Ако коритата на реките се нерегулирани и немаат кеј, реките ќе се излеат и ќе направат поплави. Реките се излеваат секоја есен и/или пролет, зависно од врнежите и топењето на снегот.

Снегот паѓа во зима, а понекогаш и во граничните месеци. Затоа набавката на сол или опрема за чистење на снегот треба да почне да се планира и спроведува уште во септември.

Сите овие природни појави се случуваат секоја година и не треба да ме изненадат.

Е-општество 2010 беше на тема „Е-влада за зголемена ефикасност и транспарентност“.

Насловот сам по себе имлицира дека обичната, не-е-влада, не е доволно ефикасна и транспрентна. Како тоа владите бидувале ефикасни и транспрентни пред компјутерите да постојат? Заклучокот што се наметна, посебно по тркалезната маса, е дека голем број од решенијата за е-влада се прават ради-реда и со ова на ум, се чувствувам како во афоризмот: ако сѐ што имаш е чекан, тогаш секој проблем личи на шајка. Компаниите, програмерите, донаторите и државните имплементатори со предзнак „Е“ имаат богами токмак.

Проблемот со ефикансоста не се решава со компјутери или софтвер. Ако работиш тогаш компјутерот може да ти ја забрза работата. Ако не работиш, тогаш не работиш - компјутер или пенкало исто се фаќа. Најчестата реплика што го илустрира ова е: „Системот ми е заглавен“.

Додуше со ова не сакам да ги омаловажам напорите на сите луѓе што се вклучени во овие проекти. Дури и кога работата околу апликациите за е-влада се прави несмасно, употребата завршува онаму каде што по општиот впечаток на јавноста, во главно, не се работи.

Транспарентноста, од друга страна, веројатно е подобрена – барем за оние примери што ги чувме. Но со софтверот, сигурен може да се биде само кога ќе се види кодот.

А кога сме кај кодот, симпатични ми се напорите на компаниите кога објаснуваат дека треба да се заобиколува Законот за јавни набавки за да, кога има веќе набавено решение, подобрувањата ги прави повторно истата компанија. Аргументот е дека некој друг не би можел така хм... ефикасно да се снајде во кодот.

Мислам дека со обртот на програмери во програмерските куќи каков што имаме во Македонија, еден ист тим не работи на ист код на повеќе од едно издание. Ова можеби не е точно за сите, но сигурно е за поголемиот дел од компании, каде единствен траен човечки кадар е директорот што ги договара зделките. А зошто ли, ако се бара подобра транспрентност, во договорите за набавка на софтвер не стои дека нарачателот треба да добие не само софтвер, не само код, туку добро документиран код? Така е впрочем со другите набавки – на пример, ако правите нова електрична инсталација, сигурно ќе добиете копија од комплентиот проект каде се гледа каде оди секој кабел. Сѐ некако софтверските компании сакаат да имаат посебен третман.

Но, можеби тоа што беше најразочарувачко е заклучокот дека и по многу години некои елекронски услуги / решенија не функционираат онака како што треба. Во кратката презентација што ја претстави Националната поликата за слободен софтвер го спомнав софтверот за пресметка на плати и обрасците за завршна сметка од Централниот регистар – две решенија за чија употреба потребен е софтвер што го произведува само еден производител. Паралелата што ја направив е дека ако се вратиме назад во пред „Е“ времето, тогаш овие две услуги би требало да бидат достапни само ако се пишува на Moleskine хартија со Parker пенкало. Но, ваков екслузивитет никогаш не постоел. Зошто сега опстанува?

Овие два примери, на разни конференции, настани, предавања и средби со медиумите, ги спомнуваме веќе 5 години. Да се надеваме дека до следното издание на конференцијата Е-општество овие, а и многу други примери, ќе бидат минато.

Додека ми е блогов во книжевен режим да пишам и за романот на годината според Утрински весник.

Го набавив по препорака, но не можам да кажам дека сум задоволен од читањето.

Можеби навистина бил најдобар од пријавените, но јас сум со впечаток на ефтина приказна и неуверливи ликови.

Низ текстот провејуваат реченици кои можат да бидат интересни цитати. На пример:

Кај што има насмевка, таму има и човечко лице.

или

Не плашете се од призраците и привиденијата во човечки облик; тие немаат никаква сила. Плашете се, меѓутоа, од покојните идеи... Тие денес го владеат светот.

Тешко, нели, добри цитати да заменат добра книга, или што знам можеби не сум јас доволно литературно шлифуван.

На крај заклучокот што ми се наметна, како порака од книгата, е - сите гомна смрдат, само на своето човек си е навикнат.

Пред неколку дена, разочаран од неуспехот на планираната „културна“ набавка, влетав во Или-или и купив пар книги. Една од нив, „Есеј(от) како вежбалиште“, ја купив поради името на авторката - Јелена Лужина - професорка на чии предавања и дух со радост се сеќавам од мојот краток престој на ФДУ.

Книгата започнува со есеј за Коле Чашуле кој, како што ѝ кажав на една другарка, ме остави вознемирен на пријатен начин. Тоа беше прв пат да прочитам нешто за македонски писател напишано како тесктовите во англиските медиуми за нивните автори. Но за сето тоа можеби друг пат.

Скоро читав уште една книга - „Outliers“ од Малком Гледвел. Тоа е книга шго ги истражува причините за успехот претставувајќи ги највидните примери од денешницата - како Бил Гејтс.

Заклучокот што може да се извлече од книгата на Гледвел е дека успехот не зависи само од талентот и генијот на луѓето, иако тоа е една од мирудиите потребни за манџата да испадне добра. Во случајот Гејтс, неговиот натпросечен IQ на страна, тој имал среќа да учи во училиште во кое клубот на мајки секоја година давал голема донација. Претходно ја опремиле спортската сала и окречиле (или така нешто), а токму таа година кога (чинам) Бил бил полуматурант тие му донирале на училиштетото компјутер. Зборуваме за 197инекоја - време во кое само неколку универзитети од рангот на MIT имале компјутери. Децата, меѓу кои и Гејтс, можеле да си играат по часовите на компјутерот, да истражуваат итн. Приказната за Гејтс продолжува со уште неколку вакви примери. Примери за клучниот период од неговиот развој кога тој имал пристап до компјутери и технологија пред било кој друг благодарение на случајности, среќна ѕвезда и слично. И сето ова е пред општо познатата приказна за неговото откажување од Харвард и стартувањето на Мајкрософт.

А еве што вели Лужина во својот есеј за Чашуле:
Треба, макар и попатно, да се дефинира/опише специфичниот процес на драматрушката и театарската (само)едукација, низ кој Чашуле поминал токму во петнаесетгодишниот период за кој зборувам (1953 - 1967/1970 м.з.).

... фотографија. снимена 27 јануари 1932-та: на неа се гледаат некои костимирани деца, ученици на прилепската нижа гимназија, кои се готват да ја одиграат или штотуку ја одиграле претставата Смешни прециози.

На фотографијата покрај Илија Милчин се гледа Коле Чашуле. (м.з.)

Во текот на студентските години поминати во Белград (1938 - 1941), собата во студентскиот дом Чашуле ја делел со идниот солист и директор на Македонската опера Петре Богданов Кочко, тогаш студент на белградската музичка академија, кој му се „наметнал“ како своевиден театарски ментор. Двајцата редовно ги следеле претставите во Народно позориште, не само оперските, настојувајќи да ги гледаат што е можно повеќе пати.

Веќе во февруари 1948 г. Чашуле е назначен за управник на Македонскиот народен театар.

Канада, во која државата ФНР Југославија го испратила на навидум лукративна дипломатска мисија (во 1952 г. м.з.), Чашуле максимално ја користел за сопствено едуцирање во секоја смисла. Најмногу во занаетчиска: драматуршка и театарска. Освен што систематски ги читал драмските текстови и фанатично ги гледал изведбите на тогашната американска драматика.... Јуџин О'Нил, Тенеси Вилијамс, Артур Милер...

И така натаму, да не препишувам, веројатно се насетува поентата, за на крај:

Драмите од тој период - Вејка на ветерот (1957), Црнила (1961), Вител (1966), Партитура за еден Мирон (1967)... театрологијата ги квалификувала како меѓници на македонскиот драмски/театарски модернизам. Македонската драматика тогаш го фаќа чекорот со светскиот меинстрим.

Па, слушам дека филмот за Фејсбук владее на пиратските кино благајни во Скопје.

Како шо многумина ми кажаа филмот е забавен за гледање. Треба да го планирам и јас кај и да е. А за оние што веќе го виделе, еве ја рецензијата на Лоренс Лесиг. Или право на заклучокот:

What is important in Zuckerberg’s story is not that he’s a boy genius. He plainly is, but many are. It’s not that he’s a socially clumsy (relative to the Harvard elite) boy genius. Every one of them is. And it’s not that he invented an amazing product through hard work and insight that millions love. The history of American entrepreneurism is just that history, told with different technologies at different times and places.

Instead, what’s important here is that Zuckerberg’s genius could be embraced by half-a-billion people within six years of its first being launched, without (and here is the critical bit) asking permission of anyone. The real story is not the invention. It is the platform that makes the invention sing. Zuckerberg didn’t invent that platform. He was a hacker (a term of praise) who built for it. And as much as Zuckerberg deserves endless respect from every decent soul for his success, the real hero in this story doesn’t even get a credit. It’s something Sorkin doesn’t even notice.

(...)

The tragedy—small in the scale of things, no doubt—of this film is that practically everyone watching it will miss this point. Practically everyone walking out will think they understand genius on the Internet. But almost none will have seen the real genius here. And that is tragedy because just at the moment when we celebrate the product of these two wonders—Zuckerberg and the Internet—working together, policymakers are conspiring ferociously with old world powers to remove the conditions for this success.