Хакерската заедница направи многу, но предизвиците се сѐ поголеми. Потребно е поголемо и пошироко ангажирање.

Ова се зборовите што би ги искористил ако морам да го парафразирам Роп Гронгеп - хакер-ветеран, еден од основачите на легендарниот XS4ALL - во еден твит, а како сиже на неговиот говор на отворањето на овогодинешниот, дваесет и седми по ред, Chaos Communication Congress. Се разбира, ваква реченица до буква нема да најдете во текстот на говорот, но барем јас така го разбрав.

Има одредена почит кога ќе кажете „хакер“ во Холандија и Германија на ваквите големи конференции. Зборот го нема она медиумско-сензационалистичко значење, какво што сме навикнати да го читаме или слушаме дома. Ова се луѓе кои се добри со компјутери, но ова се исто така луѓе кои значајно придонеле во многу аспекти во средината каде што живеат и работат: слободата на говорот или печатот, приватноста, правата на корисниците на интернет, во физичкиот свет кој сѐ повеќе е изложен на дигиталните технологии и така натаму - од што корист имале цели градови, држави, општества.

Нема подобро објаснување на хакирањето од „игриво проучување на системи што другите луѓе ги земаат здраво за готово“, а под „системи“ не се подразбираат само компјутерските системи. Последен пример за ова се серијата предавања на теми општество, култура и заедница што се одржаа на 27c3.

Но, овој текст не е за странските хакери.

Дигиталниот пејсаж на дешеницата ќе биде (веќе е?) исполнет со државни решенија што ги водат, чуваат и архивираат нашите лични и трансакциски податоци, како и историјата на предметите, споровите и услугите кои сме ги побарале или добиле и компании кои прибираат податоци од нашето секојдневно сурфање, кои ги продаваат, разменуваат, користат за да испорачаат подобрено потрошувачко искуство. Ова ги засега сите. Како што вели Брус Стерлинг во Wired, пред речиси 5 години: „Можеби не сте заинтересирани за војната за дигитални права, но тоа не значи дека го имате луксузот да бидете на страна, бидејќи другата страна е мошне, мошне заинтересирана за вас.“

Останува да видиме колкумина од нас ќе се зафатат со проучување на овие системи и нивно менување така што тие ќе станат поблиски на вреднсотите за слободата, транспарентноста, отвореноста. Во Скопје веќе имаме хаклаб каде што чат-пат проучуваме по нешто, но „ние“ можеме да се изброиме на прсти. Тоа што можеби сме незапознаени со постоењето на други луѓе или групи не значи дека нив ги нема, иако тешко е да се задржи оптимизмот по едногодишното постоење на КИКА.

Предавањата на конференциите како 27c3 одеднаш и на широко отвараат премногу прашања веројатно за сите што не се во центарот во случувањата. Во следните денови, а можеби, со малку среќа, и сѐ до 28c3 ќе се обидеме да пренесеме доволно од тие искуства дома.

Придружете се.

Во Берлин, 3.1.2011

Благодарност до @gdamjan и @igor_stama за коментари и забелешки.

(Прв пат објавено на: http://it.com.mk/otvoren-povik-za-hakeri/)

Неверојатно колку лесно водечките стручњаци од разни области во Македонија се одважуваат да (хм...) зборат глупости во медиуми. Последниот пример е В. Пепељуговски кој во интервјуто за Дневник се искажува дека:

„Па пиратството е најголемо зло на 21 век. Од него се финансира тероризмот, подоходовен е од трговија со оружје, дрога и бели робје.“

За среќа, баш пред неколку часа го гледавме Џереми Зимерман овде на 27c3 (повеќе за тоа - тука), кој низ сите информации што ги сподели, кажа и за списокот на научни студии во врска со споделувањето на фајлови (file sharing) што тие го водат.

Па еве неколку набрзина:

University of Amsterdam - 2010 - Economic and cultural effects of unlawful file sharing

* May 2010 - A new study by the University of Amsterdam claims that unlawful file sharing by broadband ISP customers appears to be considerably less harmful than Rights Holders maintain and could even be beneficial to music, film and video game sales.

BBC - 2009 - "Pirates" spend more on music (FR)

* 02 November 2009 A report by BBC news cites the results of a survey about piracy among more than 1000 people commissioned by Demos researchers. This online poll has found that people who admit downloading music through illegal file-sharing spend nearly twice as much as those who claim they do not and that current price of music files is far higher than what customers are willing to pay. Websites (including peer-to-peer systems and streaming services) visited by music listeners are also explored.

IPSOS Germany - 2009 - Filesharers are better "consumers" of culture (FR)

* October 2009 - A study realized between January and March 2009 in 12 countries among 6500 Internet users by IPSOS Allemagne shows that French Internet users are not the World Champions of illegal downloading. This study also shows that in Germany "filesharers are better "consumers" of culture than the German Internet users who don't download illegally. Sources: tempsreel.nouvelobs.com 21/09/2009 pcinpact.com 21/09/2009 ecrans.fr 22/09/2009

Frank N. Magid Associates, Inc. - 2009 - P2P / Best consumers for Hollywood (EN)

* Another study shows that P2P networks (Vuze) users are the best consumers for Hollywood: « Introducing Hollywood's Best Custormers ». Source: Frank N. Magid Associates, Inc. - 02/06/2009.

M@rsouin - 2008 - P2P / buy more DVDs (FR)

* This note realized by M@rsouin presents the principal results of a survey on video consumption (or on audiovisual content consumption in general) on the Internet. We'll take a particular look to the statistic vision of online video consumption. The conclusion of this study: "Those who download videos on P2P networks, also are those who buy more DVDs."

Dutch government - 2009 - Illegal downloading = Positive effect (NL)

* A new report (2009) commissioned by the Dutch government, about the economical and cultural consequences of filesharing on music, film and video games industries concludes that illegal downloading has a positive global effect on the economy.

Пред неколку дена, некаде по интернетов, го фатив текстот на Мако Хил насловен насловен: Кога слободниот софтвер не е подобар.

Ми се допадна аргументацијата на Мако и решив да го преведам.

Па еве го овде.

Коментари во врска со преводот, дали технички или суштински, се добредојдени.

1. Интернет

Во текст што е стар најмалку 7 години (преведен на Багра на времето),
Doc Searls (попознат како уредник на LinuxJournal) и David Weinberger (попознат како автор на Everything is Miscellaneous: The Power of the New Digital Disorder) ја објаснуваат суштината на интернетот:

Еве се трите основни правила на однесување кои се директно поврзани со фактичката природа на Интернетот:

а. Никој не го поседува;
б. Секој може да го користи;
в. Секој може да го подобри.

Овој текст е 'рбет (барем за мене) на кој лесно се надоврзуваат други автори од областа на интернет, технологијата и законите. Меѓу првите тука е Лоренс Лесиг со „Код и други закони на киберпросторот“ (книгата ја има во библиотеката на 2с.мк) и Џонатан Зитрејн со својата „Иднина на интернет и како да ја спречиме“ (еве го на TED). Ова се значајни дела што објаснуваат како технологијата водена од корпорациите и законите водени од владите (ќе) играат се поголема улога во / на интернет. Но, истовремено, тоа се мачни четива за секој што мисли дека интернетот - таков каков што го знаеме - е (можеби) најголемото човечко достигнување.

Сме инвестирале толку многу на нашите краеви на интернетот - јас на овој блог, ти на твојот, на твојата Фејсбук сметка, Википедија или некаде другде - за сега мирно да гледаме како тоа може да биде уништено. И не сме само ние. Дури и Фејсбук, можеби најголемата компанија на интернет денес - сигурно една од двете - постои и заработува бидејќи, како што вели Лесиг, „платформата е таа што го овозможува пронајдокот“ и заклучува „владите коваат заговор со старите светски сили да ги отстранат условите потребни за овој успех“ - за на крај, друг Фејсбук да не е можен.

Клучниот концепт кој е тесно поврзан со ова е неутралноста на мрежата, тема која (за среќа) не остана нечепната и на македонскиот крај.

Признавам, не сум доволно вичен да ги пренесам зборовите и мислите на Лесиг или Зитрејн на доволно јасен македонски јазик така што приказнава би станала појасна или помалку конфузна.

2. Викиликс

Но еве што знам. На еден од овие краеви на интернет се појави Wikileaks. Како што велат Сирлс и Вајнбергер: Да се поврзете на Интернет значи да се сложите да додадете вредност на неговите краеви. И по последниот додаток на нивниот крај - депешите од американските амбасади - многу луѓе, компании, организации и држави почнаа да велат дека ова не може вака. Интернет не може вака.

Содржината на тоа што е објавено е неважна, политичките мотиви исто така. Дали се сложувате или не со работата на Викиликс е неважно, дали мислите дека Асанж е крив или не исто така. Дебата се сведува на тоа која ќе биде иднината на интернет, или како што тоа го вели EFF во својата објава: Грешите ако мислите дека ова е само за Викиликс. Затворањето на мрежни места како што е Викиликс е сериозен напад на слободата на изразување.

Текстот продолжува со цитат од Универзалната декларација за човекови права:

Секој има право на слобода на мислење и изразување. Ова право ја вклучува и слободата да се застапува одредено мислење без никакво вмешување и да се бараат, да се примаат и да се даваат информации и идеи преку медиумите и без оглед на границите.

Многу од овие зборови се погазени случајот со Викиликс. Сега знаеме дека големи, моќни компании се на телефонски повик до цензура. Знаеме дека не можеме да им веруваме на најголемите институции во платниот промет. ИгорГ убаво забележува:

„One of the most disturbing consequences of the WikiLeaks affair, so far not picked up by the mainstream media, is the vulnerability of our international banking payments system, and its susceptibility to centralised control by politically or ideologically motivated entities. The decision of MasterCard, Visa and PayPal to terminate WikiLeaks' accounts without a judicial decision, highlights the control the US can exercise over the international payments systems, and the lack of any viable alternatives.“

Не знам дали некој може да каже каде сѐ ова ќе заврши. Но, можеби, мрачно можеби, ова се едни од последните зборови што ги пишуваме на слободниот интернет.

3. Македонскиот контекст

Судбината сакаше веднаш по „случајот А1“ светот да го доживее cablegate на Викиликс.

Она што останува како трајна забелешка е дека сите оние што вечерта за А1 викаа и плашеа дека демократијата е на удар, дека новинарите се спречени да ја извршуваат својата работа, дека слободата на медиумите мора да се почитува или некој друга фраза, молчат кога нивните колеги од Викиликс се спречени да ја извршуваат својата работа - хостингот им се гаси (тоа како да им го земат серверот) DNS-от им се гаси (тоа е како да немаат пристап до работното место) и парите им се запленуваат. Ниту еден единствен текст за тоа дека слободата на медиуми е важна. Само благ (умерен, договорен?) сеир за содржината на депешите кога таму се спомнува Македонија и вообичаениот спин за случувањата околу наводното обвинение на Асанж.

Викиликс ја има поддршката од The Guardian, NYT, Le Monde, El Pais, Der Spiegel (WLCentral има серија текстови - сега се до број 10 - од новинари со поддршка за Викиликс), па не дека поддршката на нашите новинари нешто посебно ќе им значи или смени.

Како што рекол Ганди: „Mожете да мислите дека вашите дејства се безначајни и дека нема да помогнат, но тоа не е изговор, сѐ уште мора да делувате.“

Но, ете сега (барем) знаеме дека нема зошто повеќе да им веруваме и на македонските новинари.