Може ли битката за референдумот за спогодбата помеѓу Македонија и Грција да се добие на Твитер? Краткиот одговор е – не.

Но, да бидеме фер, поточниот одговор е најверојатно не, бидејќи како што укажуваат најголем дел од истражувањата направени над твитовите на илјадници твитерџии низ светот, политичката поделба меѓу твитерџиите опстојува и покрај (навидум) лесниот начин да се разменуваат информации на социјалните мрежи.

Поуките од истражувањата може да се сумираат вака: Иако постојат случаи кога корисниците од спротивна политичка идеологија комуницираат помеѓу себе, ретко кога се случува да споделуваат информации од другата политичка страна (Коновер и др., 2011). Корисниците воглавно се групираат со други корисници со исти политички ставови, и нивните интеракции воглавно се во тие групи отколку надвор од нив (Грузд, 2012). Посебно кога станува збор за политички прашања информациите воглавно се разменуваат помеѓу луѓе со иста политичка идеологија, со задршка дека либералните твитерџии е поверојатно да се впуштат во ширење на информации преку идеолошката бариера (Барбера и др., 2015). Политичарите (или подобро речено - твитер профилите на политичарите) не може да го премостат овој јаз бидејќи, најчесто, обидите за двонасочна комуникација и конструктивен дијалог (што би се сметало за посакувано) се предмет на тролање, напади и друго вознемирување на тие политичари (а не дебата и дијалог) (Теохарис и др., 2016).

Со други зборови, ако твитате за или против референдумот најверојатно ве читаат само тие што се согласуваат со вас, а ако го водите профилот на некој владин функционер тогаш, ако воопшто твитате, најверојатно најдобро е воопшто да не твитате за референдумот. (Патем, дали истото важи и за Фејсбук? Можеби, веројатно, но не знаеме, бидејќи Фејсбук не дава лесен пристап за истражување на содржините како што тоа го прави Твитер.)

Што може да научат советниците за односи со јавност и стратезите за јавно мислење во двата табора од горните истражувања?

Освен ако немаат смислено нешто навистина ново и иновативно, тогаш времето, парите и другите ресурси што се трошат на твитер кампањата за и против референдумот се најверојатно попусто потрошени. Се чини дека со веќе легендарната „Мрежна измама“, Морозов (2011) погодил во сржта на нештата кога пишал дека твитовите нема да ги намалат нашите национални, културни и религиски разлики, туку дека напротив може да ги нагласи уште повеќе.

Ако навистина целта на спротиставените групи е да се убедат една со друга дека спротивната страна е подобра, тогаш Твитер, и социјалните мрежи воопшто, не се медиумот преку кој што тоа може да се стори. Онолку колку што може да се рече дека прашањето на референдумот е прашање за дебата, размена на мислења или взаемно поучување, тогаш може да се каже дека таа дебата всушност, барем сега за сега, не се случува.

Објавено на Радио Слободна Европа, 18.8.2018: https://www.slobodnaevropa.mk/a/29425735.html

Помилувањата на претседателот Иванов го поместија фокусот на јавниот интерес подалеку од прашањата за неовластеното следење на комуникациите. Сепак, тоа е тема на овој блог веќе некое време, и со мало задоцнување, еве што ново и важно треба да се прибележи.

На прес-конференцијата на Специјалното јавно обвинителство (СЈО) од 30.03.2016 година беше објавено дека истрагата на СЈО е во врска со нелегалното следење на комуникациите. Прес-конференцијата содржи повеќе настани кои се собрани во таблерен преглед овде. Целта на овој текст е да ги поврзе тие настани со законските измени што се случуваа во Македонија, за кои досега често сум пишувал (линкови на дното).

Претставниците на СЈО изјавија дека некаде во 2008-2009 од страна на ДБК е купена нова опрема за следење на комуникации. Новата опрема определен период работела паралелно со старата (што е вообичаена пракса). Потоа, оваа нова опрема останува во функција сѐ до нејзиното уништување во март 2015 година. Со оглед на тоа дека истрагата на СЈО е во врска со нелегалното следење на комуникациите, кое пак е евидентно од снимките објавени од г. Зоран Заев, може да се заклучи дека има сомнение дека оваа била користена за таа намена.

Законските основи за масовоно следење на комуникации стапуваат на сила на 1.7.2010. Значи, опремата што имала техничка можност масовно да следи комуникации, требало да почне да функционира на тој датум. Прашањето што произлегува од овде е дали опремата во периодот од нејзиното купување до 1.7.2010 функционирала со ограничен капацитет или не? Ова е важно затоа што масовното следење на комуникации мора да се оствари со соработка на телеком операторите, и токму тоа го пропишува законот за електронски комуникации што стапува на сила на 1.7.2010. Како што веќе забележавме операторите би можеле да побараат од МВР спецификација за таа опрема само откако законот стапил на сила. Претходно не би можеле да знаат какви би биле нивните обврски во иднина.

Оттука прашањето за истрагата е дали опремата функционирала ограничено до 1.7.2010, па целосно согласно законот до 15.12.2010, па потоа повторно ограничено согласно одлуката на Уставниот суд сѐ до новиот закон од февруари 2014. Дека оваа опрема користена по одлуката на Уставниот суд на начин што не е дозволен говори тоа што меѓу снимките веќе беа идентификувани разговори кои што се случиле во 2011 (на пример, од рушењето на „Космос“).

Но, г. Заев на прес-конференциите во февруари 2015 изјави дека има „снимки дека било прилслушувано и во 2007, 2008 и во 2009 година“. Ако сите прислушувани материјали со кои располагал СДСМ се сега кај СЈО тогаш обвинителите можат веднаш да проверат и да утврдат дали навистина има снимки, што би било индикација дека опремата била во употреба веднаш по набавката и законот воопшто не се чекал.

Ваков расплет во истрагата уште повеќе ќе натежне на МВР и ДБК, но и на операторите чии директори се појавија во списокот на помилувани на еделен период работела паралелно со старата (што е вообичаена пракса). Потоа, оваа нова опрема останува во функција сѐ до нејзиното уништување вопретседателот Иванов.

Слично на темата:
http://novica.discindo.org/mk/node/846
http://novica.discindo.org/mk/node/844
http://novica.discindo.org/mk/node/841
http://novica.discindo.org/mk/node/839
http://novica.discindo.org/mk/node/836
http://novica.discindo.org/mk/node/830

Since February 2015 the opposition led by Zoran Zaev publishes the so called bombshells which reveal "the truth about Macedonia". They claim that the recordings contain alleged scandals, corruption, and abuses made by the leading people in the Government and the ruling political parties. They also claim that these recordings are not just some or few recordings that are made by accident, but that they are a small part of the millions of files of surveillance of communications of over 20000 citizens in Macedonia. While the main narrative stays the same, a part of the story changed over time: the part about the role of the telecom operators in this affair. In his early statements (12.02.2015) Zoran Zaev claimed that the wiretapping could not have happened without the knowledge of the operators, but just two weeks later (27.02.2015) Zaev said that the operators have no responsibility whatsoever at a press-conference for bombshell #5.

Since these statements raised suspicion about what exactly happened regarding the alleged mass surveillance of 20000 people, in February I started researching the laws. The analysis of that time led me to the following revelations:

1. Article 115 paragraph 2 of the Law for electronic communications allowed for usage of mass surveillance technology in June 2010;
2. This legal arrangement was made null and void (luckily) just 6 months later when the Constitutional court made its decision in December 2010;
3. The same legal provisions were reintroduced to the law in February 2014 when the new Law for electronic communications entered into force.

According to many sources (the opposition, journalists, political analysts) large part of the recordings were made between 2011-2014. Therefore the logical question, when the claim that 20000 people were under surveillance is undisputed,what happened with the (shortly legal) technology from 2010 in the period from 2010 to 2014?

Logically, at least for me, was to ask this question to the operators (T-Mobile, Makedonski Telekom, VIP and One) and to the regulator (AEK) in the following form:

1. Which actions did the operator take to comply with the decision of the Constitutional court of Republic of Macedonia U. No. 139/2010-0-1 from 15.12.2010?

2. Which actions did the Agency for electronic communications take in order to determine whether the telecom operators complied with the decision of the Constitutional court of Republic of Macedonia U. No. 139/2010-0-1 from 15.12.2010?

Furthermore, since the number of cases for which the courts have allowed special investigative measures, which include surveillance of communications, is a publicly available information, it was logical to ask the operators how many requests have they received individually, especially regarding the retained data of their users. This is a completely statistical information: if we know that in 2013 there were 226 approved requests for surveillance of communication, then the information how many requests were received by each operator will tell us only what was the involvement of each operator.

All of these FOI requests were denied, mostly by claiming that any answer will be a breach of "classified information". Only AEK did not respond at all. For all of the FOI requests I submitted a complaint to the Commission for protection of the right to free access of information of public interest, and now I wait for their response. I hope the Commission will find that to answer the question about complying to a court order and anonymous statistics cannot be hidden from the public.

Until we have their answer, visit this galery for the answers from the operators (in Macedonian).

Published on OKNO 5.6.2015: http://okno.mk/node/47618

Откако започна објавувањето на прислушуваните разговори, едно од прашањата што останува да лебди: дали и колку била вклученоста на телекомите во прислушувањето на 20 илјади граѓани во изминатите години?

Операторите излегоа со изјави за медиуми дека тие постапувале по законот. Сепак и само површна анализа на законите кажува дека тоа не е целата приказна. На пример, Т-Мобиле го цитираше новиот Закон за електронски комуникации, притоа намерно или случајно заборавајќи, дека тој се применува од февруари 2014. Медиумите утврдија дека дел снимките се однесуваат на настани кои се случиле во период 2011 -2013. Тогаш на сила бил стариот закон.

Дополнитено истражување на законскисте пропис нѐ донесе до знаењето дека спорните членови од стариот Закон за електронски комуникации, меѓу нив и членот кој што пропишуваше постојана врска меѓу операторите и МВР и со тоа овозможуваше масовно следење на комуникации, се поништени со одлука на Уставниот суд во декември 2010. Прашањето што се постави, оттука беше:

Дали телекомуникациските водови востпоставени кога Законот бил донесен (во јуни 2010) се прекинати кога тие одредби се поништени со одлука на Уставниот суд на РМ (декември 2010)?

За таа цел испратив барања за слободен пристап до информации од јавен карактер до операторите и до АЕК со прашањето:

Кои дејства ги презеде операторот со цел спроведување на одлуката на Уставниот суд на Република Македонија У. Број: 139/2010-0-1 од 15.12.2010 г.?

Односно:

Кои дејства ги презеде Агенцијата за електронски комуникации со цел утврдување на спроведувањето на одлуката на Уставниот суд на Република Македонија У. Број: 139/2010-0-1 од 15.12.2010 г. од страна на телекомуникациските оператори?

Барањата ги испратив во март и деновиве конечно ги добив сите одговори од операторите, додека АЕК не одговори ништо.

Во одговорите Македонски телеком, Т-Мобиле и Оне ги одбиваат барањата повикувајќи се на одредби од законот кои предвидуваат класифицирање на информации поврзани со прашањата за следење на комуникациите. Вип нуди поопширен текст без да се повика на класифицирани информации, но сепак не го одговара прашањето што е поставено во барањето.

Затоа сите овие барања ги обжалувам кај Комисијата за заштита на правото за слободен пристап до информации од јавен карактер.

Ќе објавувам нови детали така како што ќе стануваат достапни. Добиените одговори на ова URL или подолу во slideshow.

ПС. Ако некој има совет која организација би можела да помогне во подмирување судски трошоци во случај ова да продолжи кон Управен суд, молам пишете e-mail.

Злосторничкото здружување за кое зборува опозицијата е само дел од комплетната корупција на Републиката

Вчерашната (бомба #5) прес-конференција на Зоран Заев ми го привлече вниманието кога тој на новинарско прашање одговори дека операторите не се одговорни за ова што се случува со неовластеното прислушување.

Нормално, се заинтересирав за ова прашање и еве што открив.

Продолжената рака за неконтролирано следење на следење на комуникациите е пуштена во јуни 2010 година. За тоа предупредувале пратеници на СДСМ и известувале странски медиуми, Ваквите одредби (конкретно член 115 од Законот за електронски комуникации („Службен весник на Република Македонија“ бр.13/2005, 14/2007, 55/2007, 98/2008 и 83/2010, 13/2012, 59/2012, 123/2012, 23/2013), одете на pravo.org.mk за детали) се поништени со одлука на Уставен суд во декември 2010 година.

Прашањето што се поставува е што се случило со спроведениот вод до МВР што операторите морале да го постават кога стапил на сила тој член 115?

Опремата што оперторите морале да ја имаат во период од јуни 2010 до декември 2010 според одредбите на Законот за електронски комуникации што тогаш бил на сила.

Ако тоа што го вели до сега Зоран Заев е вистина, односно неовластено прислушувани се преку 20.000 граѓани, во долги периоди, а тоа не може да се прави со комбиња или подвижни базни станици, како што вели Петар Поповски, а сето тоа е во период што е од 2011 до 2014 година, тогаш може да се заклучи дека овој вод не е прекинат.

Не успеав да најдам дали неспроведување на одлука на Уставен суд е некаков прекршок што е казнив. Сепак, согласно истиот Закон за електронски комуникации, операторите што што овозможуваат незаконско пренесување и пренасочување на комуникациите и податоците (член 111/став 2) и со тоа ја нарушуваат доверливоста на комуникациите (член 111/став 3) прават прекршок казнив според член 138/став 16 и член 139/став 30. Казните се во проценти од нивните приходи.

Идеално, надзорниот орган за телекомуникациски прашања требало да ги казни операторите кога би утврдил дека ова прекршување постои. Сега тоа повеќе не може да се стори, за најголемиот дел од периодот 2011–2014, затоа што друг закон, Законот за прекршоците јасно вели дека „Прекршочната постапка не може да се поведе ниту да се води ако помине една година од денот кога е сторен прекршокот.“ (член 42/став 1 — Службен весник на РМ бр 62/06).

Затоа велам дека корупцијата на Републиката е поголема од она што веројатно можеме да замислиме. Погледнато наназад изгледа дека за сите овие активности постоел широк консензус, ако не за поддржување, тогаш секако за непостапување тие активности да се спречат. Одговорност, прво морална, треба да понесат сите директори на операторите, директорите на АЕК, надлежните инспектори итн. За инспекторите и други што не спровеле надзор можеби може да има и нешто во врска со злоупотреба на службена должност.

Понатаму, одговорност мора да понесат и судиите на Уставен суд. Со одлука на Уставен суд во 2010 година е поништен членот 115 од Законот за електронски комуникации. Но, во февруари 2014 година изгласан е нов Закон за електронски комуникации (Службен весник на РМ бр. 39/2014) кој што во неговиот член 175 има идентични одредби за комуникациски водови.

Член 175 од Законот за електронски комуникации од 2014 година.

Прашањето, логично, е: Ако тие водови не биле уставни во 2010, како се уставни во 2014? Уставниот суд молчи во врска со овој Закон цела една година, иако по неговиот деловодник (член 9 и 14) има обврска да поведува иницијативи за проверка на уставност и законитост на законите. (Јас ќе го потсетам Уставниот суд за ова обврска со поднесок во понеделник.)

На крај, последниот воз за прекршочна постапка за операторите е во понеделник 2 март 2015. Новиот Закон за електронски комуникации е на сила од 3.3.2014 година. Значи, водовите до МВР се законски од тој датум. Но, водовите не биле законски на 2.3.2014, а во понеделник истекува едната година за поведување на прекршочна постапка. Дали и за ова ќе го видиме комплетното лице на корумпираната Република или пак ќе видиме поведување прекршочна постапка? Одговорот останува да лебди во нашите кошмари.

Корупцијата, не Републиката.

Дополнето: Согласно член 377 став 2, 3 и 6 од кривичниот законик, правните лица оператори и одговорните лица во операторите може да одговараат за неизвршување на судската одлука на Уставниот суд

Оттука, може да се поднесе кривична пријава против операторите и нивните директори за основано сомневање дека не постапиле според погоре наведената одлука на Уставниот суд.

2.3.2015 — Објавено на ОКНО.мк: http://okno.mk/node/45050