Ми се чини корисно навраќањето на пишувањата на Дејан Јовиќ за причините за распадот на Југославија како и на други теми, како што е војната во Македонија во 2001.

Посебно, тука интересна е расправата за правата на малцинствата и мнозинствата, или со социјалистичката терминологија на СФРЈ за етничките групи и конститутивните народи. Како што сум прибележал и порано принципот на нема-мнозинство / нема-малцинство во СФРЈ е една од најинтересните особености на државата. Ова дури не е ни само замислен принцип, туку, како што наведува Јовиќ, навистина сите групи (дури и Србите) биле малцинство во однос на сите други во државата.

Згодно ќе биде да се потсетиме на неколку забележителни цитати:

„Po kojim god se kriterijima prava manjina uspoređivala, socijalistička bi Jugoslavija bila iznad, ne ispod, onoga što su manjinama (kao takvim, dakle ne članovima manjinskih grupa kao građanima!) ponudile zapadno-evropske zemlje i Sjedinjene Američke Države. Uvođenje zapadnih standarda tretiranja manjina, prema tome, znači oduzimanje nekih prava i statusa koji su bili jamčeni za vrijeme socijalizma, a ne proširenje tih prava. Nije čudno, stoga, da Albanci na Kosovu, baš kao ranije i Srbi u Bosni i Hrvatskoj odbacuju razne zapadnoevropske prijedloge, smatrajući da time gube mnogo, a ne dobivaju ništa; ništa osim liberalne demokracije, za koju – kao što je već objašnjeno ranije u ovom tekstu – nikad nisu mnogo marili.“

„Separatistički nacionalisti, poput Tuđmana, osjećali su da je demokratska Jugoslavija smrtna opasnost za hrvatski nacionalizam. Demokratska bi Jugoslavija stvorila jugoslavensku političku naciju i ne bi dopustila postojanje više političkih nacija na istom prostoru gdje ona postoji. Hrvatska nacija bila bi kulturalna kategorija, koja bi opstala kao lingvistička, religijska, možda i ekonomska zajednica, ali bi izgubila status koji je imala u socijalističkoj Ju goslaviji. Ne samo hrvatska nego sve jugoslavenske nacije (uključujući srpsku) postale bi u demokratskoj Jugoslaviji ono što jesu – manjina stanovništva. Nacionalizam bi bio dopušten, ali bi nasilje bilo zaustavljeno.“

и

„Njihovo [на сепаратистичките националисти м.з.] je pitanje bilo logično i glasilo je, da parafraziramo Vladimira Gligorova, zašto bismo bili manjina u velikoj državi, kad možemo biti većina u maloj? To je pitanje razbilo Jugoslaviju, a potom bi – da nije bilo međunarodne intervencije – razbilo i Bosnu i Hercegovinu, Hrvatsku, Makedoniju, te SR Jugoslaviju (posebno Srbiju).“

Сето ова е интересно затоа што може да се искористи за after-the-fact преглед на државите што се создадоа од / по СФРЈ и посебно за тоа што меѓународната заедница дозволи да се случи на различни места каде што етничкиот микс беше (а некаде и сѐ уште е) изразен.

Велам значи, ова ќе биде after-the-fact преглед, без да навлегувам во причините за тоа зошто баш така нешто се случило и / или некои други последици [но, можеби ќе биде корисно за некои идни текстови]. Значи низ призмата на прашањето на Глигоров, прибележуваме кому му успеа да стане мнозинство во мала држава, по принципите на западната либерална-демократија:

Словенија ✔
Хрватска ✔
Босна и Херцеговина ✗
Србија ✗ (но, мошне веројатно Косово ✔, остатокот од Србија ✔)
Црна Гора ✔
Македонија ✗