На почетокот на 2012 [технички на крајот на 2011] година Кори Доктороу (http://boingboing.net/2011/12/27/the-coming-war-on-general-purp.html) предвиде дека допрва нѐ чека војна во која големите корпорации и владите ќе се борат за целосна контрола над персоналните компјутери за општа употреба. Ова што до сега го гледаме, објаснува тој, во врска со авторските права и Интернет е само предвесник. Овој негов говор силно одекна во разните заедници на Интернет и мислам дека успешно го улови доминантното чувство за тоа каде може да се движи технолијата и општеството т.е. кодот и законот ако не посветиме доволно внимание на актуелните случувања.

ACTA, SOPA и PIPA, но и постојаната војна против Wikileaks, тужбите против p2p споделување податоци и против протестите (окупирањата) на Интернет на Anonymous се примери за тоа што и како мислат и делуваат некои од водечките држави и корпорации. Македонија не е недопрена од овие случувања, затоа што секоја законодавна или судска пракса може да се пренесе преку меѓународните институции или договори до земјите кои целат да станат членки на ЕУ и оние кои имаат обврски преку СОИС или СТО.

Но дури и гледано изолирано, Македонија имаше два нејзини моменти налик на SOPA или ACTA. Првиот, новиот Закон за граѓанска одговорност за навреда и клевета кој што во својата првична форма требаше да го регулира протокот на информации на Интернет, а во својата конечна останува да регулира „други форми на уреднички oбликувани програмски содржини кои се објавуваат, односно емитуваат дневно или периодично во пишана форма, звук или слика, на начин достапен за широката јавност.“ - што може да опфати чие било и какво било објавување на Интернет, како и недореченоста поради која може без судска постапка да се отстрануваат содржини од Интернет. Вториот е Правилникот за надоместоците за користење на фонограми и изведби на ММИ кој што цели да опфати огромен дел од употребата на музички дела.

Во двата случаи молкот на видни лица од стручната јавност, пред сѐ од правната струка, е застрашувачки и, ако треба да се потенцира едно нешто, тогаш ова е клучната работа што нас нѐ разликува од остатокот од светот. Битката против горните прописи во ЕУ или САД не ја водеа само активисти и хакери туку и истакнати интелектуалци - правници, економисти, политолози.

Во 2013 во светски рамки веројатно е да се очекува да се појават нови предлози, закони, договори кои ќе се обидат да спроведат слични решенија како веќе споменатите по веќе добро разработената пракса на „преместување на форумите“ - ако нешто не може да се изгласа во САД или договори во ЕУ ќе се договара во СТО, или пак ќе се предложи преку некоја друга организација, а потоа ќе се промовира како меѓународен стандард итн. За очекување е светската јавност да реагира на ваквите случувања како и до сега и веројатно ние од овде, ако ништо друго, ќе ја понудиме нашата принципиелна поддршка за зачувување на слободата на користење на технологии и пристап до Интернет. Посебно значајни во оваа смисла остануваат обидите да се создаде соодветна алтернатива на Facebook и другите слични приватни простори и места кои корисниците ги сметаат за „Интернет“ (https://www.freedomboxfoundation.org/), како и обидите да се создаде слободен хардвер за лаптопи (http://www.bunniestudios.com/blog/?p=2686), слободна платформа за мобилните уреди што ќе соодветстува на отворениот Интернет (https://wiki.mozilla.org/B2G/FAQ), како и постојанот подучување на сѐ-повеќебројните корисници за користењето на технологии како што е крипографијата (https://www.torproject.org/ и http://www.gnupg.org/).

Не помалку важно за нас во Македонија останува да ги довршиме започнатите активности против делови од горните домашни прописи кои силно удираат по идеалите за слобода и кои претставуваат опасност за слободата на говор и изразување. Но, исто така, и да останеме будни за некои други прописи да не се протнат низ стражата на оваа Интернет генерација. Постојаното образование на луѓето што доаѓаат во дигиталниот свет исто така преставува огромен предизвик.

Кога сѐ почесто во општеството се исцртува опасноста од целосна контрола над персоналните компјутери за општа употреба, и кога ги препознаваме обидите за потиснување на слободата во различни области, на нас останува да направиме сѐ за дистописка приказна „Право да читаш“ на Ричард Сталман да остане токму тоа - само приказна.

Кратка верзија во новогодишното (31.12) издание на Нова Македонија: Онлајн-пазарот ќе живне, борбата за слободен Интернет продолжува.