идеи

Undefined

Политизирање на автентичното

Tags: 

Дали хипстерот е дистанциран од политичкото во Македонија. Обид за дебата.

До сега во неколку наврати на блог сум потсетил на филмот „Јасна и присутна опасност“ за да направам поента дека припишаната припадност кон некоја политичка партија не мора да биде пресудно лоша за некоја активистичка активност:

Има што да се учи од холивудските филмови: Во „Јасна и присутна опасност“, Џек Рајан го советува американскиот претседател да не негира дека бил пријател со убиениот соработник на картелот во Колумбија. „Кога новинарите ќе прашаат дали сте биле пријатели“, вели Рајан, „речете им: не, бевме добри пријатели. Така ќе нема што да прашуваат“.

Овој пример сум го користел за фокусирање на дебата во врска со активностите на „Слободен индекс“, движењето против полициската бруталност и можеби и некои други работи. И сѐ уште ми се чини како убедлив аргумент. Во врска со последното на пример, кога ќе ви речат дека на пример ве поддржуваа таа и таа партија, можете да речете — да нѐ поддржуваат сите. Затоа што сите партии се против полициска бруталност.

Но, скоро се потсетив на книгата „Светото и профаното: Истражување на хипстерите“од Џејк Кинзи за која пред една година за Bookbox пишував краток осврт. Наеднаш помислив дека „аргументот на Рајан“ сепак можеби претставува превисока апстракција, т.е. дека тој модел со многу тешкотии може да се применува. Пасусот на кој што се присетив е:

Од боемите и дадаистите и авангардата од Европа, преку битниците и хипиците од Америка, па панкерите и хип-хоперите, авторот ја дискутира секоја контра-култура од нејзиното раѓање до нејзиното преминување во мејнстрим или пропаѓање. Во центарот на овие случувања е капитализмот и неговата способност да се адаптира и да се шири. Комодификацијата на културата и уметноста е најдобар пример за овие негови способности. Во една реченица „капитализмот го конзумира бунтот и плука конформизам заедно со профит, како тоа да е најпростата работа на светот“

Последната реченица ме натера да размислам што се случува во опкружување во кое капитализмот, оној домашниот, нема способност за ваква комодификација? Во Македонија нема технолошка или конфекциска компанија што може да го ожнее револтот и да направи профит од неговата подоцнежна продажба. Но, во Македонија има политички партии.

Сега „Аргументот на Рајан“ го прошируваме со „аргументот на Кинзи“. Заедно гласат:

Додека партиите го конзумираат бунтот и плукаат конформизам заедно со гласови. Бунтот може да се заштити од нив преку прифаќање на нивната сеопфатност, но притоа останувајќи фокусиран на својата активност.

Иако ова може да звучи како (некаква?) корисна дефиниција, сепак јасно е дека нејзино применување е премногу сложена или тешка работа. Да се вратиме кратко на Кинзи. Неговата поента е дека хипстерите се свесни за тоа дека капитализмот е таков успешен комодификатор. Нивната доминантна карактеристика, нивната автентичност, лесно може да биде комодифицирана. Затоа тие сакаат да го избегнат тоа. Иронијата и дистанцирањето се методите со кои тоа тие го постигнуваат.

Што значи тоа во домашни услови? Дали дистанцирањето и иронијата функционираат? Дали „ние не сме хипстери“ во САД има исто значење „ние не сме политички ангажирани“ (или слоганот од протестите против полициска бруталност „ние не сме партија“) во Македонија? Просто, дали хипстерите во Македонија се плашат да бидат политизирани, како што хипстерите во САД се плашат да бидат комодифицирани?

Не можам да набројам кои сѐ активности во земјава се повикале на „не-политичкото“, но ми се чини дека нивниот број е голем. Да се остане по страна. Кинзи вели дека хипстерската контра-култура е циничен обид да се донесе нешто ново и е неуспешен. Во контекст на окупацијата од страна на политичките партии со „Прво како трагедија, а потоа како фарса“ може да се гледа на „прво СКМ, а потоа СДСМ-ДПМНЕ“. Не верувам дека и кај нас дистанцирањето и иронијата може да донесе нешто ново. Подобро да почнеме да бараме други решенија. Можеби, посилно инсистирање на аргументот на Рајан, а помалку страв од аргументот на Кинзи. Можеби нешто друго. Во секој случај инсистирањето на тоа дека „не сме политички“ веројатно не води никаде.

Привилегии за почетници

Tags: 

Дали привилегијта е пацифицирана дискриминација?

Википедија има концизно објаснување за тоа што е привилегија. За потребите на оваа пишуванка ќе ја одберам етимологијата од латински што во директен превод значи приватен закон. Доволно е да се знае дека привилегии — приватни закони постоеле, а нивната широка употреба завршила со Француската револуција која го родила моделот за денешните републики. Денес сѐ уште постојат некои привилегии, како исклучоци кои државата ги дава со закон во определени случаи, како што се доверливите односи помеѓу клиентот и адвокатот или пациентот и докторот.Патем, привилегии не треба да се мешаат со права, бидејќи последниве се неотповикливи.

Понатаму привилегија се користи за да се опишува и општествена нееднаквост, и тоа посебно во објаснување на предностите што определена група ги има во општеството или непредностите што ги има некоја друга група.Во оваа друга смисла на зборот привелегијата се разликува од предрасудата и дискриминацијата кои за разлика од неа се отворени и доминантата група не го крие угнетувањето што им го прави на другите.

Наједноставно, и за ова исто така има Википедиски напис, теориите за привилегија предлагаат дека привилегираната група ги гледа своите општествени, културни и економски искуства како норма која секој треба да ја доживува-живее, а не како позиција на предност која што мора да се одржува на товар на другите.

Со овој лабав теоретски осврт на ум, колку примери на државно одобрена привилегија и таква од доминантни норми можеме да препознаеме во Македонија? Што сѐ можеме да врамиме на ваков начин?

Првото нешто што ми паѓа на ум е ЈСП. Бесплатниот превоз во ЈСП за пензионерите е привилегија што ја дава градот. Но, кога во автобусот му станувате на постар човек, тогаш тоа го правите затоа што нормата налага така. Од гледна точка на човекот кому се отстапува местото нормално е некој да му стана, но вие трпите поради тоа (со тоа што стоите). Но, примерот со ЈСП не завршува тука. Комотното возење во автобус се смета за норма од страна на голем број патници, Така, токму поради привилегијата што ја дава градот, некој друг ја губи неговата. Комотното возење всушност е условено од исклучување на група граѓани, кое пак исклучување е и економско и општествено.

Но доволно со ЈСП. Можеби најзгоден за објаснување на привилегијата што ја очекува и често ужива хетеросексуалниот маж е стрипчето на XKCD.

Нормата, она што групата очекува, е некој да направи сендвич. Кога нормата е доведена во прашање, доминантната група посегнува по повисок авторитет — најчесто закон (за оние кои што не знаат, во цртежот sudo е командата која што во GNU/Linux дава моќ на бог на компјутерот). Ова е нешто за што може да размислуваме во комуникацијата со нашиот „значаен друг“.

Што уште? Ми се чини дека социо-економските привилегии се најмалку очигледни. Мислам на ова кога темата е спортување. Во Скопје станува сѐ потешко да се спортува на јавен простор. Ако плаќаш да спортуваш тогаш привилегијата е од економска природа. И таа всушност ги заострува разликите и општеството станува понеправедно. Со приватизирани спортски игралишта, сиромашните на својот товар ги добиваат и негативните ефекти по здравјето. Мислам дека можеме да најдеме повеќе вакви примери.

Последно, прашањето за бракот ми се чини дека исто така е прашање привилегија.

Нешто да се размислува во деновите што следат.

2с.мк и Македонија и Републиката

Tags: 

Пред некое време некој на твитер прашуваше: што правиш ти за Македонија или некое такво мрчење и се присетив на времето кога една од задачите на Слободен софтвер Македонија беше локализација на слободен софтвер и нужно според тоа обзнанување на името на земјата во меѓунарднте проекти (каде што нормално најчесто веќе имаше луѓе од Грција).

Не го правиме ова повеќе, затоа што повеќе не локализираме толку многу, дека веќе има воспоставена пракса итн. Но во секој случај, збориме за времето значи и пред кампањата на ФИООМ — “Don’t you FYROM me“. Одамна значи.

Не го пишувам ова за да се искурчиме — но зошто и да не—тие напори да се вметне Македонија во меѓународен проект како Македонија или Р. Македонија или барем ебениот ISO стандард (како што е во случајот со Мозила) беа толку пред некоја друга граѓанска организација од Македонија да се бави со тоа (ОК можеби СМК се бавеле со тоа отсекогаш).

Како и да е, она што ме потсети на сите овие мрчења од минато е дебатата за внесување на Македонија во Дебиан (еден од најважните — ако не и најважниот проект за слободен софтвер). Во таа дебата извесен Сивард од Холандија објаснувајќи го својот став за случајот, вели нешто што ете 10 години ми стои во глава (10х @gdamjan за свежо url):

I live in a monarchy, and i would trade it in for a republic any day.

Не знам како сум го разбрал ова тогаш (веројатно позитивно штом сум го запамтил), но денес кога гледаме како Републиката ни се губи (ако не е и веќе изгубена), се чувстувам како сонот да се истрошил.

Веќе не сум ни сигурен дека вреди и треба да се инвестира во нешто што не е / престанува да биде Република.

Социјалните медиуми и моќта

Tags: 

Во извонредната и во интернет време стара книга „Мрежната илузија“, авторот Евгениј Морозов ќе напише: „Твитовите нема да ги замаглат сите наши национални, културни и религиски разлики; тие можат всушност да ги акцентираат. Сајбер-утопиското верување дека интернет ќе нѐ претвори во убер-толерантни граѓани на светот, кои ќе ги тргнат на страна злите предрасуди и ќе го отворат умот кон она што го гледаат на мониторите, се покажа како неосновано. Во повеќето случаи, единствените луѓе што сѐ уште веруваат во идеалот на електронското глобално село се оние што ќе станеа толерантни космополити и без интернет: шетаната интелектуална елита. Обичните луѓе не читаат страници како Global Voices - агрегаторот на најинтересните блогерски написи од целиот свет. Наместо тоа многу поверојатно е тие да го користат интернет за повторно да ја откријат нивната култура - и ако смееме да речеме, нивната национална нетрпеливост.“

Морозовската визија за интернет за многумина е мрачна и неговото пишување е предмет на чести критики. Но, ако можеме барем делумно да се согласиме со горната оценка, тогаш за очекување е да најдеме пресликување на општеството - вистинскиот живот во онлјан светот - на интернет.

Од друга страна, еден од клучните аргументи на луѓето вообичаено поврзувани со Силиконската долина [Клеј Ширки, Итан Цукерман, меѓу другите и за разлика од Морозов], е дека алатките на интернет, ако не веднаш тогаш на крајот на денот, ќе помогнат во општеството и тоа не само во високоразвиените земји од Запад, туку на Глобалниот југ, онаму каде што често нема демократија, слобода на печат или економски развој. Глорификацијата на интернет и на технологиите надградени над него кажува дека пресликувањето навистина е можно, и дека шансите всушност се поголеми за либерален, демократски исход.

***

На медиумите, воглавно се гледа како на организации кои имаат две [главни] функции: една да ја разградуваат моќта и втора да ја воспоставуваат моќта. Првата е поочигледна и за неа почесто се зборува. [На пример, тоа до сега било тема на три мои текстови на РСЕ: „Поп културата и новинарството“, „Идеалот за четвртиот столб“ и „Пирамидата на цензурата“.] Но, како што забележува Роберт Рајт во неговата книга „Логиката на човековата судбина“ со појавата на печатницата на Гутенберг за прв пат во историјата имало инструмент за ефикасна комуникација кој можел да мобилизира широки групи на луѓе на основа на нивните сличности кои и понатаму ќе ги хармонизира, и тоа се случувало токму со првите испечатени весници. Како што вели Рајт, печатницата го засилила националното владеење со креирање на заедничка културна база на голема територија, стандардизирајќи ги обичаите, митологијата и пред сѐ јазикот. Создавањето на националните држави веројатно ќе било потешко без печатницата. Исто така и создвањето на јавното мислење и неговото управување.

[Мојот впечаток е дека во Македонија речиси и да не се зборува за оваа втора фунција на медиумите, но и дека токму таа е таа која е подоминантна и можеби затоа и повеќе пишуваме за првата. Примери за [обиди за] хомогенизација на јавното мислење има безброј. „Нашиот јужен сосед“ прв ми паѓа на памет, па можеби и обидите се успешни.]

***

Ако медиумите играат клучна улога во разградување и воспоставување на моќта и ако интернет денес сигурно игра некаква улога, тогаш кои се можните расплети?

Мислам дека интернет и социјалните медиуми носат демократизација на каналите [со секоја задршка дека воопшто може да се зборува за демократизација на платформи кои наликуваат на трговски центри], но не и на вештините. Вистина, денес е полесно од кога било да се објави, но што е тоа што ќе се објави сепак останува целосно зависно од вештината, а не од платформата. Во однос на медиумите, тоа ми се чини уште повеќе важно. Ако зборуваме за воспоставување на моќта, за хомогенизирање на јавното мислење и доминирање во јавните теми и дебати, тогаш технологиите се како алатки од соништата. Ако имате медиумски пејсаж што е доминиран од определен центар, тогаш тој денес лесно може од печат и екран да стигне преку апликација од фејскбук до сите компјутери, до мобилни уреди, до промовирани твитови и статуси, и со помош на верната публика што секако ја има да се сподели доволно пати и на доволно места што ќе го направи сеприсутен. Ако зборуваме за разградување на моќта, тогаш работите стануваат покомплицирани, затоа што едноставно предусловите за тоа се потешки.

Во моето сеќавање одекнува еден краток текст од Сет Годин од 2006 година. Како експерт по маркетинг, Годин ја објаснува разликата меѓу добра и лоша повратна информација. Накратко: никој не го бара вашето мислење, потребна е вашата анализа. Социјалните медиуми отвараат канали за сите и наеднаш секој може да го каже неговото мислење, но ретко кој снабдува анализа. А анализата е клучната особеност на онаа медиумска работа чија цел е првата функција: разградување на моќта и надгледување на власта.

Можеби токму затоа, во презентацијата за „Трите работи што новинарите ќе ги работат во 2050 година“, Анали Њуиц зборува за новинарите како професионални кои ќе мора да научат програмски јазици и други специфични технологии, а не да бидат на пример – вешти твитерџии.

Можат ли новинарите да бидат хакери? Или хакерите новинари? Или едноставно – дали можеме да очекуваме дека ќе се појават луѓе кои своите аналитички способности ќе ги поткрепат со технолошки вештини и ќе изнесат вистинити информации и детална анализа во јавноста, така што граѓаните ќе можат да носат информирани одлуки и покрај експлозијата на канали каде преовладуваат мислења? Ако можеме да сметаме дека примерите од нашата околина се доволно веродостојни тогаш одговорот е да.

Игралиштето уште еднаш се помести. Споделувањето на напишаниот текст на Фејсбук можеби е доволно за оние новинари кои сакаат да учествуваат во воедначување на јавното мислење, но не е доволно за оние новинари кои сакаат опстојат на идеалот за чувари на демократијата. Ова се стари вести на интернет.

Текстот е објавен на РСЕ: http://www.makdenes.org/content/article/24996086.html

Овој текст е изведен од предавањето „Социјалните медиуми и новинарството“ прв пат одржано на 25 април 2013 на на Високата школа за новинарство при МИМ, а потоа уште еднаш на 16 мај 2013 во хаклабот КИКА.

Лери Лесиг за Републиката на TED

Tags: 

Деновиве на интернет се појави и последниот говор на Лери Лесиг за изгубената Американска република што тој го одржа на овогодинешата TED конференција. Ова е едно од оние видеа што брзо се шират на мрежата и го ќаруваат вниманието на многу, многу луѓе. Некој преведувач веќе го титлува говорот на македонски јазик. Аргументите на страна, во осумнаесте миниту колку што зборива Лесиг последните две му се менува гласот и мислам дека може да се забележи напливот на чувства што го има додека зборува за ова важно прашање.

Се разбира Македонија не е САД и никакви директни паралели не се возможни. Но, ако одлучите да го гледате овој говор и ако сакате за нас овде да извлечете некои поенти (а ги има многу), тогаш ми се чини дека клучната е во тоа е дека пред да има леви или десни прашања (или ако сакате СДСМ и ВМРО прашања) мора да се одговори првото, основно прашање.

А тоа е прашањето за состојбата, здравјето и функционирањето на Републиката.

2013 на Интернет

Tags: 

На почетокот на 2012 [технички на крајот на 2011] година Кори Доктороу (http://boingboing.net/2011/12/27/the-coming-war-on-general-purp.html) предвиде дека допрва нѐ чека војна во која големите корпорации и владите ќе се борат за целосна контрола над персоналните компјутери за општа употреба. Ова што до сега го гледаме, објаснува тој, во врска со авторските права и Интернет е само предвесник. Овој негов говор силно одекна во разните заедници на Интернет и мислам дека успешно го улови доминантното чувство за тоа каде може да се движи технолијата и општеството т.е. кодот и законот ако не посветиме доволно внимание на актуелните случувања.

ACTA, SOPA и PIPA, но и постојаната војна против Wikileaks, тужбите против p2p споделување податоци и против протестите (окупирањата) на Интернет на Anonymous се примери за тоа што и како мислат и делуваат некои од водечките држави и корпорации. Македонија не е недопрена од овие случувања, затоа што секоја законодавна или судска пракса може да се пренесе преку меѓународните институции или договори до земјите кои целат да станат членки на ЕУ и оние кои имаат обврски преку СОИС или СТО.

Но дури и гледано изолирано, Македонија имаше два нејзини моменти налик на SOPA или ACTA. Првиот, новиот Закон за граѓанска одговорност за навреда и клевета кој што во својата првична форма требаше да го регулира протокот на информации на Интернет, а во својата конечна останува да регулира „други форми на уреднички oбликувани програмски содржини кои се објавуваат, односно емитуваат дневно или периодично во пишана форма, звук или слика, на начин достапен за широката јавност.“ - што може да опфати чие било и какво било објавување на Интернет, како и недореченоста поради која може без судска постапка да се отстрануваат содржини од Интернет. Вториот е Правилникот за надоместоците за користење на фонограми и изведби на ММИ кој што цели да опфати огромен дел од употребата на музички дела.

Во двата случаи молкот на видни лица од стручната јавност, пред сѐ од правната струка, е застрашувачки и, ако треба да се потенцира едно нешто, тогаш ова е клучната работа што нас нѐ разликува од остатокот од светот. Битката против горните прописи во ЕУ или САД не ја водеа само активисти и хакери туку и истакнати интелектуалци - правници, економисти, политолози.

Во 2013 во светски рамки веројатно е да се очекува да се појават нови предлози, закони, договори кои ќе се обидат да спроведат слични решенија како веќе споменатите по веќе добро разработената пракса на „преместување на форумите“ - ако нешто не може да се изгласа во САД или договори во ЕУ ќе се договара во СТО, или пак ќе се предложи преку некоја друга организација, а потоа ќе се промовира како меѓународен стандард итн. За очекување е светската јавност да реагира на ваквите случувања како и до сега и веројатно ние од овде, ако ништо друго, ќе ја понудиме нашата принципиелна поддршка за зачувување на слободата на користење на технологии и пристап до Интернет. Посебно значајни во оваа смисла остануваат обидите да се создаде соодветна алтернатива на Facebook и другите слични приватни простори и места кои корисниците ги сметаат за „Интернет“ (https://www.freedomboxfoundation.org/), како и обидите да се создаде слободен хардвер за лаптопи (http://www.bunniestudios.com/blog/?p=2686), слободна платформа за мобилните уреди што ќе соодветстува на отворениот Интернет (https://wiki.mozilla.org/B2G/FAQ), како и постојанот подучување на сѐ-повеќебројните корисници за користењето на технологии како што е крипографијата (https://www.torproject.org/ и http://www.gnupg.org/).

Не помалку важно за нас во Македонија останува да ги довршиме започнатите активности против делови од горните домашни прописи кои силно удираат по идеалите за слобода и кои претставуваат опасност за слободата на говор и изразување. Но, исто така, и да останеме будни за некои други прописи да не се протнат низ стражата на оваа Интернет генерација. Постојаното образование на луѓето што доаѓаат во дигиталниот свет исто така преставува огромен предизвик.

Кога сѐ почесто во општеството се исцртува опасноста од целосна контрола над персоналните компјутери за општа употреба, и кога ги препознаваме обидите за потиснување на слободата во различни области, на нас останува да направиме сѐ за дистописка приказна „Право да читаш“ на Ричард Сталман да остане токму тоа - само приказна.

Кратка верзија во новогодишното (31.12) издание на Нова Македонија: Онлајн-пазарот ќе живне, борбата за слободен Интернет продолжува.

airborne во 2012

Tags: 

Без намера ова да стане традиција, еве што сѐ се појавило на местово оваа година.

Во 2012 на блогов оживеале 54 (педесет и четири) написи - вклучувајќи го и овој. Тоа е за повеќе од половина помалку текстови од лани. Во август немало ниту еден запис. А најмногу се во октомври - 8, повторно за половина помалку од ланскиот месечн максимум од 16 записи.

Голем дел од текстовите всушност беа наменети за други „издавачи“ - ако може така да се каже. Во почетокот на 2012 текстови прво се објавуваа на it.com.mk, а во втората половина на годинава на Радио Слободна Европа. Темите што доминираат се: интернет, јавноста и законите.

Во контекст на објавување на „други места“, мора да го забележам и објавувањето на „За серењето“ како и рецензијата за хипстерите на Букбокс, додека со различен интензитет продолжија да функционираат и http://mudrec.tumblr.com/ и http://understandortodraw.tumblr.com/.

Ако треба да одберам еден текст што е би го носел епитетот „нај“ од оваа година од блогов, тогаш таа несреќна заслуга ќе му ја доделам на Приватизација на јавното од јуни.

По месеци најзначајните моменти на блогов во 2012 се:
Законите и интернет во јануари.
ACTA не е само за нас и Холивуд во февруари.
Алчност, поплаки и архитектура три години по 28.03 во март.
Скопје, ремиксан, брат во арпил.
Штуро во мај, но затоа ќе извојам сѐ од јуни:
Јавниот превоз и редистрибуцијата,
Уште две (кратки) поенти за градот и
Приватизација на јавното.
Поп-културата и новинарството во јули.
Ништо (онлајн) во август.
Универзитетска независност и волшепства во септември.
Политиката на изразувањето, Пред затемнувањето | #член16 и Граѓанството како јавна функција [или уште неколку идеи за навредата и клеветата] во октомври.
Јавно соопштување против преголемото регулирање на јавното соопштување во ноември.
И, Рационалниот избор на политичките партии во декември.

Годината најверојатно ја затворам со овој преглед. Благодарам што читате. СНГ и успешно хакирање.

Рационалниот избор на политичките партии

Tags: 

Во интервју за Гласот на Америка, вицепремиерот Теута Арифи вели:

„Политичката реалност во Македонија е една реалност каде етничката фрагментација не е одбегната, ниту во реалниот живот, ниту во политичкото дејствување. (...) Имајќи го во предвид фактот дека политичките партии фактички функционираат по етничка линија и кога одат на избори, секако, даваат голем приоритет на тие прашања. (...) Јас мислам дека ние од оваа реалност во моментов не можеме да избегаме, а уште помалку би требало оваа реалност да се преправаме дека ја нема.“

и

[Поголема лојалност на Албанците кон Македонија, меѓутоа и за пофлексибилен и поотворен однос на Македонците за прашања што се од интерес за Албанците (од прашањето)] ...не може да се постигне преку избори. На избори, ќе постигнете да избирате кои политички партии ќе водат од едната и од другата страна.

Ладната рационалност на Теута Арифи може да биде одличен пример за наставата на Економскиот факултет каде се предава теоријата на рационален избор. Суштината на тероијата е дека „поединците се однесуваат како да ги одмеруваат трошоците наспроти бенефициите за да дојдат до дејство што ја максимизира нивната лична корист“. Тоа е теорија што е длабоко навлезена во доминантиот [и за Македонија] неолиберален пејсаж.

Така ако на политичките партии гледаме на „поединци“ - а всушност се и „правни лица“ кои најчесто настапуваат како едно во јавноста, што друго воопшто можеме да очекуваме од „лица“ кои што се во бизнисот на освојување на најмногу гласови на избори?

Теоријата на рационален избор нуди објаснување кое е едноставно. Тие се стремат да освојат најмногу гласови и според тоа ги одбираат опциите што ги носат најлесно до целта - а тоа во нашиот случај, како што забележува и Арифи, е етничката карта. [Се разбира слично објаснување може да се понуди и за однесувањето на поединците што играат на етничката карта за својот успех, но за сега настрана со тоа.]

Слика од: liberation.typepad.com.

Прашањето е што може да се направи за рационалниот избор на партиите да не биде етничката карта? Арифи има одговор:

Тоа што треба да го направиме е да ја следиме интегративната филозофија на Охридскиот рамковен договор, која би дала можност за поголема етничка интеграција и меѓуетничко разбирање. Сметам дека вредностите на и идеите како што се ЕУ и НАТО се големи надетнички идеи кои можат да дадат придонес на оваа кохезија.

Но, ова не е нешто што ќе го направат партиите. Нема да го направат затоа што треба да освојат гласови, а гласови сега се освојуваат по етничка линија.

Значи ова е политичко-активистичкиот предизвик за 2013 и натаму. Тоа на што мораме да се посветиме како општество е за партиите да го направиме изборот на етничката линија нерационален. Со други зборови, за нив мора да стане очигледно дека повеќе гласови на избори ќе добијат ако одиграат на не-етничка карта.

Накратко за исходот од мнозинско-малцинските политички и оружени борби по СФРЈ

Tags: 

Ми се чини корисно навраќањето на пишувањата на Дејан Јовиќ за причините за распадот на Југославија како и на други теми, како што е војната во Македонија во 2001.

Посебно, тука интересна е расправата за правата на малцинствата и мнозинствата, или со социјалистичката терминологија на СФРЈ за етничките групи и конститутивните народи. Како што сум прибележал и порано принципот на нема-мнозинство / нема-малцинство во СФРЈ е една од најинтересните особености на државата. Ова дури не е ни само замислен принцип, туку, како што наведува Јовиќ, навистина сите групи (дури и Србите) биле малцинство во однос на сите други во државата.

Згодно ќе биде да се потсетиме на неколку забележителни цитати:

„Po kojim god se kriterijima prava manjina uspoređivala, socijalistička bi Jugoslavija bila iznad, ne ispod, onoga što su manjinama (kao takvim, dakle ne članovima manjinskih grupa kao građanima!) ponudile zapadno-evropske zemlje i Sjedinjene Američke Države. Uvođenje zapadnih standarda tretiranja manjina, prema tome, znači oduzimanje nekih prava i statusa koji su bili jamčeni za vrijeme socijalizma, a ne proširenje tih prava. Nije čudno, stoga, da Albanci na Kosovu, baš kao ranije i Srbi u Bosni i Hrvatskoj odbacuju razne zapadnoevropske prijedloge, smatrajući da time gube mnogo, a ne dobivaju ništa; ništa osim liberalne demokracije, za koju – kao što je već objašnjeno ranije u ovom tekstu – nikad nisu mnogo marili.“

„Separatistički nacionalisti, poput Tuđmana, osjećali su da je demokratska Jugoslavija smrtna opasnost za hrvatski nacionalizam. Demokratska bi Jugoslavija stvorila jugoslavensku političku naciju i ne bi dopustila postojanje više političkih nacija na istom prostoru gdje ona postoji. Hrvatska nacija bila bi kulturalna kategorija, koja bi opstala kao lingvistička, religijska, možda i ekonomska zajednica, ali bi izgubila status koji je imala u socijalističkoj Ju goslaviji. Ne samo hrvatska nego sve jugoslavenske nacije (uključujući srpsku) postale bi u demokratskoj Jugoslaviji ono što jesu – manjina stanovništva. Nacionalizam bi bio dopušten, ali bi nasilje bilo zaustavljeno.“

и

„Njihovo [на сепаратистичките националисти м.з.] je pitanje bilo logično i glasilo je, da parafraziramo Vladimira Gligorova, zašto bismo bili manjina u velikoj državi, kad možemo biti većina u maloj? To je pitanje razbilo Jugoslaviju, a potom bi – da nije bilo međunarodne intervencije – razbilo i Bosnu i Hercegovinu, Hrvatsku, Makedoniju, te SR Jugoslaviju (posebno Srbiju).“

Сето ова е интересно затоа што може да се искористи за after-the-fact преглед на државите што се создадоа од / по СФРЈ и посебно за тоа што меѓународната заедница дозволи да се случи на различни места каде што етничкиот микс беше (а некаде и сѐ уште е) изразен.

Велам значи, ова ќе биде after-the-fact преглед, без да навлегувам во причините за тоа зошто баш така нешто се случило и / или некои други последици [но, можеби ќе биде корисно за некои идни текстови]. Значи низ призмата на прашањето на Глигоров, прибележуваме кому му успеа да стане мнозинство во мала држава, по принципите на западната либерална-демократија:

Словенија ✔
Хрватска ✔
Босна и Херцеговина ✗
Србија ✗ (но, мошне веројатно Косово ✔, остатокот од Србија ✔)
Црна Гора ✔
Македонија ✗

Страници