Од PDF-то достапно на: http://ldp.org.mk/Dokumenti/LDPProgramaImaIzlez.pdf

Во образованието
Согласно проектите започнати во образованието, а поврзани со масовните набавки на IT опрема, потребно е максимално искористување на постоечките капацитети и поставената IT инфраструктура во образовниот систем. e-учење. Искористување на постоечката компјутерска мрежа и клиентски работни станици (набавените 100 000 станици) со имплементација на open source софтверски решенија за образованието. Овозможување на ресурси за создавање, споделување и користење на дигитални содржини потребни во образовниот процес со софтверски алатки за зголемување на вклученоста на учениците и студентите, поддршка на креативното размислување и создавање на нови вештини. Обезбедување на колаборативно учење со алатки за создавање на содржини во насока од професор кон студент и обратно, од студент кон професор, како и развој на платформа за споделување на податоци во рамките на поголема група на ученици/студенти.

Бизнис заедница
Поддршка на македонската софтверска индустрија. Како една од главните насоки во IT индустријата е стимулирање на непречен раст и развој на домашните IT компании. Главна извозна ставка во IT претставува македонскиот софтвер со заштитени авторски права. Токму затоа, со особено внимание треба да се пристапи кон поддршка на оваа специфична област. Препораките се однесуваат кон дефинирање на тесни подрачја за специјализација на компаниите, оцена на човечкиот капитал потребен за развој на софтверска индустрија и стимулирање понатамошен развој, поддршка на start-up компании за развој на софтвер, подршка за истражување и развој, воспоставување рамка за соработка со македонските универзитети и истражувачки центри, итн. Воедно, треба да се пристапи кон промовирање на македонските компании преку Aгенција за развој и инвестиции, за да се зголеми нивната конкурентност на странскиот пазар. За да се поттикнат одредени инвестиции во овој сектор, владата треба да понуди фискални олеснувања за компаниите кои развиваат софтвер, компаниите кои купуваат македонски софтвер, да ги поттикне владини агенции за набавка на македноски софтвер или софтвер адаптиран на македонски јазик со пропишани акти итн.

Ги чекаме и другите.

Не се сеќавам како, но изминатава недела сум налетал на еден нов блог: http://premediation.blogspot.com/, пишуван од Ричард Грусин од Универзитетот во Висконсин.

Имав 4 текста отворени, и со ништо посебно друго за правање вечерва почнав да ги читам (заедно со другите 30-тина јазичиња што изминатава недела се насобрале во Firefox-ов).

Ми се видоа интересни, па да ги споделам. Не се чувстувам доволно информиран да пишам нешто со свои зборови на темите што ги отвара Ричард.

Еве ги текстовите (врски и цитати):
Violence, Agency, and Technical Mediation in Arizona

...an angry man who finds a gun becomes a different agent that an angry man without one; the alliance of man and gun produces the potential for a different action than an angry man alone, transforming the possibility of say violent words or physical violence into the possiblity of gun violence. Similarly a gun on the shelf of a gunstore is a very different agent than a concealed weapon brought to an Arizona Congresswoman's meet and greet.

Jared Lee Loughner and the Affective Contagion of Violent Rhetoric

In his brilliant 2008 book, Affective Mapping, Jonathan Flatley details the ways in which Heideggerian stimmung, or mood, and Raymond Williams' structure of feeling, describe how individual and collective affect can be influenced by the affective environment created by natural, social, cultural, and technical factors. Mood, Flatley argues, extrapolating from Heidegger, is how "historical forces most directly intervene in our affective lives." Flatley follows Heidegger (whose experience in Nazi Germany made this evident almost daily) in seeing moods as "an atmosphere, a kind of weather," which are not inner states but work through us both individually and collectively. "Stimmung is a collective, public phenomenon, something inevitably shared. Moods constitute the 'way in which we are together.'"

Egypt, Premediation, and the Liveness of Futurity

What is interesting about the emphasis on liveness in the media coverage of the Egyptian demonstrations is that, unlike many earlier global media events, the focus on liveness is less about immediacy and real-time coverage than it is about trying to determine where these events are heading, what the future will bring. Think, for example, about two major live media events from the summer of 1997, internet and televisual coverage of the Mars Pathfinder's unmanned exploration or the fatal vehicle crash that killed Princess Diana. These late 1990s remediation events emphasized the immediacy of globally networked telecommunication and its hypermediacy in various media formations--the story was immediacy, connectivity, and real-time coverage. In premediation events like those unfolding in Egypt, the story is much more focused on potentiality, or the liveness of futurity.

Was Egypt an Internet Revolution?

While I have no patience with utopian technologically determinist claims that social movements like those currently under way in the Middle East are caused by Facebook or Twitter or YouTube or mobile phones or cable news networks like Al Jazeera, I have even less patience for the stubborn resistance of Gladwell, Rich, and others to the idea that these social media networks have little or no effect on the ongoing events in the Middle East. We do not have to deny the amplifying, intensifying, and co-creative effects of social media in order to recognize the mass popular movements in the Middle East as the expression of revolutionary fervor or agency.

Мислам дека би било фер да се напише едно мало потсетување за политичарите од Р. Македонија со зовриени глави:

Блискиот исток го викаме така бидејќи е... близу.

Сликичката ја зедов од Окно.

Бидејќи пишував за мојата недоверба кон професорите од УКИМ, мислам дека е фер да помогнам некои од нивните образложенија да се афирмираат. Еве го во целот текстот од професорката Елисавета Поповска, како што е објавен на on.net.

Во неодамнешната жолчна расправа што пред камерите се одвиваше помеѓу еден прилично изнервиран универзитетски професор и министерот Никола Тодоров, и тоа за време на протестот против измените на Законот за Високо образование, министерот на неколку наврати праша: „А со што тоа, професоре, во законот се урива автономијата на универзитетот“? Се чини дека токму во овој сегмент, ние, универзитетските професори, не успеавме доволно да се искажеме, а власта пак, со својата пропагандна машинерија, уште еднаш направи опасно извртување на тезите и вулгаризирање на ситуацијата: испадна дека за нас автономијата се однесува само на тоа што сакаме „самоволно да одлучуваме дали ќе држиме предавања и дали ќе пишуваме трудови“ и дека, демек, ускратување на ваквото право за нас било „упад“ во автономијата. Очигледно дека во овој момент се потребни и извесни статистички и стилистички анализи на самиот текст на Законот со коишто и формално, а со тоа можеби и поочигледно, ќе се илустрира императивниот тон на Законот којшто е силно изнијансиран, најблаго речено, со една голема недоверба во способноста универзитетскиот професор совесно да си ја извршува својата професија.

Имено, во последната верзија на текстот со измените на Законот (онаа којашто беше „ревидирана“ заедно со министерот и „аминувана“ од ректорите на четирите државни универзитети), зборовите „надлежен министер“ и „надлежно министерство“ се спомнуваат 26 пати. Самиот текст има 34 члена, од кои некои во себе инкорпорираат членови кои треба да се вградат во веќе постоечкиот Закон и тие се 19 на број. Значи, вкупно во овој текст има 53 членa со кои се прави измена и дополнување на веќе постоечките законски одредби. Ако оваа бројка се стави во корелација со фреквентноста на употребата на зборовите министер и министерство, испаѓа дека овие институционални инстанци се спомнуваат во секој втор член. Зборот професор се споменува 13 пати (двојно помалку отколку зборовите министер и министерство), и тоа воглавно кога се дефинираат неговите обврски, но не и неговите надлежности, бидејќи не постои ниту еден член во кој тој се споменува како фактор на одлука. Правото на одлука за секоја од засегнатите проблематики во овие законски одредби е во рацете на надлежниот министер. Нема никакво место за самоиницијативни предлози или за креативно проширување или модифицирање на формалните калапи во кои мора да се излее отчетноста што Универзитетот му ја должи на министерот, а со тоа и на Владата. Еве еден пример за илустрација: во членот 54 од постоечкиот Закон се истакнува дека Ректорот е должен најмалку еднаш во годината да поднесува извештај за својата работа до Сенатот, Универзитетскиот совет и до оснивачот, односно Владата. Тука ништо не е спорно бидејќи нужно е, во име на подобрување на квалитетот, периодично да се верификува соодветноста на работата и на Ректорот и на Универзитетот во целина. Но, во измените на овој закон се додава нов став кој гласи: „Содржината и формата на извештајот од ставот 2 на овој член поблиску се утврдуваат со уредба за содржината и формата на извештајот за работата на ректорот, која на предлог на министерството надлежно за високото образование ја донесува Владата на Република Македонија“ (член 2 од измените на Законот – мое подвлечено). Значи, Владата пропишува не само како ќе се пишува извештајот (формата), туку и што ќе се пишува во извештајот (содржината). Јас не знам дали правната логика дозволува дистинкција помеѓу поимите форма (како?) и содржина (што?) на еден текст, но ние, филолозите, сме исклучително чувствителни на разликата што постои помеѓу овие две инстанци на создавањето на еден текст: формата упатува на композицијата, на воочливите одлики на еден текст, на конвенцијата со која се пропишува жанрот (онака како што поезијата се разликува од романот, или како што еден правен текст се разликува од еден лекарски наод), а содржината е определена од семантичкото и семиотичкото полнење на текстот коешто го инвестира самиот автор. Ректорот како автор на извештајот е, пред сé, автор на неговата содржина, потчинувајќи се истовремено на обрзувачката логика на овој жанр, а тоа е искреноста и доследноста во претставувањето на фактите. Доколку Владата со уредба ја одредува содржината на извештајот, му го одзема авторството на ректорот или, најблаго речено, Владата му диктира на Ректорот што треба да напише во извештајот. Зарем ова не е упад во автономијата на Универзитеот?
Item, во веќе „извиканиот“ член за составот на нововостановената институција Одбор за акредитација и евалуација на високото образование (член 70), и понатаму е задржан срамниот сооднос 8:7 помеѓу професори-членови избрани од Интеруниверзитетската конференција и членови избрани од страна на Владата. Останатите 4 членови на Одборот кои доаѓаат од МАНУ, од Советот на работодавачите и од редот на студентите и понатаму остануваат сива зона на лоби активности – доволно е од нив да се придобијат најмногу тројца и да настане надгласување на ставовите на универзитетските професори во корист на владините ставови. Но, врвот на парадоксот е што претседателот на Одборот не си го избираат самите членови на истиот тој Одбор, туку Владата е таа која што го именува од редот на членовите, и истиот тој го претставува и застапува Одборот пред Владата. Значи, Владата не само што во голем дел влијае врз составот на Одборот, туку си го избира и соговорникот, оној со којшто официјално ќе комуницира околу активностите на Одборот. Лесно е да се претпостави дека Владата на оваа функција ќе си ги поставува своите претставници: зошто да си има работа таму со некои „бунтовни“ професори кои со своите опонирања би им го одземале драгоценото време на Владините достоинственици, бидејќи „работата е и онака веќе завршена“ ? Зарем игнорирањето на желбата на членовите на Одборот сами да се изјаснат за тоа кого сакаат да ги претставува пред Владата не е упад во автономијата на Универзитетот?

Item, со измените на ЗВО се предвидува, заради обезбедување на квалитет на високото образование, и надворешна евалуација (член 69) која ќе се одвива според насоките и упатствата кои ги сугерира Европската Асоцијација за евалуација на високото образование (ENQA). Ако, и треба да биде така. Ние како Универзитет треба да ги согледаме нашите позиции во самиот европски високообразовен простор и да настојуваме да обезбедиме воедначен квалитет на образованието со другите универзитетски компоненти на овој меѓународен простор. Тоа е и основната идеја на Болоња процесот. Но, откако законот утврдува дека оваа евалуација ќе ја вршат комисии по одделни области во чиј состав ќе има најмалку тројца професори од меѓународно признати универзитети, следи ставот: „Надворешната евалуација се врши под критериуми утврдени со упатство за начинот на обезбедување и оценување на квалитетот на високообразовните установи и на академскиот кадар во Република Македонија, кое го донесува министерот надлежен за работите на високото образование“ (мое подвлечено). Така, во рамките на еден ист член имаме став и контра-став. Откако убаво е образложено дека надворешната евалуација ќе се врши според прифатените постапки, стандарди и насоки кои се применуваат во ENQA, на крајот од членот се поентира со одредба дека сепак, министерот е тој што ќе донесе упатството како да се оценува квалитетот на вискообразовниот процес и на академскиот кадар. Значи, министерот, не само што нема да земе предвид упатства и критериуми сугерирани од домашни експерти, туку се поставува и над оние кои што се меѓународно утврдени, па си донесува свои упатства и тие, конечно, се „највалидните“. Ваквата завршна одредба не само што личи на упад во автономијата на Универзитетот, туку имплицитно сугерира и недоверба во секакви други правилници, па дури кога тие доаѓаат и од меѓународни инстанци.

Item, дојдовме до фамозниот проблем со самоевалуцијата, односно со оценувањето на работата на професорите од страна на студентите. Оваа законска одредба воопшто не е нова, таа веќе ја има во постоечкиот закон и веќе се применува на некои факултети. Во такви околности е сосема извртена и дефокусирана тезата дека професорите се бунат против тоа да бидат оценувани од нивните студенти: сосема е нелогично тие да се бунат толку многу post festum против една веќе законски оперативна одредба. Напротив, за професорот е важно мислењето на студентот коешто треба да му послужи како коректив: професорот така ќе може себеси да си се позиционира и да се нивелира, односно посоодветно да одговори на потребите на студентите. Она против што протестираат професорите е можноста оваа постапка да стане момент на инструментализација на одмаздољубивоста на студентите кои не учат и не успеваат да ги положат испитите; можност личната непосветеност од страна на одредени студенти во изучувањето на одредена академска материја обратно пропорционално да се одрази врз личната посветеност на професорот во одржувањето на одредени критериуми за нивото на квалитет кое е потребно за таа иста материја да се оцени како совладана. Поедноставно кажано, со оглед на тоа што резултатите од самоевалуацијата ќе се земаат предвид при напредувањето на професорот, нели е логично да се запрашаме дали тој можеби нема вака да биде ставен во понижувачка позиција на „додворување“ и снижување на критериумите само за да добие „преодна оценка“ и од непосветените студенти?

Нејсе, освен оваа новина во самоевалуацијата, има и една друга. Имено, за потребите на истата ќе се изготви Државен електронски систем за самоевалуација. Веднаш по ова следи одредбата: „Содржината, формата и начинот на користење на Државниот електронски систем за самоевалуација ги пропишува министерот надлежен за работите на високото образование“ (член 6 од измените). Оваа одредба е во спротивност со погоре наведената одредба од истиот член на ЗВО (член 77) каде што се вели дека самоевалуацијата ќе ја изведуваат комисии (избрани од редот на наставниците од страна на Сенатот, односно од наставно-научниот совет) и истата ќе ја вршат според „упатство за самоевалуација и обезбедување и оценување на квалитетот на високообразовните установи, кое го донесува Сенатот на Универзитетот, односно органот на самостојната високообразовна установа“. Повторно запаѓаме во хијатусот помеѓу содржината и формата и проблемот на авторството: кој ја одредува содржината на анкетните листови – Универзитетот или министерот? Доколку министерот пропишува единствен унифициран модел на анкетирање на студентите, не водејќи притоа сметка за специфичностите на разни факултети кои покриваат различни, често пати некомпатибилни научни области (на што најмногу се чувствителни самите професори и поради што секако треба да постојат варијации во анкетните прашања), зарем тоа не е упад во автонимијата на Универзитетот?

Последниве денови сме сведоци на уште една жестока владина рекламна кампања којашто оди во скоро сите медиуми. Со неа се пропагираат вредностите на измените на Законот за Високо образование. Ја следам рекламата и не можам да и се изначудам: кому му е наменета? против кого е наменета? која и е пораката? бидејќи секоја реклама си има и целна група и порака. Рекламите со себе носат текст (вербален или визуелен), но истовремено сугерираат и развиваат контекст. Не верувам дека постои барем еден жител во Македонија кој не се согласува со текстот на рекламата којшто ги потенцира „сублимираните“ вредности и предности на Законот кој претендира да биде европски. Не верувам дека постои барем еден универзитетски професор кој би настапил против вака поставените тези за подобрување на високообразовниот наставен процес – впрочем, и ние посакуваме подобар квалитет во образованието и приближување до европските модели. Доколку со еден ваков текст се согласуваме сите, тогаш и универзитетските професори и студентите и министерот се од истата страна на барикадите – тие посакуваат исти нешта. Доколку е тоа така, тогаш ваквата реклама станува фалична во нејзиниот основен принцип на постоење, а тоа е нејзината перформативна моќ, односно нејзината мисија дека мора некого да убеди во нешто. Бидејќи оваа реклама не мора никого во оваа земја да убедува во нужноста да се има посовршено образование, таа нема повеќе мисија, нема повеќе оправдание за постоење. Но, таа сепак постои. Зошто? Таа всушност ја црпи својата животна сила од контекстот кој го фаворизира и го креира. Контекстот, или скриената порака, најсимплифицирано кажано е следниов:„ еве какво совршенство од закон ние нудиме, а тие неработници не го прифаќаат. И уште мавтаат со некаква си приказна за автономија и слобода.“

Веќе се навикнавме на фактот дека секоја владина реклама текстуализира кампања и контекстуализира анти-кампања (на пр. со рекламата против абортусот истовремено се прави анти-реклама на застапниците на абортусот); односно, сосема е јасно дека основниот креативен принцип врз којшто почиваат владините реклами е секогаш при пропагирањето на одредени „вредности“ да се контекстуализира напад против противниците на тие исти „вредности“ (макар овие противници биле и измислени). Сега кога сите ја пробивме оваа „финта“, ретко кој се фаќа на јадицата на суптилните пораки за посовршено утре; на сите им е јасно дека сепак „има нешто гнило во државата Данска“, дека зад префинетите рекламни формули за совршен образовен систем на утрешнината се крие цел еден систем на уредби, упатства, правила и прописи кои директно треба да ги носат министерот и Владата, без да прашуваат никого и ништо, ниту професорите, а уште помалку студентите откако претходно ќе ги инструментализираат во реализацијата на својата кауза.
Доказ дека тие всушност и не се толку загрижени за студентите? Да се обидам: наместо да трошат пари за толку скапи кампањи, можеа да ги искористат истите за подобрување на условите во самата база на високообразовниот процес, онаму кадешто студентот го поминува најголемиот дел од денот – да опремат лаборатории, да облагородат простори во коишто тој ќе се чуствува пријатно да работи (училници, читални, библиотеки, студентски домови), да изградат нови објекти и училници со коишто ќе се растерети пренатрупаноста во веќе постоечките простории, да обезбедат соодветна литература и во оригинал, но и на добар и стручен превод, да овозможат повеќе стипендии за студиски престои и стручни усовршувања итн. итн. итн...

Елисавета Поповска
универзитетски професор

Ме мрзи некако да преведувам и објаснувам со свои зборови, па еве ги на англиски:

The Impact of Legalized Abortion on Crime (http://en.wikipedia.org/wiki/The_Impact_of_Legalized_Abortion_on_Crime)

"The Impact of Legalized Abortion on Crime" is a controversial paper by John Donohue of Yale University and Steven Levitt of University of Chicago that argues that the legalization of abortion in the 1970s contributed significantly to reductions in crime rates experienced in the 1990s. The paper, published in the Quarterly Journal of Economics in 2001, offers evidence that the falling United States crime rates of the 1990s were mostly caused by the legalization of abortion due to the Roe v. Wade court decision of 1973.

Повеќе:
http://en.wikipedia.org/wiki/Freakonomics
http://en.wikipedia.org/wiki/Legalized_abortion_and_crime_effect

Делот за забраната на абортус во Романија е со мала контроверза, но внимателниот читател нема да биде излажан:

Compared to Romanian children born just a year earlier, the cohort of children born after the abortion ban would do worse in every measurable way: they would test lower in school, they would have less success in the labor market, and they would also prove much more likely to become criminals. (p. 118)".

This finding is consistent with the view that children who were unwanted during pregnancy had worse socio-economic outcomes once they became adults.

Денес на пат имав време да го проучам „изворниот код“ на основачот на Wikileaks.

We must understand the key generative structure of bad governance.
Everytime we witness an act that we feel to be unjust and do not act we become a party to injustice. Those who are repeatedly passive in the face of injustice soon find their character corroded into servility. Most witnessed acts of injustice are associated with bad governance, since when governance is good, unanswered injustice is rare. By the progressive diminution of a people’s character, the impact of reported, but unanswered injustice is far greater than it may initially seem. Modern communications states through their scale, homogeneity and excesses provide their populace with an unprecidented deluge of witnessed, but seemingly unanswerable injustices.

Јас на 1.5.2009:

(...)

Имате граѓани, компани и влада кои во различни случаи или ситуации не ги почитуваат законите. Тоа создава совршен простор за притисок и уцена од страна на силите кои сакаат да го контролираат општеството.

(...)

Не знам дали ваквата ситуација во општеството има свој назив во теоријата, ама прилично сум убеден дека во нејзиното создавање активно придонесувале сите досегашни влади на Р. Македонија.

Исто така прилично сум сигурен дека добар начин да се надмине оваа стуација е секој за себе да ги елиминира можните закачки што се создаваат на ваквиот начин. Тогаш, ми се чини, нема да биде толку страшно секој јавно го искажува своето мислење.

За некако да го завршам серијалот со економија и политика и слично, линкам до едно видео од Royal Society for the encouragement of Arts, Manufactures and Commerce (на видеава се навлеков деновиве откако го гледав тоа од Жижек).

Во анимацијата насловена The Economic Consequences of Mr Brown, професорот од Оксфорд Stein Ringen зборува за последиците што ги оставило владеењето на Лабуристите во Велика Британија.

Неговиот заклучок, по спроведеното истражување за клучните точки што самата партија си ги задала пред изборната победа, е дека сѐ е по старо. И покрај големата доверба, и покрај мнозинството и поддршката, и покрај растот и големиот буџет на располагање, и покрај компетенциите кои несомнено ги имале министрите на Блер и подоцна Браун, крајниот ефект е чиста нула. Тие не успеале да направат ништо од тоа на што сами се нафатиле да работат.

Ова е контроверзно. Но е и отрезнувачко. Би било убаво да се види ваква анализа за Македонија.

Патем, и за крај, се сеќавам на една реченица чиј извор сега не можам да го најдам. Се вели вистинскиот тачерист не е Тачер и владата по неа, туку Блер и тоа што тој во духот на Тачер направил.

Денес е 15 септември, па влечете паралели како што ви е мило.

Еве едно прашање кое би било добро за разгледување во истражувањата на Стивен Левит: Колку ролни тоалетна хартија месечно троши едно 2 годишно дете?

Според македонските градинки бројката што ја барате е 10. Да, десет.

Значи кога сакате Вашето дете да го однесете во државна градинка, покрај месечната партиципација, пелените, влажните марамчиња, боичките, блокчињата... и што и друго да треба, на негувателките треба да им се достават 10 ролни тоалетна хартија.

Сега, јас не знам многу детали за фрекфенцијата на големата нужда кај малите деца, но да речеме дека за тие 8 часа детето ќе се искака 2 пати. Во 20 работни дена месечно, тоа се 40 големи нужди. А со 10 ролни, тоа се 1/4 ролна на едно какање. Ако ова ви изгледа многу, тоа е веројатно така бидејќи е многу.

Тоа што би било згодно е да се пребројат некако големите нужди барем кај стотина деца за да имаме некакви податоци и тогаш можеби јас ќе испаднам само циничен серко штом мислам дека малите деца какаат едвај еднаш на четири часа.

Но, за момент да речеме дека сум во право. Резултатот е вишок хартија кој веројатно го трошат вработените во градинката. Со оглед на големиот број деца и нивната диверзифицирана социјална структура во градинката има изобилство на брендови. Ако е ова вака, тогаш вработените во градинките се најинформираните корисници на тоалетна хартија. А тоа е одлична шанса за пазарно истражување.

Стапица на конфликт е веројатно најконтроверзната за Македонија. Во Македонија имаше конфликт, но не знам која е неговата конечна класификација. Книгата ја третира граѓанската војна и воениот удар, па можеби ќе биде најтешко тука да се повлечат паралели.

Но сите конфликти имаат нешто заедничко - оружјето. Наследството што го оставаат, покрај изгубените човечки животи и разрушената економија, е голема количина на оружје. Истражувањата на Колиер велат дека политичкиот мир не го купува општествениот мир. Крајот на политичката битка предизвикува убиства и друг насилен криминал. Дали е тоа така за Македонија?

Според податоците на Википедија, во Македонија е забележан пораст на убиствата во периодот 2001 - 2004. Потоа следи опаѓање и за неколку години нема податоци, но во 2010 има 2.01 убиства на 100.000 жители што е помалку од 2001 година. Типичната постконфликтна земја има 50-50 шанса да ја преживее првата декада во мир, наместо да се врати во конфликт. На Македонија ѝ останува уште една година. Можеби статистичките податоци за убиствата се добар показател дека државата оди во мирни води.

Пред да продолжам понатаму, истражувањата велат дека склоноста кон конфликт зависи од три фактори: низок доход, бавен раст и зависност од природни ресурси. Еден податок кој сосема добро ја илустрира Македонија е дека сѐ уште го нема достигнато БДП од 1990 г. Од југословенските републики тоа го имаат направено само Словенија и Хрватска конечно во 2003 г.

Не сум сигурен до која мера во контекст на конфликтот да ги разгледувам инстументите кои можат да помогнат да се излезе од секоја стапица. Такви се четири: финансиска помош, воена интервенција, закони и организации и трговска политика. Македонија речиси една деценија живее мирно. Ако првата деценија е таа што се брои за избегнување на стапицата на конфликт, тогаш можеби можеме да се насочиме кон другите прашања. Но ако нешто тргне на лошо, тогаш на кратко финансиската помош може малку да помогне веднаш по конфликтот, воената интервенција може многу да помогне ако е добро изведена (види Сиера Леоне vs. Сомалија), организации за постконфликтни ситуации можат да бидат од помош за координирање на меѓународната заедница на пример за донаторите, и трговија... тешко трговија после сериозен конфликт.

Последната работа што не можам да ја најдам е воениот буџет на Македонија. Википедија има податок дека тој моментално е 204 милиони долари. Колиер вели дека истражувањата укажуваат на потреба за намалување на воениот буџет по конфликтот. Каков бил македонскиот воен буџет во 2000 или 2001 г. не можам да најдам.

Види и: Стапиците и Македонија

Намерата ми беше за ова да пишувам откако ќе го слушнам и денешното предавање на Томислав Медак, но бидејќи есапот дома и на пазар не е ист, одиме вака.

Пред 2 дена го слушав Теодор Целакоски од Мултимедијалниот институт од Загреб на тема „Уметност и активизам – формати и значења на политичкото дејствување и влијание на независната културна сцена“. Предавањето беше за хрватското движење „Право на град“ каде што Тео има активна улога, а кое го организира (релативно) успешниот граѓански протест за зачувување на улицита „Варшавска“ во Загреб. Како што разбрав, од предавањето има аудио снимка, и бидејќи не сакам овде да го раскажувам, заинтересираните може да го пингаат организаторот.

Моето видување е дека приказната за хрватското право на град е интересна за нас од повеќе аспекти и од неа можат да се црпат лекции за Скопје2014 - всушност мислам дека некои од тие лекции се добро научени (или барем добро набубани - да се изразам школски) од локалните актери.

Предавањето мене ми послужи да си потврдам некои свои размислувања што може да се сумирааат во една реченица: „Архитектурата е политика“. Мислам дека причините за неуспехот на Прва архи-бригада и Плоштад Слобода како две главни групи што ја водеа опозицијата против Скопје2014, но и на другите јавни опозиционери (нема да наведувам имиња сега), а во поново време и на Асоцијацијата на архитекти лежат во погрешното јавно пишување и објаснување токму на оваа реченица.

Намерно не велам „разбирање“ бидејќи веројатно е дека меѓу овие луѓе има такви (сите?) кои ја разбираат. Останува тоа дека таа не беше искомуницирана на начин што ќе биде приемчив за јавноста.

Архитектите згрешија (и грешат) што инсистираат на тоа дека прашањето за изгледот на Скопје е прашање на архитектура: стручна дебата за стиловите, правците и материјалите што се користат во градењето. Таквата стручна дебата ја промашува суштината и ја оттуѓува јавноста. Дури и „Форум Скопје“ што треба да биде хм - форум, всушност е настан затворен за пошироката јавност - освен архитекти и ретки заинтесирани, други луѓе нема. Нема ни опозиција. Тоа е повеќе или помалку настан на кој се случува „Preaching to the choir“.

Другите општествени активисти слично згрешија (и грешат) што го шират прашањето длабоко во политика, во поширок или преширок контекст на политичка борба (на пример: фати го крадецот!). Ваквиот пристап исто така ја оттуѓува јавноста. Тој не нуди јасни пораки туку повеќе материјал за медиумски шпекулации, а во опкружување во кое ретко и тешко се прави разлика меѓу „партиското“ и „политичкото“ исходот очигледно е уште еден хор.

Да сумирам: Скопје2014 е политичко прашање. Такво треба да биде од интерес на граѓаните во едно демократско општество, кои се политични по самото тоа што живеат во политичка творба (држава). Сфаќам дека сето ова тешко се голта во Македонија, но токму тоа требаше да биде и целта на опозицијата на Скопје2014 - да создаде заедничка точка на интерес околу која ќе се сплотат различни групи (секоја со своја поширока агенда?), но кои ќе понудат дискусија во врска со политичко-граѓанскиот аспект на проектот. Тоа не се случи. Можеби премногу се разликуваме од Хрватска и тоа е добар изговор, но можеби требаше малку повеќе напор за да се артикулира една јасна порака што ќе биде приемчива за поголем број луѓе.

На крај, ќе беше убаво да видиме како независната сцена (сфатена што е можно пошироко) во Македонија се здружува околу едно прашање - со што ќе го докажеше и своето постоење, но наместо тоа ќе живееме со уште една епизода на меѓусебни потценувања и обвинувања.

Во економската теорија (и практика) познат и често применуван е системот на наградување на менаџерите на компаниите со опции за акции. Идејата е дека, кога интересите на менаџерите ќе се изедначат со оние на акционерите, менаџерите ќе имаат поттик да ја направат компанијата што е можно поуспешна, бидејќи така и тие ќе имаат корист (цената на акциите ќе расте и за нив).

Не знам како точно се определуваат платите на политичарите низ светот. За Македонија ми се чини дека се определени со некои закони или слични регулативи, така што износот се добива како производ на просечната републичка плата со некој коефициент.

Не знам зошто државните менаџери не добијат ист третман, така што нивните плати би се врзале со некои економски индикатори што ја изразуваат благосостојбата на луѓето. На пример, познат индикатор е Џини коефициентот. Овој коефициент е индикатор на (не)еднаквоста на расределбата на доходот или богатството во едно општество. Коефициентот се движи од 0 до 1 и повисока вредност значи поголема нееднаквост. Ако се сложиме дека од интерес на сите во општеството е да има поголема еднаквост во дистрибуцијата на доходот и дека тоа е една од задачите на политичарите, тогаш нивните плати можат да се пресметуваат по формула која ќе овозможи поголеми плати доколку коефициентот се движи кон нула.

Друг индикатор може да биде HDI. HDI исто така се движи од 0 до 1. Во 2009 највисок има Норвешка (0.971), Македонија е 72-ра со 0.817. Ако повисок HDI значи и повисока плата за политичарите, тогаш тие ќе имаат повеќе мотив да работат на трите компоненти кои го оформуваат индексот: очекување на животен век при раѓање, знаење и образование и животен стандард - кои што очигледно се категории кои токму спаѓаат во описот на нивните работни задачи, а секако се од интерес на граѓаните.

Ете идеја.

Painting the Bikeshed е еден од незаборавните моменти од историјата на интернетот, иако корените се всушност во книга за јавната администрација (колку згодно!). Да не преведувам:

Parkinson shows how you can go in to the board of directors and get approval for building a multi-million or even billion dollar atomic power plant, but if you want to build a bike shed you will be tangled up in endless discussions.

Parkinson explains that this is because an atomic plant is so vast, so expensive and so complicated that people cannot grasp it, and rather than try, they fall back on the assumption that somebody
else checked all the details before it got this far. Richard P. Feynmann gives a couple of interesting, and very much to the point, examples relating to Los Alamos in his books.

A bike shed on the other hand. Anyone can build one of those over a weekend, and still have time to watch the game on TV. So no matter how well prepared, no matter how reasonable you are with
your proposal, somebody will seize the chance to show that he is doing his job, that he is paying attention, that he is *here*.

Цитирано од Painting the Bikeshed.

Воопштена верзија од овој закон има во закоот на Сајр (политички научник, универзитет Колумбија): "In any dispute the intensity of feeling is inversely proportional to the value of the stakes at issue."

Ми се чини дека ова одлично ја илустрира дебатата за Скопје2014. Проектот чини ситни пари во однос на најголемиот буџет во историјата на Македонија, а сепак дебатите за буџетот се ограничени и всушност никој не може да мобилизира граѓани да протестираат против тоа.

Во однос на големината и сложеноста на државата/економијата/општеството, плоштадот на Скопје е шупа. И, како што Паркинсон вели погоре, секој знае да направи шупа.

I. Зошто е важно?

Кога министерката за култура ќе рече дека „Бранко Црвенковски во својата 20-годишна политичка кариера не изгради апсолутно ништо во Македонија и зачудува од каде тој се доживува како авторитет кој може да коментира дали е нешто кич или не.“, таму ќе видите слабо формулирана политичка изјава, и тоа поради неколку причини.

Очигледното е: зошто би очекувале некој кој не е стручен во архитектура и уметност воопшто да го дожувуваме како авторитет? Се разбира не очекуваме. Но, би очекувале сепак да се земат предвид мислењата на стучните лица, а токму за нив Владата е глува. Но, можеби во Владата сметаат дека само тие што „градат“ се авторитети?!?

И ако е така, и ако Бранко Црвенковски воопшто нема никаков кредибилитет бидејќи тој „не изгради апсолутно ништо“, тогаш во ова има повеќе вистина одошто може да изгледа на прв поглед, бидејќи навистина Црвенковски не „изгради“ ништо: ниту независно судство, ниту квалитетно образование, ниту Вашето омилено што недостасува од јавниот сектор. Но, ваквото „градење“ всушност го руши кредибилитетот на сите политичари во последните 20 години во Македонија, бидејќи никој ништо нема изградено.

Третото е буквалното читање на изјавата, дека Црвенковски не изградил ништо од бетон и стакло. И ова можеби е најмалиот негов грев. Од каде па потребата Владата да гради нешто повеќе од патишта во капитализам и парламентарна демократија? Чинам, големите градења на разно-разни објекти беа симбол на комунистичките (но и другите авторитарни системи)?

И поради последново, Скопје 2014 е важно. Важно е затоа што и покрај сите спорни активности на Владите до сега, било тоа биле ТАТ и Микрософт, ОКТА и Телеком, или нешто трето, Скопје2014 единствено ќе остави траен белег во Македонија. Тоа ќе ги погоди сите граѓани без разлика дали живеат во Скопје или доаѓат во главниот град повремено, без разлика дали се млекари и ги извисил Сведмилк, или се лозари и ги извисил Тиквеш.

А знаејќи го досегашниот „успех“ на политичарите (и тоа не само македонските), на едно нешто може да сметаме: парите секогаш се тука некаде во врвот на приоритетите. И највозвишените идеи за градење на државите и пумпање на идентитетот криеле дебели туциња пари.

II. Зошто не ми е гајле?

Лани во ноември имав здравствен проблем кој бараше трчање на дежурен лекар. Кога стигнав, ми рекоа дека не може да ме снимат бидејќи апаратот не работел. Гоце може ќе ми замери, но тоа што следеше беше трчање по луѓе и вртење телефони за да стигнам на снимање пред тие што закажале во септември, но што може човек да прави во таква сутиација? Моралните дилеми на страна, она што главно ме загрижува е зошто сум воопшто во таква сутиација кога и јас и моите родители редовно цел работен век плаќаме придонеси?

Но, можеби тоа било моја лоша среќа и реформите во здравството навистина ќе донесат подобри услуги за сите? Да се потсетам тогаш на патешествието постдиплмоски студии. Последното пријавување ме соочи со тоа дека македонските судски и нотарски печати не се признаваат во странство. А зошто? Зошто дипломата што ја издава македонскиот водечки универзитет, факултетот што е во водечките 1000 бизнис школи во светот не вреди ни колку празен лист од книжарница надвор од границите на РМ? (Некој со право ќе рече дека истава диплома често не вреди ништо ни во РМ, бидејќи партиските книшки се подобра референца).

На крај, тука се решенијата за извршување за радиодифузна и комунална такса што ги пратија МРТ и Градот. Правна сигурност некој ќе рече? Џабе правобранителот вели дека МРТ греши кога извршителите ги љуштат парите директно од банкарска сметка. Слично е и со застарените комуналните такси од градот што пред 10 дена блокираа илјадници фирми. А банките, верните чувари на пари, наместо да ги заштитат своите клиенти сепак се одлучија да подлегнат под уште еден политички притисок, често одбивајќи воопшто да дадат информација за тоа кај отидоа париве од жиро-сметката.

Па зошто да ми биде гајле дали на плоштадот ќе има еден или десет коња кога ништо друго не функционира? Каков план можам да правам за иднината?

Да ја оправувам работата во државата немам ниту намера ниту желба. Ми останува само да бегам. Ако не успеам, тогаш ќе го гледам Скопје во 2014 и ќе тонам во просечност.

Ја читам Honeymoon With My Brother. Книгата е така-така. Кога веќе стигнав до 203-та страна, ќе ја дочитам. Но од таму, да споделам неколку мисли од авторот, кој инаку е поранешен портпарол на сенатори и гувернери во САД, па би се рекло се разбира нешто во политика.

Еве.

На двете сликички, мој фаворит е точката 4.

Ова е повеќе прашање, но да почнам од почеток.

Со последните измени сите лица кои порано не можеле да добијат сини картони, сега можат да добијат. Тоа е добра вест и мило ми е што социјалната држава почнува да функционира во таа смисла.

Сепак и ваквата реформа остава одредена група на граѓани надвор од здравството покриено со сини картони. Имено, ако работите во некоја компанија која поради некои причини не може да Ви исплати плата на време, тоа ќе значи дека нема да имате и сини картони. Вистина има компании кои намерно не ги исплаќаат платите (а со тоа и придонесите), но има и такви кои немаат избор (ако на пример се погодени од економската криза). Не изгледа фер работниците да страдаат поради дивеењето на работодавците или кризата, особено кога неработниците не страдаат поради нивната несреќа или мрза.

Не ги знам точните одредби на новиот закон но, од здравствена гледна точка, можеби е поисплатливо да не работите и да имате картони, отколку да работите (пријавено по сите закони) и да немате. Патем ако работите „на црно“ официјално немате работа, а може да си земете картони.

А што ако работите во некое од јавните претпријатија и не земате плата (и придонеси и картони)? Јавните претпријатија речиси и да не можат да бидат погодени од економската криза, или барем не негативно. На пример, ако кризата ја намалува заработувачката на граѓаните, некои од нив ќе почнат помалку да го возат својот автомобил, а повеќе да се возат со ЈСП, а тоа ќе значи повеќе приходи за ЈСП. Јавните претпријатија се во соптсвеност на државата, градовите или општините и за нивното раководење се одговорни министрите или градоначалниците. Нивните буџети воглавно се полнат со пари на граѓаните. Зошто некои такви претпријатија се во неможност да ги плаќаат платите на своите работници?

Во врска со платите и придонесите, во игра се исто така нови правила. На пример, има казни (можеби и камати) за оние кои нема навреме да ги уплатат средствата. Ми се чини дека рокот е до 15-ти во секој месец. Не знам до која мера се спроведуваат овие, но ако се спроведуваат, а во прашање е државно јавно претпријатие, тогаш во крајна линија испаѓа дека државата сама на себе треба да си плаќа казни, ако менаџерскиот тим кој таа го поставила не успее да исплати плати на време, со пари кои пак треба да дојдат од државата (всушност од граѓаните). Замрсено.

Ова не е само некоја ментална гимнастика. Во Македонија постојат јавни претпријатија во кои илјадници луѓе немаат со месеци земено плата. Штета што не мислеле и на нив кога го носеле новиот закон за здравство за сите.

Има што да се учи од холивудските филмови: Во „Јасна и присутна опасност“, Џек Рајан го советува американскиот претседател да не негира дека бил пријател со убиениот соработник на картелот во Колумбија. „Кога новинарите ќе прашаат дали сте биле пријатели“, вели Рајан, „речете им: не, бевме добри пријатели. Така ќе нема што да прашуваат“.

Ова е одлична лекција за „Слободен индекс“. Кога некој новинар ќе ги праша дали се од СДСМ, нека му одговорат дека не се од СДСМ, туку од СДСМ, ВМРО-ДПМНЕ, ДУИ, ДПА, ЛДП, НД, ЛП, НСДП (и кој има уште таму?!). Тогаш ова глупаво прашање ќе биде затворено и дебатата за вистинските нешта ќе може да започне.

Некаде тоа го викаат непостоење на правна сигурност.

Секаде тоа прави дел од граѓаните да се чувствуваат како магариња.

За едно евро ќе може да се откупи дворното земјиште

Се сеќавате на ова:

Не мислам на концертот, туку на многу извиканиот настан „Реоткривање на патеката културата“, што се одржа во Старата чаршија мината сабота (и каде посетеноста била осум илјади луѓе).

Затоа денес, една недела по тој настан, решив да поминам и да видам што се случи со патекава на културата. Еве ја празна:

Со мал исклучок веднаш под Св. Спас каде се случува некоја летна скопска шема.

Претпоставувам дека на многумина ќе им биде мило што нема повеќе да го гледаат ликот на претседателот Бранко Црвенковски на страницата president.gov.mk, но сепак ваквото целосно менување на Интернет презентациите на институциите на Македонија останува лоша пракса на македонските власти.

Ми се чини дека за ова блогирав и кога се појави тогаш новата страница на Црвенковски, но сега не можам да го пронајдам тој текст.

За илустрација, погледајте како изгледа страницата на Белата куќа, каде има и список од сите претседатели на САД.

Дополнување: И ваквата пракса води до еден ваков комичен пример.

Фрчкоски, Костовски, Милчин и другите македонски ѕвезди што денес присуствуваа на плоштад би требало да се засрамат и да се извинат за тоа што го узурпираа медиумскиот простор и се наредија да се сликаат. Новинарите би требало да се засрамат што им придадоа значење.

Но, бидејќи малку е веројатно дека било што од ова ќе се случи, останува на нас да пратиме јасна и недвосмислена порака на сите нив, дека за нив, на овие настани, има место само како обични граѓани и ништо повеќе.

Мислам дека е доста од вакви профитери. Доста е. Коге веќе не правите добро, барем не правете штета.

По текстовите на Крстева и Вилиќ, уште еден интересен текст кој многу прецизно ги открива пораките на новото градење во Скопје. Текстот во целост е објавен на блогот Скопје2803, блог на македонски и странски архитекти кои го следат настанот од плоштадот од повеќе различни аспекти.

Текстот е на архитектот Блаж Крижник и антропологот Горан Јанев. (on-line тука.)

Накратко, она штого објаснуваат овие двајца е дека Скопје се трансформира од отворен град во национален главен град, што е спроти моменталните тежнеења на големите градови и што е прилично зад времето, а дека истот се прави од позиција на политичка моќ.

Можеби сликата што е ставена како илустрација најдобро го објаснува ова ова:

Скопје се враќа назад во 19 и ран 20 век, кога сите други важни градови одат напред. Ако по земјотресот бил пред времето, сега ќе биде зад времето, а се чини дека мнозинството скопјани се океј со ваквиот развој на настаните.

Па покрај Поранешна Југословенска Република Македонија сега ќе имаме и Поранешен отворен град Скопје.

Имам проблем да го најдам предавањето на Клеј Ширки на видео, па затоа ќе цитирам само едно прераскажување од првиот резултат од Гугл:

Shirky started with an example from Belarus. In 2006, some kids from this Eastern-Europe country organized a flash mob via Livejournal. They asked 10.000 people to come to the October Square in Minsk for some massive ice-cream eating action. Their president, old-fashioned dictator Alexander Lukashenko, isn’t really fond of civil action, so he has forbidden any group forming on the important square. During the flash mob, he sent a small army of secret police to arrest the kids with ice-creams. Despite these arrests, the flash mobbers had reached their goal. They wanted to show the world what life looks like in Belarus. “For them”, Shirky said, “Livejournal was a tool to make their political lives better.”

Всушност неговото предавање е за тоа како со web2.0 може да се организира граѓанска акција... и впрочем за многу други работи што може да се прават со овие шарени технологии, но паралелата со Белорусија е многу порелавантна денес за нас, по настаните на нашиот плоштад.

Малку знам за тоаа дали американските политичари биле толку храбри колку што ги портретира популарната култура, но претпоставувам дека има малку вистина во сето тоа, инаку од каде целото наследство на кое на пример се повикуваше и Барак Обама.

Еден таков возбудлив портрет е оној за Едли Стивенсон во филмот Тринаесет дена. Овој политичар е познат по тоа што успешно му се спротиставил на Советскиот амбасадор во ОН (неговиот говор од тој судир е цитиран на многу места). Во филмот, пред да оди на конечното соочување во ОН, Едли се соочува со својата политичка судбина на состанокот во Белата куќа. Не можам да го најдам тој исечок на YouTube, па подолу има цитат од сценариото.

Сцената што се одигрува изгледа вака: Сите важни лица од американската политика и војска се присутни на состанок кај Кенеди. Се дебатира што да се направи следно. Има две опции, двете водат во нуклеарна војна. Тогаш проговорува Едли:

Adlai clears his throat. Everyone looks over at him. He stares down at his clasped hands for a beat. He's anguished about what he's going to say.

ADLAI
There is a third option. With either course we undertake the risk of nuclear war. It seems to me maybe one of us in here should be a coward.

He smiles weakly, but gets no response from anyone.

ADLAI (CONT'D)
So I guess I'll be. Our third choice is to cut a deal. We trade Guantanamo and our missiles in Turkey, get them to pull their missiles out. We employ a back channel, attribute the idea to U Thant. U Thant then raises it at the U.N.

Adlai looks for support around the room, but meets only stony gazes. From McCone and General Taylor, contempt. Dead silence for a long, long beat.
Kenny's heart goes out to Stevenson as he watches the man commit political suicide. Even Sorensen, standing behind him, unconsciously moves away. At last the President speaks.

Немам поим дали ова навистина вака се случило, или пак е ставено во филмот поради драматушки потреби.

Сепак, она што сигурно го знаеме е дека немаше нуклеарна војна помеѓу САД и СССР.

За нас, прашањето е кој ќе биде македонскиот кукавица? Не ги следам премногу изборните пораки на претседателските кандидати, но од она што можев да го прочитам во весници, Нано Ружин и Љубе Бошковски се единствените што имаат изјавено барем нешто што може да оди во категорија политичко самоубиство: Ружин со тоа дека е подготвен да ја преземе одговорноста за името и Бошковски со тоа дека Македонија му е поважна од неговиот рејтинг. (За жал не можам да најдам врски до овие изјави, поради генерално нефункционалниот систем на трајни URL-а на македонските весници).