Tags: 

Или, 10 идеи за активизам.

Порано можеше да го обвиниме Белград. Сега само Скопје.

Македонските елити во последните 25 години не решиле ниту еден проблем на граѓаните. Напротив, проблеми создавале.

10. Вода за пиење. Гевгелија пие вода со арсен. Скопје има азбестни цевки. Неготино има рестрикции, а Св. Николе нема вода воопшто.

9. Воздух. Скопје е прв или втор најзагаден град во Европа. Битола под РЕК исто се гуши.

8. Ѓубре. Тетово, полошка депонија.

7. Греење. Скопје е единствен град со централно греење. Половина исклучен.

6. Превоз. Нема железница, нема добра патна мрежа, нема трамвај или слично во главниот град.

5. Секаде има невработеност и сиромаштија.

4. Генерациски јаз. 200 или 500 илјади помалку луѓе во земјата, најголем дел млади високообразовани.

3. Недоверба меѓу Македонци и Албанци. Да не ги набројувам другите мнозинско-малцински проблеми.

2. Корупција. Не можеш да напишеш „корупција“ без да напишеш „и ја“.

1. Тапа фудбалска репрезентација.

Некои идеи за активизмот што нема да ги примениме: Пост-11 октомври мамурлак

Tags: 

Приказната оди отприлика вака.

Кога граѓанското движење за човекови права на афро-американците било соочено со постојан притисок од страна на белите власти во САД, тие решиле да прават сѐ по закон и се подредиле во сликата за тоа што во тоа време се сметало дека е слика на добар и чесен граѓанин: облекле одела, протестирале мирно, оделе наместо да трчаат и ред такви работи што ги направиле нивните битки да изгледаат нормално во очите на белците. (Не можам да понудам URL за ова бидејќи го слушав на предавање.)

Тоа што тие го покажале со ова однесување всушност е масивна координирана акција на отпор која што секогаш не им била удобна или по ќеиф: на пример кога морале да одат по жешкиот асфалт облечени во одело и кравата — колку да именувам еден банален, но секако значаен дел од сета таа иконографија.

Зошто овој историски пример?

Секојдневно добиваме извештаи (или пишуваме извештаи) дека во Македонија има селективна примена на правото и дека тоа е токму одлика на систем кој што не е демократски. Селективната примена на правото значи дека сте во милост на власта. Денес правите прекршок и тој гледа на друга страна и поминувате неказнето. Утре не е така, или не е така за некој друг. Која е тогаш најдобрата шанса да се пружи отпор?

Мојата хипотеза е дека најдобриот метод е постојано и целосно почитување на законите, и тоа тие што токму се користат за регулирање на хедонизмот, така што тоа ќе делува парализирачки за повеќе стејкхолдери. На пример, кога правите активистички собир (како тој вчера во парк за 11 Октомври) не точите алкохол, затоа што така не сте во милост на полицијата што може да ве казни за пиење алкохол на јавно место. Но, поважно и покомплицирано, си одите од сите кафулиња уште во 23.45, кога законот вели дека се работи до 00.00, иако знаете дека веројатно повеќето имаат дил со полицијата и други да останат отворени до подоцна. Така ќе влијаете на нивниот финансиски ефект. А нив тоа најмногу ги боли (една поента е дека борбата против Мубарак баш добила на залет кога туристичката индустрија почнала да губи пари). Оваква акција очигледно ќе треба да биде координирана и секако меѓу другото ќе постави прашање што сѐ се способни да направат овие координирани луѓе?

Потоа тука се напрегањата на институциите што на пример доцнат со некаков одговор на некое прашање. Замислете многу граѓани да напунат некое одделение со барања за нешто. Но, да обезбедат физичко присуство. Како голема колона што чека на пример на мост? Ова се силни симболични пораки, но и практични методи за кревање на свесност. (И да, направени се и другде.) Законот за сообраќај со високите казни? Замисли илјадцни луѓе на двете страни на раскрсницата кај Влада, Рекорд, Суд и сл. да чекаат зелено.

Белешки за носење од „Мала школа за антифашизмот – медиумите и отпорот“

Tags: 

Гостување на Борис Буден за мене секогаш е интересно, па така и овој пат појдов во „Мала станица“ да видам и чујам што има. Овој пат темата беше „нови форми на фашизам“ или „препознавање на фашизмот денес“.

Мојот впечаток од тоа што како воведничар го зборуваше Буден е дека погрешно е да зборуваме дека фашизам наеднаш се појавил. Тој долго зборуваше за линии на континуитет и ми се чини дека токму ова го утнаа домашните говорници и дел од публиката кога настапија со својата позиција на чудење дека нам, овде во Македонија, фашизам наеднаш почнал да ни се случува по 2006 година. Друг впечаток е тоа што ми се чини дека економските прашања ќе остане неотворени ако за тоа не се погрижеше другиот гостин од Хрватска — Томислав Медак. (Се разбира имам резерва дека не сум разбрал сѐ што се зборувало, па молам и за коментари.)

Но, еве, два-три збора повеќе за она што го разбрав: подоцнешната дебата за Скопје 2014. Прво, тука беше амнезијата за потеклото на плановите. Јавна тајна е дека дел од тие планови се правени за време на владеењето на СДСМ, т.е. пред 2006. Чудењето „како ова ни се случи“ речиси ја дополнува таа амнестија и секако ги игнорира линиите на континуитет. Второ, тука беше (постојано) наивното верување дека естетиката и архитектурата се најважни. На пример, коментарот: „каде се хард-кор националистите да се бунат за некои не националистички аспекти на проектот“ комплетно го игнорира факторот пари — т.е. дека и хард-кор националистите имаат цена и можеби нивната е неколку тендери или неколку парцели градежно земјиште што ќе им дозволат мирно да спијат покрај ненационалистичкиот споменик.

Трето инсистирањето на тоа дека „општина Центар е значајна победа во борбата против режимот — затоа што таму каде што најмногу се вложило, таму изгубија“ зрачи со ароганција типична на дебатата Скопје-провинција, но и на реалната игнорантност за тоа што се случува во другите делови на нашата не така голема Македонија. Сосема е можно на други места да се доволни две-три сијалици, или чешма и резервоар за вода, или нови прозорци во школото, или само шљунак на патот за да се добие слика за успешна Влада. Но во Центар, каде што живее најголем дел од естаблишментот на земјата, поранешните партизани, сите станови во градски ѕид кои им припаѓаат на луѓето на позиции од претходната држава и куќите на Водно и што уште не, за да се добие тој успех потребно е повеќе — очигледно не се доволно 400 милиони евра на 2 квадратни километри. Но, ова не е успех на отпорот против владењето што токму таму најмногу се потретира како фашистичко, ниту пак е неуспех на владата. Зошто би бил било што кога е тоа само мало делче. Како приказните (на пример) за гордата и независна Црна Гора во Отоманско време — тоа баш ја прави империјата неуспешна, нели?

Што уште? Не ми се верува дека сѐ уште има луѓе што можат да кажат дека СДСМ е левица и притоа да бида озбилни. Ајде да не коментирам повеќе за тоа.

И конечно, кукањето дека „ние тука немаме никакви ресурси“. Ебате, настанот е поповод 20 годишина од Хрватско анти-воено списание од време на војната. Зар тие тогаш имале повеќе ресурси? Мислам дури и да не се повикам на едноставниот „еј па имате интернет“ аргумент, очигледно е дека ова е полошо од жалење. Печатењето на хартија денес е поефтино од пред 20 години, компјутерите за ДТП се поефтини, дистрибуцијата (веројатно) е поефтина. Дали ќе биде тешко? Веројатно, но сигурно не потешко од факинг Загреб во 1993.

Нека има безброј TEDx-ови во Македонија

Tags: 

TEDxСкопје како платформа за квалитетен јавен говор и инклузивна дебата.

Еден цел ден по TEDxCity 2.0 што се одржа во Кинотеката на РМ и сѐ уште не сум прочитал никакви реакции на темата. Па еве јас ќе бидам прв(?!).

Навраќањето на стари идеи секогаш е згодно затоа што можеме да видиме дали тие сѐ уште звучат добро како првиот пат. Така и со TEDxСкопје. Во една реченица, барем за мене, единствениот начин како на TEDxСкопје да се гледа како на успех е тоа да се гледа најамбицизно — како платформа за квалитетен јавен говор и инклузивна дебата. Затоа што едноставно сѐ друго се детали што привремено го окупираат вниманието и на долг рок не се воопшто важни.

Кога велам детали мислам на тоа дали стримот бил добар или не, дали хотспотот штуцал или не, климатизацијата била тивка или не, и дали или поточно колку пати имало несреќни кликања на презентациите и слајдовите потрчале напред. Кога велам детали исто така мислам и на тоа какви биле темите. Сплетот на околности сакаше првиот TEDx во Скопје да има 4 говори поврзани со технологија и уште 2-3 кои што вклучуваа употреба на технологија. Но, луѓето што се бават со ИКТ вчера (веројатно?) беа разочарани. Темата, која што дојде спакувана со лиценцата од TED.com, беше за градот и архитектите доминираа во списокот со говорници. Просто, не мислам дека било што од ова е неуспех за домашното организирање на TEDx настани.

Имавме среќа, или можеби само околностите беа такви, што TED, а не некоја друга конференција го фати окото на јавноста и стекна доволна популарност овде. А TED доаѓа со определени правила на игра, формат за презентирање и начин на водење дебата. По мое мислење токму овие работи му недостасуваат на домашниот јавен простор, и тоа и како поединечни вештини и како групна пракса.

Оттука тоа што ни треба е TEDx настан секоја година или можеби и секои шест месеци. Темите не се важни, локацијата не е важна, квалитетот на интернет врската не е важен. Важно е луѓето што ќе презентираат да ги совладуваат вештините за презентирање на идеи пред јавност во (тој арбитрарно одреден, но ефективен како правило) TED формат: кратки и јасни говори, чисти слајдови, комуникација на идејата на едноставен начин. Важно е и луѓето што ќе слушаат — публиката — активно да учествува во таа размена на мислења. Да се чуе другиот, да се размисли за тоа и да се одговори — на тедовски начин— на начин што нема да биде конфронтирачки и ad-hominem. Тоа е тоа што ни недостасува овде, денес и веќе некое подолго време. И токму ова е најголемиот товар за организаторите на TEDx настаните. Тоа е и најголемиот предизвик за сите нас.

Но, ако има едно нешто што можам да го забележам како неуспех од 2010, тоа е несподелувањето на знаењето за што сѐ треба да се направи за да се организира една ваква конференција. Тоа е потфат кој одзема многу време и know-how-то може да биде корисно за секој што би сакал да организира TEDx настан. Моделот на Википедија, документација за слободен софтвер и слично е очигледниот пат по кој што треба да се оди. За среќа нема профитна компонента во лиценците за организирање на овие настани, па нема зошто да ги криеме овие информации. Напротив, прирачникот за организирање на TEDx настан треба да го направиме јавно добро — секој да може да го користи и ничие користење да не ја попречува достапноста за другите. Оваа идеја беше на масата кога го завршивме TEDxСкопје во 2010. Но, не успеавме да ја спроведеме. Останува да видиме дали по вториот настан ќе се поправиме.

Ова е висока цел која што никој не бара да си ја поставиме пред себе. Но, мислам дека единствениот начин TEDxСкопје да биде успешен е да биде амбициозен до крај. Се сеќавам дека во ‘90-тите, во добата на пиратското радио, популарен беше слоганот — нека расцутат илјадници антени. Мислам дека така треба да биде и сега — нека има безброј TEDx-ови во Македонија.

Dismantling of monuments will be tweeted? - A short note on the overdue Twitter revolution in Macedonia

Tags: 

The saying goes that everything is late in the Balkans [and even more so in Macedonia]. It seems that in the 2013 municipal elections the Twitter revolution finally happened in [to] Macedonia.

In the past few years there were couple of politically driven, socially charged issues [protest against police brutality, protest against rising electricity and heating prices] that used Internet, social networks and technology in general. However none of them were significantly successful.

Now finally praise is coming from mainstream pundits, and acknowledgment and gratification are coming from the mayor-elect of Centar municipality in Skopje. Twitter has won!

That is, of course, if we overlook the ongoing and extensive debate regarding the role of social networks in social movements - something that according to researches is hard to measure. For more, there is always Evgeny Morozov's writing criticizing the usual naivety of 'Tweets were sent. Dictators were toppled.'

Изгубената република

Tags: 

Одговорот што Бенџамин Фрекнлин го дал на некоја гопоѓа која го прашала што направиле на уставната конвенција со помош на интернет станува голем културен мим. „Република, госпоѓо, ако можете да ја зачувате“ - одговорил тој.

Професорката Zephyr Teachout [не знам како би се пишало нејзиното име на кирилица], цитирана во „Изгубената република“ на Лоренс Лесиг, повеќе ја осветлува уставната традиција на САД и светогледот на основачите на оваа држава: „Граѓанството е јавна функција. Граѓаните можат да бидат корумпирани и да ја користат својата функција за приватна корист, наместо за јавна корист. Тие се фундаментално одговорни за интегритетот на нивната влада“.

Навистина ова е светоглед на државници кои што работеле во времето на просветителството, и рефлексот вели дека ништо од ова не може да биде корисно за нас сега. Но, ете, повнимателно читање на Уставот на Република Македонија открива слични вредности, кои поверојатно е да се таму по традиција, а не по дизајн.

Член 2

Во Република Македонија суверенитетот произлегува од граѓаните и им припаѓа на граѓаните. Граѓаните на Република Македонија власта ја остваруваат преку демократски избрани претставници, по пат на референдум и други облици на непосредно изјаснување.

Лоша среќа за граѓаните, но никаде во Уставот не се вели дека тие може да се откажат од ова што им е доделено со членот 2. И иако не сум правник сепак ми се чини дека граѓанството како јавна фунција може да се препознае во овој член. Ако власта граѓаните не ја остваруваат како што е погоре напишано, тогаш тоа значи приватна, а не јавна корист.

Тешко е ова вака сега да се соџвака. Никогаш, барем додека учев јас, немавме час, предавање или слободна активност на која некој ќе ни рече: „Еј деца, Републиката произлегува од вас [поточно од вас штом станете полнолетни] и вие сте одговорни за остварувањето на власта во неа.“

***

Овој невообичаено долг вовед тука е за следново. По изборите, но веќе и неколку години наназад, главното прашање што ја преокупира јавноста, е дали Бранко ќе си од од СДСМ. Вистина, по изборите дебатата се вжешти и сега прашањето е кога Бранко ќе си оди. И можеби некои луѓе [многу луѓе?] ја депонираат својата доверба за подобро утре на бројчето на СДСМ. Но бавењето со ова прашање воопшто е погрешно читање на членот 2 од Уставот и тесно поимање на духот на вредностите што тој ги носи. Судбината на Република Македонија не треба никако да се поврзува со судбината на некој политичар или политичка партија, затоа што ултимативно Републиката се граѓаните. [Од друга страна ако има некаков макар и премочлан заговор за ова да не стане јасно и јавно знаење за сите, тогаш тоа е потешкиот проблем со кој треба да се соочиме. Но, да ја оставиме таа дебата малку на страна.]

Со други зборови, што Бранко и СДСМ ќе одлучат да прават, треба да биде од мала грижа за нас од аспект на власта што [ете за жал] мораме да ја остваруваме во Републиката. Ако утре нив ги снема, нашата одговорност нема да се зголеми, ако утре тие станат најдобрата партија на светот, нашата одговорност нема да се намали. Подобра партија можеби ќе ја намали нашата работа, но нашата одговорност е фиксна.

Но, никој никогаш не рекол дека имањето и чувањето на Република е лесно. Всушност, многу републики од минатото не опстанале и многу и денес се мачат - вклучувајќи ја и нашата. Овде кај нас ете можеби работата ќе излезе потешка одошто се надевавме. Порано пишав дека нашето колективно бавење со судбината на некоја политичка партија доаѓа од тоа што ние би сакале одговорноста за Републиката да е едноставно помала, полесна и мераклиска. Мислевме дека таа одговорност се растоваривме уште пред неколку години кога со двете раце гласавме за ценрално-десна, реформирана, исчистена од стари лица, технократска партија. Но, токму ВМРО-ДПМНЕ е нашето најголемо разочарување. И агонизирањето околу Бранко е вртење во тој круг - ајде средете се, да гласаме и да завршиме со тоа. На крајот токму тоа го зборува и Груевски - СДСМ да се среди, да заличи, за товарот за Републиката [вклучително и неговиот] едноставно да биде полесен.

Но, во основа, ова е погрешното прашање. Не можеме да посветуваме време на ова. Членот 2 од Уставот не вели дека власта ќе ја остваруваме преку симпатични и реформирани партии. За овие избори, картите беа поделени и ние моравме да ја одиграме раката со нашата јавна функција на ум. А таа не завршува тука. Речиси како да изборите се денот кога граѓанинот се одмара и во десетте минути во своето локално училиште се обидува да делегира дел од своите обврски. Ова е тоа што треба да го научиме и потоа да го пренесеме тоа знаење на другите. Да, знам дека ова треба да го правиме после работа, кога сме изморени или кога порадо би пошле во кафана.

***

Во култниот филм на Ричард Линклејтер „Waking Life“ Луис Меки, професор по филозофија на Универзитетот на Тексас во Остин, го поставува следното прашање:

„Кои се бариерите кои ги спречуваат луѓето да го достигнат својот вистински потенцијал? Одговорот на ова може да се најде во следното прашање: Која е најуниверзалната човечка карактеристика: страв или мрза?“

Ова е прашањето што останува и за нас.

Текстот е пренесен и на ОКНО: http://www.okno.mk/node/27069

За банкетот на знаењето – во чест на Арон Шварц

Tags: 

Некаде во август 2010 се наоѓав на универзитетски кампус во САД. Бев на гости и со лаптоп, па додека читав статии на google reader кликнав на вест што во себе содржеше врска до истражување на употребата на социјалните медиуми од страна на ИТ гигантите во рекламирањето на нивните производи. Како да отворам уште една страница на јавниот интернет, мојот Firefox ми отвори pdf документ од академски журнал. Не обратив поголеми внимание на овој настан се додека не се обидов да дојдам до истиот текст кога се вратив во Скопје. За кратко, всушност, бев на „банкетот на знаењето“.

Ова - „банкетот на знаењето“ - е терминот што Арон Шварц го користи за да ја опише ситуацијата во која се наоѓат луѓето, пред сѐ студентите, професорите и другите универзитетски вработени, во развиениот запад кои имаат лесен и постојан универзитетски пристап до новите и старите истражување, научни трудови и книги.

Подоцна, во 2011, во уште една универзитетска тура во Гетеборг ќе бидам потсетен на можноста што ние, луѓето од другата страна на paywall-от не можеме да ја имаме. Најновата повторена одлика на светот е привилегијата за пристап до знаење.

Граничниот пристап до оваа привилегија или трошките од банкетот ќе ги добијам во 2012 кога и сам морав да пишувам еден подолг академски текст. Пријатели, познаници и интернет странци со пристап зад затворените мрежи ми помогнаа да дојдам до трудовите што ми беа потребни да ја завршам мојата работа. На крај се израдував кога видов дека македонскиот журнал каде што ќе се појават делови од мојата работа е со ознаката Open Access.

Ретко пишувам лични текстови. Денот кога последен пат пишував за Радио Слободна Европа беше денот кога интернет беше преплавен со вести за смртта на Арон Шварц. Тоа саботно утро беше едно од најмачните за мене. Се сеќавам како со неверување гледав во мониторот на сите твитови и како вест по вест читав за трагичниот настан. Не го познавав Арон, но сум запознаен со неговата работа и со делот од таа работа кој наводно беше нелегален.

Овој текст е мал симбол во негова чест и краток повик за продолжување на неговата работа.

Арон беше дел од пошироко движење кое се залага за отворен пристап до информации, научни трудови и книги. Неговиот герилски манифест за отворен пристап (https://gist.github.com/4535453) ја исцртува борбата за пристап до знаењето кое сѐ повеќе и повеќе се дигитализира и станува дел од корпорациските облаци.

Овде во Македонија не сме помеѓу оние привилегираните кои имаат пристап. Но, можеме да придонесеме отворајќи го пристапот до документите кои ние ги создаваме и да подадеме рака на оние што се уште подалеку од масата каде што се служи знаењето. Со зборовите на Арон приватизацијата на образованието може да се сопре со отворање на знаењето, споделување на информациите и истражувањата и заедничка соработка. Голем дел од работата допрва следи.

Фала Арон.

Текстот е објавен на РСЕ: http://www.makdenes.org/content/article/24895092.html.

Отворени градови

Tags: 

Оваа не е вообичаениот тип на текст што се појавува овде, но ете да го споделам ова кратко и корисно видео од годинешната re:publica во Берлин: https://www.youtube.com/watch?v=YZqHXNUFLgM

Станува збор за најава за проект за отворени градови, користење на товорени податоци за создавање на услови за поубаво живеење во градовите. Од тоа што може да се види на сајтот на проектот во него се вклучени Хелсинки, Берлин, Амстердам, Париз, Рим, Барселона и Болоња (ако воопшто некој и би се изненадил од овој попис).

Па тоа, мал heads-up за скопските градски активисти.

#10години 2с.мк: Заедници што се распаѓаат и раѓаат

Tags: 

Забелешка: Во 2009 година, само пар месеци пред да го отвориме хаклабот, бев на конференција во Косово, каде што одржав презентација насловена: „Заедници за слободен софтвер што се распаѓаат. Што направивме погрешно и како да не го повторите: Приказната на Слободен софтвер Македонија“.

Прв пат го отварам текстот по конференцијата. Ми беше интересно да видам што сум размислувал и пишувал тогаш за нашата заедница. Работите не ми изгледале добро тогаш. Но, кога денес би пишувал на истата тема сигурен сум дека би имал многу посветол тон. Едно е сигурно, од тогаш до денес многу интересни работи се случија во нашата заедница. Највоочливо е што таа порасна. Веројатно најмногу заслуги за тоа одат во формирањето и одржувањето на скопскиот хаклаб КИКА кој стана главно наше сврталиште во последниве неколку години.

Така, како што продолжуваме во десетата година од формирањето на Слободен софтвер Македонија, се потсетуваме и на некои не многу весели времиња за хакерите во оваа наша заедница. Подолу е целиот текст.

Заедници за слободен софтвер што се распаѓаат.

Што направивме погрешно и како (можеби) да не го повторите: Приказната на Слободен софтвер Македонија.

Зошто оваа презентација?

Активностите поврзани со слободен софтвер во Македонија започнаа со огромен ентузијазам и големи планови. За прв пат на конференција во Македонија некој зборуваше за слободен софтвер. Гостинот беше Дејвид Шугар од Фондацијата за слободен софтвер, кој подоцна ги напиша споите впечатоци на страницата на Линукс журнал.

Од тогаш помина долго време и затоа мислам дека на почетокот е важно да кажам дека во изминатите шест или седум години во Македонија се случија многу добри работи поврзани со слободниот софтвер. Ќе споменам некои од нив, но мислам дека другите, пофокусирани, презентации ќе дадат подобра слика за проектите и нивните резултати.

Како и да е, темата на овој текст е темна и грда, и таква е со причина. Во времето на пишување, најбројната поштенска листа одржувана од Слободен софтвер Македонија, со генерална тема за слободен софтвер и локалната заедница има неколку редовни пишувачи. На неделниот собир на заедницата наречен „сподели занење“, се собираат едвај 5 или шест луѓе. Волонтерите се сѐ помалку и помалку заинтересирани за локализирање на слободен софтвер на македонски јазик. Се чини дека работите се во лоша состојба.

Кратка историја на главните настани
Непрофитната организација Слободен софтвер Македонија беше формирана кон крајот на 2002 година. Таа израсна од заедницата на луѓе кои користеа GNU/Linux и придонесуваа на разни начини. Нивната цел баше да направат нешто повеќе со слободен софтвер во Македонија.

Главниот фокус на организацијата во раните денови беше локализирање на слободен софтвер. Слободен софтвер Македонија помогната од компании и други организации организираше неколку преведувачки маратони. Некој од софтверските пакети што тогаш беше локализира, како на пример OpenOffice.org 1.0, беше првиот софтвер од таков тип достапен на македонски јазик.

Потоа дојде политиката. Во 2005 година Владата на РМ потпиша договор за стратешко партнерство со Мајкрософт. Плативме многу пари за лиценци и сите повици на Слободен софтвер Македонија да се погледаат други опции, како веќе достапниот локализиран OpenOffice.org не допреа до политичарите.

И покрај ова, процесот на локализација не запре. Покрај канцеларискиот пакет беа преведени и други апликации, како Mozilla, подоцна Firefox, околините за десктоп KDE и GNOME. Ништо од ова не беше интересно за локалните политичаи. Но, организацијата успеа да го ќари вниманието на меѓународната заедница за слободен софтвер со поплавата од слободен софтвер.

Речиси истовремено, организацијата почна да ги има своите први проблеми. Почна да станува тешко да се соберат доволно луѓе за да се одржи состанок или да се донесе одлука. Ова доведе до промена во структурата, и 2с.мк го прилагоди својот статут по урнекот на Европската фондација за слободен софтвер, со кој се планираше и поефикасна работа.

Меѓунардоното препознавање ја турна организацијата поблиску до поголемите донатори во земјата. Во 2007 почнавме да работиме на проекти со UNDP Македонија и подоцна со UNDP Албанија. А со промената на владата во Македонија, исчезна и преочигледната поддршка за Мајкрософт. Започна имплементација на планови за користење на Edubuntu во училиштата, како и идеи за користење на отворени стандарди во државните електронски комуникации. Локализираниот софтвер почна да се користи во овие проекти.

На крај сепак немаше многу време за прослави. Во 2008 година USAID се вклучи во проектот за Edubuntu и понуди финансиски да ја помогне локализацијата. Претставниците на Американската организација не сакаа да ни да ги чујат, а камо ли прифатат предлозите на 2с.мк. Споед многумина вклучени во активностите поврзани со овој проект, наддавањето беше спроведено на нетранспарентен и нефер начин. Резултатот беше речиси комплетно напуштање на локализациските проекти од страна на волонтерите.

Сите наши грешки и поправки

1. Финансии

Слободен софтвер Македонија никогаш не успеа да добие финансирање за било кој од своите проекти од вообичаените донатори за невладините организации. Без разлика каде аплициравме, добивавме - не. Интересно, други организации успеваа да добијат финансии за слични, ако не и исти, проекти.

Како исклучок, морам да го споменам финансирањето од Владата. Дел од буџетот за проектот за локализирање на слободен софтвер беше одобрен од страна на државните служби. Ова се случи само неколку месеци по фијаското со USAID. Остана неодговорено прашањето дали овие две случки се поврзани.

Но и покрај ова, организацијата ретко беше без пари за да финансира некои од своите активности. Ова воглавно се должеше на нашето учество во други проекти (како тие водени од UNDP) каде некои од членовите добиваа хонорари за својата работа, кои подоцна ги донираа за другите активности на Слободен софтвер Македонија.

Сепак, ова никогаш не беше доволно, и денес сѐ уште 2с.мк е без постојани канцеларии. Најголем дел од времето настаните се одржуваат во гаража што му припаѓа на еден од нашите членови. Опремата што се користи за интернет страниците и друга инфраструктура е еден стар Pentium III. Нашиот главен имот е LCD проектор купен со донации од јавноста.

2. Претставување

Кој или што е Слободен софтвер Македонија и што правиме? Ова е најчестото прашање упатено до нас на секој состанок, и мораме постојано да го одговараме, и најголем дел од времето го одговараме на истите луѓе. Се чини како секој згодно да заборава сѐ што претходно научил за организацијата и нејзините членови.
Понекогаш игнорантноста оди и подалеку. На еден проект воден од странска агенција во кој воглавно се употребуваше слободен софтвер, бевме прашани како воопшто можеме да помогнеме. Се разбира, очигледното поклопубање на името на проектот за слободен софтвер и организацијата за слободен софтвер не беше доволно да се заклучи дека ако биде вклучена 2с.мк може некако да помогне во проектот.

Така, никогаш не успеавме да направиме име или нешто што ќе биде доволно добро да се помисли на нас кога ќе го спремате вашиот следен проект поврзан со слободен софтвер. Ова секако е голем проблем, но од друга страна 2с.мк е една од ретките grass-roots (оддолу-нагоре) организации во Македонија. Повеќето познати организации всушност се дел од некоја друга чадор организација. Се разбира ова нѐ враќа назад на прашањето за неуспешните финансии.

3. Заедница

На крајот, најголемиот проблем според мене е намалувањето на заедницата. Нови луѓе ретко се вклучуваат, а многу од активистите просто си заминаа. Организацијата и заедницата во целост не успеаа да привлечат нови луќе. Од внатре се чини дека нема бариери за влез, но никогаш не се потрудивме да го истражиме ова прашање и да видиме што ги држи луѓето настрана.

Ова е посебно интересно бидејќи употребата на GNU/Linux и слободен софтвер воопшто е порасната. Сепак се чини корисниците не сакаат да се занимаваат со прашањата што ја засегаат заедницата.

Заклучок

Заедницата за слободен софтвер во Македонија не е во добра форма. Останува да се види што ќе се случи понатаму, бидејќи уште неколку луѓе планираат активности што не се поврзани со слободен софтвер во месеците што следат. Организацијата исто така не во најдобра состојба. Како што донаторите си заминуваат, станува сѐ потешко да се види како таа ќе добие подолготрајна поддршка за своите активности.

Сепак, има простор за оптимизам. Се појавуваат нови групи кои се занимаваат со слободен софтвер преку програмските јазици. Додека го пишувам ова, има дебата за здружување за да се обезбеди постојано место за собири на сите овие независни страни.

Вообичаено, по секој поголем наастан има нов ентузијазам. Останува да видиме дали и конференцијата во Косово ќе го има истиот ефект.

Во Приштина, Косово, август 2009 г.

Страници