Губењето на приватноста на читањето, пишувањето и собирањето (или дружењето) ги загрозува основните човекови права, кои, макар и неволно, се вградени во уставите на голем број на земји.

Кога на крајот на 2012 година Нова Македонија побара од мене да ги кажам моите очекувања за (животот на) Интернет во 2013 година, напишав дека не очекувам ништо различно од досегашните случувања:

„Во 2013 во светски рамки веројатно е да се очекува да се појават нови предлози, закони, договори кои ќе се обидат да спроведат слични решенија како веќе споменатите (ACTA, SOPA, PIPA) по веќе добро разработената пракса на „преместување на форумите“ - ако нешто не може да се изгласа во САД или договори во ЕУ ќе се договара во СТО, или пак ќе се предложи преку некоја друга организација, а потоа ќе се промовира како меѓународен стандард итн. За очекување е светската јавност да реагира на ваквите случувања како и до сега и веројатно ние од овде, ако ништо друго, ќе ја понудиме нашата принципиелна поддршка за зачувување на слободата на користење на технологии и пристап до Интернет.“

Но, не требаше да помине многу време за моите очекувања да зазвучат на посакуван оптимистички исход. Веќе во март, Citizen Lab од универзитетот во Торонто ги откри новите инсталации на FinFisher меѓу кои сега се наоѓаше и Македонија. Во мај Едвард Сноуден и Глен Гринвалд со Гардијан открија дека живееме во свет на сеприсутен и постојан надзор.Трговските договори наеднаш заличија на ситни проблеми.

Нема што многу да се напише за надзорот на Интернет, а веќе да не сте го прочитале на друго место. Но, да повториме: Американската агенција НСА заедно со агенциите на некои американски сојузници и во соработка (некаде присилна, некаде доброволна) со компаниите од Силиконската долина правела масивен и масовен надзор на комуникациите не Интернет: собирала мета-податоци, имала пристап до сервисите за електронска пошта, до мобилните телекомонукации, се обидувала да ги ослабне системите за енкрипција... Ова било возможно поради законите што во САД се стапени на сила по 9/11. Исто така, било возможно и поради ефтините технологии за надзор, ефтиниот достап до терабајти и терабајти и терабајти дискови за складирање на податоци. Можеби треба да напишеме збор повеќе за FinFisher, софтверот за кој Владата на РМ ниту потврди ни демантираше дека го има купено, но не постојат никакви официјални информации за инсталацијата на овој софтвер. На крајот на краиштата – ако тој софтвер не го купило МВР, тогаш тие треба да истражат кој тоа го сторил на нашата територија.

Но, сега веќе си мислите: „Не ме засега ова мене. Јас ништо не сум згрешил“. Вообичаениот тест на овој коментар е: „Да, секако, може да ми ја дадеш твојата лозинка за Facebook?“. Се разбира, никој не го положува овој тест.

Да се вратиме на надзорот. Што значи тоа кога ќе кажеме сеприсутен и постојан надзор? Во своите предавања за авторските права Лоренс Лесиг често го истакнува развојот на законот за авторски права од закон кој регулирал една индустрија во закон кој нѐ регулира сите нас. На неговите почетоци законот имал за цел да го регулира копирањето, умножувањето на книгите. Но, на Интернет секој клик е копирање, потенцира Лесиг. Додека го читате овој текст копија него се прави во кешот на прелистувачот што го користите. Законот и технологијата се мешаат на таков начин што секоја наша интеракција со авторското дело на интернет претставува кршење на некоја законска одредба. Истото се случува со надзорот. Пред дигиталната технологија надозорот на луѓето бил строго регулиран од физичките можности дури и онаму каде законите биле суспендирани. Најстрашната држава на надзор на 20-тиот век, Источна Германија, не можела да ги следи сите свои граѓани дури и да сакала тоа да го прави. Едноставно немало толку агенти за следење или немало толку службеници што можеле да ги читаат сите писма или немало технички можности да се прислушкуваат повеќе телефони одеднаш. Тогаш, законите за надзор, дури и онаму каде што биле злоупотребувани, биле таргетирани. Едноставно тоа бил надзор што не бил сеприсутен и не бил постојан.

Денес тоа повеќе не е така. Надзорот е насочен кон серверите на големите компании кои ги чуваат нашите податоци. Полесно е да се ископира сѐ отколку да се копа за деталите. Спакувани така на некои дискови во хангарите на агенциите нашите податоци ќе го дочекаат моментот кога доволно брз компјутер ќе може да ги обработи, ако претходно, се разбира, некој клучен збор не ги бутне понапред во редот. Во годините што следат ќе мораме да направиме многу за да излеземе од оваа ситуација. Но, прво мора да се сложиме дека оваа ситуација е погрешна, опасна и штетна. Потоа, техничките детали се лесни.

Сара Кендзиор во својата колумна на Ал-Џезира слика интересна слика за тоа што споделуваме на Интернет. Ниту еден наш профил не е целосна слика на нашата личност. Колку што споделуваме, толку и криеме, испуштаме или претеруваме. Најголемата опасност, вели таа, не е прибирањето туку интерпретирањето на податоците. Нашето одбрано, само-цензурирано и комплицирано изразување не е комплетната слика за нашата личност. Сепак, тоа е единствената слика што може да се изведе од податоците што се собрани:

„Најголемта опасност од надзорот на Интернет не е дека тие нѐ знаат, туку дека тие мислат дека нѐ знаат, и дека ние сме заложници на нивната интерпретација. Тие ќе шпионираат сѐ додека „нешто“ не се случи и тоа што ние наивно си го нарекуваме „живот“ ќе биде фрлено назад како докази.“

Вообичаената дискусија нѐ тера да заклучиме дека поради овие причини потребна е заштита на податоците. Но, Џејкоб Апелбаум објаснува дека дискусијата за заштита на податоците е погрешна. Тоа за што треба да зборуваме е заштита на луѓето, затоа што луѓето – ние, а не податоците, сме загрозени од надзорот. Губењето на приватноста, вели Апелбаум, всушност е губење на слободата, затоа што слободата подразбира ние да можеме да носиме одлуки во нашиот личен и приватен свет, свет кој што не треба да биде отворен на надворешни актери.

Губењето на приватноста на читањето, пишувањето и собирањето (или дружењето) ги загрозува основните човекови права, кои, макар и неволно, се вградени во уставите на голем број на земји. Сѐ додека не се договориме дека основните човекови права повеќе не се важни за нас, ние мораме да сториме сѐ за да ги заштитиме. Мора да се погрижиме дека на Интернет ќе можеме да имаме приватниот и личен простор во кој се развива нашата личност, нашите способности и мисли, и кој ќе ни служи за да ги одржуваме врските со нашите блиски без страв од надзор од држави или корпорации. Ова е нешто за кое што мораме да се согласиме.

Потоа, само останува лесниот дел. Мораме да им помогнеме на инжинерите и правнците да го направат она што треба да се направи за надзорот да ги изгуби епитетите сеприсутен и постојан. Се надевам сме чекор поблизу до согласност.

Среќни празници.

Оригинално објавено на РСЕ: http://www.makdenes.org/content/article/25212002.html

Пред некое време имав вообичаено вжештена дискусија за општествените прилики. Во даден момент моите соговорници ме обвинија дека моето интересирање за нивната политичка припадност ме прави зависен од црно-белата перцепција на македонскиот општествен живот. Со други зборови, тврдеа тие, воопшто не е важно дали на пример се или не се поддржувачи на некоја политичка партија. Единствено важно е тоа што тие го кажуваат.

Се разбира се согласувам со тоа дека единствено важно е она што се кажува, а не и кој говори. И ако е така, тогаш зошто да не се понуди и таа информација? Значи, она што не успеав да одговорам тогаш е:

Напротив. Инсистирањето да не се одговори прашањето за политичката припадност е дел од црно-белото гледање на нештата.

Зошто? Бидејќи само преку прифаќањето на таков општествен контекст може да се оправда однесување што некако соодветстува на него. Поинаку кажано, ако мислам дека општеството е црно-бело и знам што значи тоа во јавноста, тогаш ќе го прилагодам своето однесување за да ја намалам можната штета по себе. Со не толку апстрактен пример, кога мислам дека излегување со водена коса не е добро и знам дека надвор е ладно, ќе ја исушам косата и ќе ставам капа за да ја намалам можната штета по себе.

Луѓето што одлучуваат да ја премолчуваат политичката припадност се приморани на водење на дискуии во кои секогаш се во опасност да бидат дискфалификувани ad-hominem. Овие луѓе го прилагодуваат говорот за да го спасат од дискфалификација. Тие се заложниците. Но, колку и будалесто да изгледаат некои политички убедувања, вистинитоста на искажаното мислење или понудената анализа не може да биде нивна жртва. Цитат што води до Роберт Пирсиг, но не можам да го потврдам, вели: „Најголемата светска будала може да каже дека сонцето свети, но тоа нема да го затемни него“.

Но, ова прашање оди и потаму од мудри цитати. Ваквото премолчување ја жртвува и слободата на говор. Политичката припадност или политичките убедувања се форма на говор. Со велење дека нема да кажеме кои се нашите бидејќи се плашиме од определени последици, всушност признаваме дека човековото право на слобода на говор е загрозено во нашето општество.

Секако, не велам дека сите треба да носиме маичка што ќе ги објавува нашите политички убедувања (и секако има луѓе што мислат дека тоа е добра идеја и тоа го прават), но велам дека секој пат кога ќе премолчиме нешто за нашата припадност плашејќи се од дискредитација на нашиот говор ја жртвуваме јавната дебата и ја жртвуваме слободата на говор. Учествувањето во оваа игра ја потхранува неа и ја прави поодржлива: како што повеќе луѓе го прават тоа, така тоа изгледа вообичаено, очекувано, природно за нештата на кои се однесува.

Затоа потребна е храброст и одлучност во дејствувањето. Прво, за јавната дебата да се издигне над навиките за ad-hominem напади и второ, за употребувата на правото на слобода на говор да добие целосен обем и опфат.

И веројатно нема подобра слика за ситуацијата во која се наоѓаме кога ќе видите дека фотографијата на Фликр е видена 551 пат, а на плоштадот одвај има грст цвеќе.

Да беше друг ден веројатно ќе напишев некој збор повеќе за ова. Денес само цитати:

I actually care about my friends, and don’t want to screw them over my making them a “friend” on Myspace. By using myspace, I’m forcing my friends to sign up for a corporate owned, ad ridden, heteronormative web service if they want to stay in touch with me.

од: http://bang.calit2.net/tts/2008/12/31/why-i-am-deleting-my-myspace-accou...

We consider network services that are Free Software and which share Free Data as a good starting-point for ensuring users’ freedom. Although we have not yet formally defined what might constitute a ‘Free Service’, we do have suggestions that developers, service providers, and users should consider

од: http://autonomo.us/2008/07/franklin-street-statement/

А да, и среќна Нова година!

Ново:
ACCESSING THE DATABASE
Once you have your application written and it has gotten quite large (100,000 users is a modest Facebook application, these things really do have a tendency to go quite viral), it is time to start the information digging. Each Facebook application can access many many stats on each user including but not limited to Name, username, Gender, Sexual Preference, Religion, Political Preference, Age, Geographic Location, Interests, Facebook networks and a list of their Facebook friends. How would one do this you might ask? Just a few simple lines of code:

<code>
/*This is the magic line! This line gets all the info we need, as you can see right here I am
only getting the birthday, gender, geographic location and education level of the user, but I could
get all of the things mentioned above just as easily). This assumes that the user ID has been
already stored in the variable $user.*/

$foo=$Facebook->api_client->sql_query(“SELECT birthday, sex, current_location, education_history
FROM user WHERE uid = $user”);

// Start the query

$query = “INSERT INTO users_information (uid, sex, city, state, country, school, birthday) VALUES
(‘$uid’, ‘$sex’, ‘$city’, ‘$state’, ‘$country’, ‘$school’, ‘$birthday’) ;

mysql_query($query);
</code>

Just those simple lines of code was all it took me to get all the data on 100,000 Facebook users. Of course being a responsible citizen I promptly deleted the data after I collected it, removed my application and deleted my Facebook account. But what if I was not a responsible citizen?

Од: http://www.hackbloc.org/etc/zine/6/zine6.pdf, стр. 31.