Избори или не често се коментира за демократијата на политичките партии во Македонија. Долгогодишни лидери и партиски избори со еден кандидат се вообичаената слика. Интересното е во тоа што ова се случува во демократска Р. Македонија. За жал, не знам дали може некаде да се најдат информации за лидерството во СКМ во недемократската СР Македонија.

Но, за среќа, постои друга институција каде лесно може да се следи демократскиот капацитет. Оваа институција е важна од две причини: 1. Тоа е местото од каде доаѓаат најголем дел од високообразованите лица во земјава, или со други зборови, тие што во суштина подоцна во животот ги активно ги создаваат стандардите за политичкото однесување во општеството и 2. Тоа е местото каде што работат најголем дел од интелектуалците во земјава и со тоа местото од каде најчесто пристигнуваат критиките до политичките партии за нивната недемократичност.

Таа институција е Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“.

Така ако одите на списокот на ректори на УКИМ ќе видите дека во главно, ректорувањето траело две учебни години, се додека не стигнеме во деведесетите кога наеднаш ректорската задача трае повеќе. Не знам дали деканските истории се исто така достапни на интернет, но една прошетка низ холот на Филозовскиот факултет ќе Ви биде доволна да видите дека последниот декан служел од 1991 до 2009. Сега, ете веќе 2 години факултетот има нов декан. Не се сеќавам на годините, но и кога студирав на Економски, факултетот имаше долгогодишен декан.

Сигурен сум дека сето ова е регулирано со статути и слично и од формална точка е во ред. Затоа вистинското прашање е дали во недемократската Македонија промените во управите биле шминкерски колку да се рече дека ги има, и сега во демократска Македонија шминката е тргната и ги гледаме работите се такви какви што навистина биле и уште повеќе продолжуваат да бидат.

Бидејќи пишував за мојата недоверба кон професорите од УКИМ, мислам дека е фер да помогнам некои од нивните образложенија да се афирмираат. Еве го во целот текстот од професорката Елисавета Поповска, како што е објавен на on.net.

Во неодамнешната жолчна расправа што пред камерите се одвиваше помеѓу еден прилично изнервиран универзитетски професор и министерот Никола Тодоров, и тоа за време на протестот против измените на Законот за Високо образование, министерот на неколку наврати праша: „А со што тоа, професоре, во законот се урива автономијата на универзитетот“? Се чини дека токму во овој сегмент, ние, универзитетските професори, не успеавме доволно да се искажеме, а власта пак, со својата пропагандна машинерија, уште еднаш направи опасно извртување на тезите и вулгаризирање на ситуацијата: испадна дека за нас автономијата се однесува само на тоа што сакаме „самоволно да одлучуваме дали ќе држиме предавања и дали ќе пишуваме трудови“ и дека, демек, ускратување на ваквото право за нас било „упад“ во автономијата. Очигледно дека во овој момент се потребни и извесни статистички и стилистички анализи на самиот текст на Законот со коишто и формално, а со тоа можеби и поочигледно, ќе се илустрира императивниот тон на Законот којшто е силно изнијансиран, најблаго речено, со една голема недоверба во способноста универзитетскиот професор совесно да си ја извршува својата професија.

Имено, во последната верзија на текстот со измените на Законот (онаа којашто беше „ревидирана“ заедно со министерот и „аминувана“ од ректорите на четирите државни универзитети), зборовите „надлежен министер“ и „надлежно министерство“ се спомнуваат 26 пати. Самиот текст има 34 члена, од кои некои во себе инкорпорираат членови кои треба да се вградат во веќе постоечкиот Закон и тие се 19 на број. Значи, вкупно во овој текст има 53 членa со кои се прави измена и дополнување на веќе постоечките законски одредби. Ако оваа бројка се стави во корелација со фреквентноста на употребата на зборовите министер и министерство, испаѓа дека овие институционални инстанци се спомнуваат во секој втор член. Зборот професор се споменува 13 пати (двојно помалку отколку зборовите министер и министерство), и тоа воглавно кога се дефинираат неговите обврски, но не и неговите надлежности, бидејќи не постои ниту еден член во кој тој се споменува како фактор на одлука. Правото на одлука за секоја од засегнатите проблематики во овие законски одредби е во рацете на надлежниот министер. Нема никакво место за самоиницијативни предлози или за креативно проширување или модифицирање на формалните калапи во кои мора да се излее отчетноста што Универзитетот му ја должи на министерот, а со тоа и на Владата. Еве еден пример за илустрација: во членот 54 од постоечкиот Закон се истакнува дека Ректорот е должен најмалку еднаш во годината да поднесува извештај за својата работа до Сенатот, Универзитетскиот совет и до оснивачот, односно Владата. Тука ништо не е спорно бидејќи нужно е, во име на подобрување на квалитетот, периодично да се верификува соодветноста на работата и на Ректорот и на Универзитетот во целина. Но, во измените на овој закон се додава нов став кој гласи: „Содржината и формата на извештајот од ставот 2 на овој член поблиску се утврдуваат со уредба за содржината и формата на извештајот за работата на ректорот, која на предлог на министерството надлежно за високото образование ја донесува Владата на Република Македонија“ (член 2 од измените на Законот – мое подвлечено). Значи, Владата пропишува не само како ќе се пишува извештајот (формата), туку и што ќе се пишува во извештајот (содржината). Јас не знам дали правната логика дозволува дистинкција помеѓу поимите форма (како?) и содржина (што?) на еден текст, но ние, филолозите, сме исклучително чувствителни на разликата што постои помеѓу овие две инстанци на создавањето на еден текст: формата упатува на композицијата, на воочливите одлики на еден текст, на конвенцијата со која се пропишува жанрот (онака како што поезијата се разликува од романот, или како што еден правен текст се разликува од еден лекарски наод), а содржината е определена од семантичкото и семиотичкото полнење на текстот коешто го инвестира самиот автор. Ректорот како автор на извештајот е, пред сé, автор на неговата содржина, потчинувајќи се истовремено на обрзувачката логика на овој жанр, а тоа е искреноста и доследноста во претставувањето на фактите. Доколку Владата со уредба ја одредува содржината на извештајот, му го одзема авторството на ректорот или, најблаго речено, Владата му диктира на Ректорот што треба да напише во извештајот. Зарем ова не е упад во автономијата на Универзитеот?
Item, во веќе „извиканиот“ член за составот на нововостановената институција Одбор за акредитација и евалуација на високото образование (член 70), и понатаму е задржан срамниот сооднос 8:7 помеѓу професори-членови избрани од Интеруниверзитетската конференција и членови избрани од страна на Владата. Останатите 4 членови на Одборот кои доаѓаат од МАНУ, од Советот на работодавачите и од редот на студентите и понатаму остануваат сива зона на лоби активности – доволно е од нив да се придобијат најмногу тројца и да настане надгласување на ставовите на универзитетските професори во корист на владините ставови. Но, врвот на парадоксот е што претседателот на Одборот не си го избираат самите членови на истиот тој Одбор, туку Владата е таа која што го именува од редот на членовите, и истиот тој го претставува и застапува Одборот пред Владата. Значи, Владата не само што во голем дел влијае врз составот на Одборот, туку си го избира и соговорникот, оној со којшто официјално ќе комуницира околу активностите на Одборот. Лесно е да се претпостави дека Владата на оваа функција ќе си ги поставува своите претставници: зошто да си има работа таму со некои „бунтовни“ професори кои со своите опонирања би им го одземале драгоценото време на Владините достоинственици, бидејќи „работата е и онака веќе завршена“ ? Зарем игнорирањето на желбата на членовите на Одборот сами да се изјаснат за тоа кого сакаат да ги претставува пред Владата не е упад во автономијата на Универзитетот?

Item, со измените на ЗВО се предвидува, заради обезбедување на квалитет на високото образование, и надворешна евалуација (член 69) која ќе се одвива според насоките и упатствата кои ги сугерира Европската Асоцијација за евалуација на високото образование (ENQA). Ако, и треба да биде така. Ние како Универзитет треба да ги согледаме нашите позиции во самиот европски високообразовен простор и да настојуваме да обезбедиме воедначен квалитет на образованието со другите универзитетски компоненти на овој меѓународен простор. Тоа е и основната идеја на Болоња процесот. Но, откако законот утврдува дека оваа евалуација ќе ја вршат комисии по одделни области во чиј состав ќе има најмалку тројца професори од меѓународно признати универзитети, следи ставот: „Надворешната евалуација се врши под критериуми утврдени со упатство за начинот на обезбедување и оценување на квалитетот на високообразовните установи и на академскиот кадар во Република Македонија, кое го донесува министерот надлежен за работите на високото образование“ (мое подвлечено). Така, во рамките на еден ист член имаме став и контра-став. Откако убаво е образложено дека надворешната евалуација ќе се врши според прифатените постапки, стандарди и насоки кои се применуваат во ENQA, на крајот од членот се поентира со одредба дека сепак, министерот е тој што ќе донесе упатството како да се оценува квалитетот на вискообразовниот процес и на академскиот кадар. Значи, министерот, не само што нема да земе предвид упатства и критериуми сугерирани од домашни експерти, туку се поставува и над оние кои што се меѓународно утврдени, па си донесува свои упатства и тие, конечно, се „највалидните“. Ваквата завршна одредба не само што личи на упад во автономијата на Универзитетот, туку имплицитно сугерира и недоверба во секакви други правилници, па дури кога тие доаѓаат и од меѓународни инстанци.

Item, дојдовме до фамозниот проблем со самоевалуцијата, односно со оценувањето на работата на професорите од страна на студентите. Оваа законска одредба воопшто не е нова, таа веќе ја има во постоечкиот закон и веќе се применува на некои факултети. Во такви околности е сосема извртена и дефокусирана тезата дека професорите се бунат против тоа да бидат оценувани од нивните студенти: сосема е нелогично тие да се бунат толку многу post festum против една веќе законски оперативна одредба. Напротив, за професорот е важно мислењето на студентот коешто треба да му послужи како коректив: професорот така ќе може себеси да си се позиционира и да се нивелира, односно посоодветно да одговори на потребите на студентите. Она против што протестираат професорите е можноста оваа постапка да стане момент на инструментализација на одмаздољубивоста на студентите кои не учат и не успеваат да ги положат испитите; можност личната непосветеност од страна на одредени студенти во изучувањето на одредена академска материја обратно пропорционално да се одрази врз личната посветеност на професорот во одржувањето на одредени критериуми за нивото на квалитет кое е потребно за таа иста материја да се оцени како совладана. Поедноставно кажано, со оглед на тоа што резултатите од самоевалуацијата ќе се земаат предвид при напредувањето на професорот, нели е логично да се запрашаме дали тој можеби нема вака да биде ставен во понижувачка позиција на „додворување“ и снижување на критериумите само за да добие „преодна оценка“ и од непосветените студенти?

Нејсе, освен оваа новина во самоевалуацијата, има и една друга. Имено, за потребите на истата ќе се изготви Државен електронски систем за самоевалуација. Веднаш по ова следи одредбата: „Содржината, формата и начинот на користење на Државниот електронски систем за самоевалуација ги пропишува министерот надлежен за работите на високото образование“ (член 6 од измените). Оваа одредба е во спротивност со погоре наведената одредба од истиот член на ЗВО (член 77) каде што се вели дека самоевалуацијата ќе ја изведуваат комисии (избрани од редот на наставниците од страна на Сенатот, односно од наставно-научниот совет) и истата ќе ја вршат според „упатство за самоевалуација и обезбедување и оценување на квалитетот на високообразовните установи, кое го донесува Сенатот на Универзитетот, односно органот на самостојната високообразовна установа“. Повторно запаѓаме во хијатусот помеѓу содржината и формата и проблемот на авторството: кој ја одредува содржината на анкетните листови – Универзитетот или министерот? Доколку министерот пропишува единствен унифициран модел на анкетирање на студентите, не водејќи притоа сметка за специфичностите на разни факултети кои покриваат различни, често пати некомпатибилни научни области (на што најмногу се чувствителни самите професори и поради што секако треба да постојат варијации во анкетните прашања), зарем тоа не е упад во автонимијата на Универзитетот?

Последниве денови сме сведоци на уште една жестока владина рекламна кампања којашто оди во скоро сите медиуми. Со неа се пропагираат вредностите на измените на Законот за Високо образование. Ја следам рекламата и не можам да и се изначудам: кому му е наменета? против кого е наменета? која и е пораката? бидејќи секоја реклама си има и целна група и порака. Рекламите со себе носат текст (вербален или визуелен), но истовремено сугерираат и развиваат контекст. Не верувам дека постои барем еден жител во Македонија кој не се согласува со текстот на рекламата којшто ги потенцира „сублимираните“ вредности и предности на Законот кој претендира да биде европски. Не верувам дека постои барем еден универзитетски професор кој би настапил против вака поставените тези за подобрување на високообразовниот наставен процес – впрочем, и ние посакуваме подобар квалитет во образованието и приближување до европските модели. Доколку со еден ваков текст се согласуваме сите, тогаш и универзитетските професори и студентите и министерот се од истата страна на барикадите – тие посакуваат исти нешта. Доколку е тоа така, тогаш ваквата реклама станува фалична во нејзиниот основен принцип на постоење, а тоа е нејзината перформативна моќ, односно нејзината мисија дека мора некого да убеди во нешто. Бидејќи оваа реклама не мора никого во оваа земја да убедува во нужноста да се има посовршено образование, таа нема повеќе мисија, нема повеќе оправдание за постоење. Но, таа сепак постои. Зошто? Таа всушност ја црпи својата животна сила од контекстот кој го фаворизира и го креира. Контекстот, или скриената порака, најсимплифицирано кажано е следниов:„ еве какво совршенство од закон ние нудиме, а тие неработници не го прифаќаат. И уште мавтаат со некаква си приказна за автономија и слобода.“

Веќе се навикнавме на фактот дека секоја владина реклама текстуализира кампања и контекстуализира анти-кампања (на пр. со рекламата против абортусот истовремено се прави анти-реклама на застапниците на абортусот); односно, сосема е јасно дека основниот креативен принцип врз којшто почиваат владините реклами е секогаш при пропагирањето на одредени „вредности“ да се контекстуализира напад против противниците на тие исти „вредности“ (макар овие противници биле и измислени). Сега кога сите ја пробивме оваа „финта“, ретко кој се фаќа на јадицата на суптилните пораки за посовршено утре; на сите им е јасно дека сепак „има нешто гнило во државата Данска“, дека зад префинетите рекламни формули за совршен образовен систем на утрешнината се крие цел еден систем на уредби, упатства, правила и прописи кои директно треба да ги носат министерот и Владата, без да прашуваат никого и ништо, ниту професорите, а уште помалку студентите откако претходно ќе ги инструментализираат во реализацијата на својата кауза.
Доказ дека тие всушност и не се толку загрижени за студентите? Да се обидам: наместо да трошат пари за толку скапи кампањи, можеа да ги искористат истите за подобрување на условите во самата база на високообразовниот процес, онаму кадешто студентот го поминува најголемиот дел од денот – да опремат лаборатории, да облагородат простори во коишто тој ќе се чуствува пријатно да работи (училници, читални, библиотеки, студентски домови), да изградат нови објекти и училници со коишто ќе се растерети пренатрупаноста во веќе постоечките простории, да обезбедат соодветна литература и во оригинал, но и на добар и стручен превод, да овозможат повеќе стипендии за студиски престои и стручни усовршувања итн. итн. итн...

Елисавета Поповска
универзитетски професор

Се ближи почетокот на академската година, па еве еден пригоден текст. На англиски е и малку е подолг, па нека простат тие на кои ова не им е згодно.

The school was what could euphemistically be called a "teaching college." At a teaching college you teach and you teach and you teach with no time for research, no time for contemplation, no time for participation in outside affairs. Just teach and teach and teach until your mind grows dull and your creativity vanishes and you become an automaton saying the same dull things over and over to endless waves of innocent students who cannot understand why you are so dull, lose respect and fan this disrespect out into the community. The reason you teach and you teach and you teach is that this is a very clever way of running a college on the cheap while giving a false appearance of genuine education.

Yet despite this he called the school by a name that didn’t make much sense, in fact sounded a little ludicrous in view of its actual nature. But the name had great meaning to him, and he stuck to it and he felt, before he left, that he had rammed it into a few minds sufficiently hard to make it stick. He called it a "Church of Reason," and much of the puzzlement people had about him could have ended if they’d understood what he meant by this.

The state of Montana at this time was undergoing an outbreak of ultra-right-wing politics like that which occurred in Dallas, Texas, just prior to President Kennedy’s assassination. A nationally known professor from the University of Montana at Missoula was prohibited from speaking on campus on the grounds that it would "stir up trouble." Professors were told that all public statements must be cleared through the college public-relations office before they could be made.

Academic standards were demolished. The legislature had previously prohibited the school from refusing entry to any student over twenty-one whether he had a high-school diploma or not. Now the legislature had passed a law fining the college eight thousand dollars for every student who failed, virtually an order to pass every student.

The newly elected governor was trying to fire the college president for both personal and political reasons. The college president was not only a personal enemy, he was a Democrat, and the governor was no ordinary Republican. His campaign manager doubled as state coordinator for the John Birch Society. This was the same governor who supplied the list of fifty subversives we heard about a few days ago.

Now, as part of this vendetta, funds to the college were being cut. The college president had passed on an unusually large part of the cut to the English department, of which Phædrus was a member, and whose members had been quite vocal on issues of academic freedom.

Phædrus had given up, was exchanging letters with the Northwest Regional Accrediting Association to see if they could help prevent these violations of accreditation requirements. In addition to this private correspondence he had publicly called for an investigation of the entire school situation.

At this point some students in one of his classes had asked Phædrus, bitterly, if his efforts to stop accred- itation meant he was trying to prevent them from getting an education.

Phædrus said no.

Then one student, apparently a partisan of the governor, said angrily that the legislature would prevent the school from losing its accreditation.

Phædrus asked how.

The student said they would post police to prevent it.

Phædrus pondered this for a while, then realized the enormity of the student’s misconception of what accreditation was all about.

That night, for the next day’s lecture, he wrote out his defense of what he was doing. This was the Church of Reason lecture, which, in contrast to his usual sketchy lecture notes, was very long and very carefully elaborated.

It began with reference to a newspaper article about a country church building with an electric beer sign hanging right over the front entrance. The building had been sold and was being used as a bar. One can guess that some classroom laughter started at this point. The college was well known for drunken partying and the image vaguely fit. The article said a number of people had complained to the church officials about it. It had been a Catholic church, and the priest who had been delegated to respond to the criticism had sounded quite irritated about the whole thing. To him it had revealed an incredible ignorance of what a church really was. Did they think that bricks and boards and glass constituted a church? Or the shape of the roof? Here, posing as piety was an example of the very materialism the church opposed. The building in question was not holy ground. It had been desanctified. That was the end of it. The beer sign resided over a bar, not a church, and those who couldn’t tell the difference were simply revealing something about themselves.

Phædrus said the same confusion existed about the University and that was why loss of accreditation was hard to understand. The real University is not a material object. It is not a group of buildings that can be defended by police. He explained that when a college lost its accreditation, nobody came and shut down the school. There were no legal penalties, no fines, no jail sentences. Classes did not stop. Everything went on just as before. Students got the same education they would if the school didn’t lose its accreditation. All that would happen, Phædrus said, would simply be an official recognition of a condition that already existed. It would be similar to excommunication. What would happen is that the real University, which no legislature can dictate to and which can never be identified by any location of bricks or boards or glass, would simply declare that this place was no longer "holy ground." The real University would vanish from it, and all that would be left was the bricks and the books and the material manifestation.

It must have been a strange concept to all of the students, and I can imagine him waiting for a long time for it to sink in, and perhaps then waiting for the question, What do you think the real University is?

His notes, in response to this question, state the following:

The real University, he said, has no specific location. It owns no property, pays no salaries and receives no material dues. The real University is a state of mind. It is that great heritage of rational thought that has been brought down to us through the centuries and which does not exist at any specific location. It’s a state of mind which is regenerated throughout the centuries by a body of people who traditionally carry the title of professor, but even that title is not part of the real University. The real University is nothing less than the continuing body of reason itself.

In addition to this state of mind, "reason," there’s a legal entity which is unfortunately called by the same name but which is quite another thing. This is a nonprofit corporation, a branch of the state with a specific address. It owns property, is capable of paying salaries, of receiving money and of responding to legislative pressures in the process.

But this second university, the legal corporation, cannot teach, does not generate new knowledge or evaluate ideas. It is not the real University at all. It is just a church building, the setting, the location at which conditions have been made favorable for the real church to exist.

Confusion continually occurs in people who fail to see this difference, he said, and think that control of the church buildings implies control of the church. They see professors as employees of the second university who should abandon reason when told to and take orders with no backtalk, the same way employees do in other corporations.

They see the second university, but fail to see the first.

I remember reading this for the first time and remarking about the analytic craftsmanship displayed. He avoided splitting the University into fields or departments and dealing with the results of that analysis. He also avoided the traditional split into students, faculty and administration.

When you split it either of those ways you get a lot of dull stuff that doesn’t really tell you much you can’t get out of the official school bulletin. But Phædrus split it between "the church" and "the location," and once this cleavage is made the same rather dull and imponderable institution seen in the bulletin suddenly is seen with a degree of clarity that wasn’t previously available. On the basis of this cleavage he provided explanations for a number of puzzling but normal aspects of University life.

After these explanations he returned to the analogy of the religious church. The citizens who build such a church and pay for it probably have in mind that they’re doing this for the community. A good sermon can put the parishioners in a right frame of mind for the coming week. Sunday school will help the children grow up right. The minister who delivers the sermon and directs the Sunday school understands these goals and normally goes along with them, but he also knows that his primary goals are not to serve the community. His primary goal is always to serve God. Normally there’s no conflict but occasionally one creeps in when trustees oppose the minister’s sermons and threaten reduction of funds. That happens.

A true minister, in such situations, must act as though he’d never heard the threats. His primary goal isn’t to serve the members of the community, but always God.

The primary goal of the Church of Reason, Phædrus said, is always Socrates’ old goal of truth, in its ever-changing forms, as it’s revealed by the process of rationality. Everything else is subordinate to that. Normally this goal is in no conflict with the location goal of improving the citizenry, but on occasion some conflict arises, as in the case of Socrates himself. It arises when trustees and legislators who’ve contributed large amounts of time and money to the location take points of view in opposition to the professors’ lectures or public statements. They can then lean on the administration by threatening to cut off funds if the professors don’t say what
they want to hear. That happens too.

True churchmen in such situations must act as though they had never heard these threats. Their primary goal never is to serve the community ahead of everything else. Their primary goal is to serve, through reason, the goal of truth.

That was what he meant by the Church of Reason. There was no question but that it was a concept that was deeply felt by him. He was regarded as something of a troublemaker but was never censured for it in any proportion to the amount of trouble he made. What saved him from the wrath of everyone around him was partly an unwillingness to give any support to the enemies of the college, but also partly a begrudging understanding that all of his troublemaking was ultimately motivated by a mandate they were never free from themselves: the mandate to speak the rational truth.

За тие што стигнаа или лизнаа до крај, целата книга е овде, а краток осврт има овде.

Веќе е 1 мај и сакав да напишам нешто околу тоа, но некое светкаво веб2.0 срање ми го одзеде вниманието и мислата отиде.

Нејсе, лани сум пишувал за „Неолиберализмот и образованието“, што ми се чини е добра стартна точка за секој што би сакал да размислува зошто правата на работниците во Македонија се намалуваат. Современото сфаќање е дека човекот е само уште еден ресурс, па веројатно тешко е да се замисли ресурсите да добиваат некакви права (какво право има некоја машина?).

Дали е ова добро или лошо е друга дебата (или можеби е вистинската дебата?), но таа дебата не се случува (барем не во Македонија).

Па, среќен 1 мај.

Еден од контроверзните моменти во македонското образование беше случајот од 2006 година, со ОТП наставници кои предаваат информатика.

Основи на техниката и производството всушност беше предмет кој совршено одговараше на индустриското доба - повеќе или помалку ги подготуваше учениците за работа во фабрика (или најмалку за специјализираните средни училишта од разните производствени сектори). Ситуацијата со наставницие по ОТП на одреден начин укажува(ше) и на (почетокот) на крајот на тоа време (иако за Македонија во причини за таа ситуација може да се вброи и транзициското уништување на производството и можеби и нешто трето).

Она што се смени во производството е поместувањето кон економија базирана на знаење или базирана на информации. Ова поместување во суштина значи дека главниот фокус на производството веќе не се физичките туку информациските добра (повторно со задршка дека сепак ова можеби и не е во целост вистина за Македонија). A eдно од најпрепознатливите информациски добра на новото време е софтверот, за кој, слично како и за книгите, важи правилото дека ќе пишуваш подобро колку што ќе читаш подобро.

За наша среќа денес во Македонија во сите училишта има софтвер кој слободно може да се чита. Уште еден проект кој не помина без својата доза на контроверзност беше инсталирањето на слободен софтвер во сите училишта во земјава.

Така, случајно или не, сега се исполените доволно услови да отпоче ОТП 2.0 во училиштата - учење на производство на информации, и тоа не само по предмет специјално наменет за тоа, туку речиси по сите предмети.

Ова го пишувам во очи на НСНД во Штип, првиот поголем собир после долго време на корисници на слободен софтвер, но пред сѐ хакери и активисти. Повелете во Штип, па макар и само на планираната вечерна пастрмајлија.

Патем, со ова, блогов го одбележува и 500-тиот запис.