Забелешка: Во 2009 година, само пар месеци пред да го отвориме хаклабот, бев на конференција во Косово, каде што одржав презентација насловена: „Заедници за слободен софтвер што се распаѓаат. Што направивме погрешно и како да не го повторите: Приказната на Слободен софтвер Македонија“.

Прв пат го отварам текстот по конференцијата. Ми беше интересно да видам што сум размислувал и пишувал тогаш за нашата заедница. Работите не ми изгледале добро тогаш. Но, кога денес би пишувал на истата тема сигурен сум дека би имал многу посветол тон. Едно е сигурно, од тогаш до денес многу интересни работи се случија во нашата заедница. Највоочливо е што таа порасна. Веројатно најмногу заслуги за тоа одат во формирањето и одржувањето на скопскиот хаклаб КИКА кој стана главно наше сврталиште во последниве неколку години.

Така, како што продолжуваме во десетата година од формирањето на Слободен софтвер Македонија, се потсетуваме и на некои не многу весели времиња за хакерите во оваа наша заедница. Подолу е целиот текст.

Заедници за слободен софтвер што се распаѓаат.

Што направивме погрешно и како (можеби) да не го повторите: Приказната на Слободен софтвер Македонија.

Зошто оваа презентација?

Активностите поврзани со слободен софтвер во Македонија започнаа со огромен ентузијазам и големи планови. За прв пат на конференција во Македонија некој зборуваше за слободен софтвер. Гостинот беше Дејвид Шугар од Фондацијата за слободен софтвер, кој подоцна ги напиша споите впечатоци на страницата на Линукс журнал.

Од тогаш помина долго време и затоа мислам дека на почетокот е важно да кажам дека во изминатите шест или седум години во Македонија се случија многу добри работи поврзани со слободниот софтвер. Ќе споменам некои од нив, но мислам дека другите, пофокусирани, презентации ќе дадат подобра слика за проектите и нивните резултати.

Како и да е, темата на овој текст е темна и грда, и таква е со причина. Во времето на пишување, најбројната поштенска листа одржувана од Слободен софтвер Македонија, со генерална тема за слободен софтвер и локалната заедница има неколку редовни пишувачи. На неделниот собир на заедницата наречен „сподели занење“, се собираат едвај 5 или шест луѓе. Волонтерите се сѐ помалку и помалку заинтересирани за локализирање на слободен софтвер на македонски јазик. Се чини дека работите се во лоша состојба.

Кратка историја на главните настани
Непрофитната организација Слободен софтвер Македонија беше формирана кон крајот на 2002 година. Таа израсна од заедницата на луѓе кои користеа GNU/Linux и придонесуваа на разни начини. Нивната цел баше да направат нешто повеќе со слободен софтвер во Македонија.

Главниот фокус на организацијата во раните денови беше локализирање на слободен софтвер. Слободен софтвер Македонија помогната од компании и други организации организираше неколку преведувачки маратони. Некој од софтверските пакети што тогаш беше локализира, како на пример OpenOffice.org 1.0, беше првиот софтвер од таков тип достапен на македонски јазик.

Потоа дојде политиката. Во 2005 година Владата на РМ потпиша договор за стратешко партнерство со Мајкрософт. Плативме многу пари за лиценци и сите повици на Слободен софтвер Македонија да се погледаат други опции, како веќе достапниот локализиран OpenOffice.org не допреа до политичарите.

И покрај ова, процесот на локализација не запре. Покрај канцеларискиот пакет беа преведени и други апликации, како Mozilla, подоцна Firefox, околините за десктоп KDE и GNOME. Ништо од ова не беше интересно за локалните политичаи. Но, организацијата успеа да го ќари вниманието на меѓународната заедница за слободен софтвер со поплавата од слободен софтвер.

Речиси истовремено, организацијата почна да ги има своите први проблеми. Почна да станува тешко да се соберат доволно луѓе за да се одржи состанок или да се донесе одлука. Ова доведе до промена во структурата, и 2с.мк го прилагоди својот статут по урнекот на Европската фондација за слободен софтвер, со кој се планираше и поефикасна работа.

Меѓунардоното препознавање ја турна организацијата поблиску до поголемите донатори во земјата. Во 2007 почнавме да работиме на проекти со UNDP Македонија и подоцна со UNDP Албанија. А со промената на владата во Македонија, исчезна и преочигледната поддршка за Мајкрософт. Започна имплементација на планови за користење на Edubuntu во училиштата, како и идеи за користење на отворени стандарди во државните електронски комуникации. Локализираниот софтвер почна да се користи во овие проекти.

На крај сепак немаше многу време за прослави. Во 2008 година USAID се вклучи во проектот за Edubuntu и понуди финансиски да ја помогне локализацијата. Претставниците на Американската организација не сакаа да ни да ги чујат, а камо ли прифатат предлозите на 2с.мк. Споед многумина вклучени во активностите поврзани со овој проект, наддавањето беше спроведено на нетранспарентен и нефер начин. Резултатот беше речиси комплетно напуштање на локализациските проекти од страна на волонтерите.

Сите наши грешки и поправки

1. Финансии

Слободен софтвер Македонија никогаш не успеа да добие финансирање за било кој од своите проекти од вообичаените донатори за невладините организации. Без разлика каде аплициравме, добивавме - не. Интересно, други организации успеваа да добијат финансии за слични, ако не и исти, проекти.

Како исклучок, морам да го споменам финансирањето од Владата. Дел од буџетот за проектот за локализирање на слободен софтвер беше одобрен од страна на државните служби. Ова се случи само неколку месеци по фијаското со USAID. Остана неодговорено прашањето дали овие две случки се поврзани.

Но и покрај ова, организацијата ретко беше без пари за да финансира некои од своите активности. Ова воглавно се должеше на нашето учество во други проекти (како тие водени од UNDP) каде некои од членовите добиваа хонорари за својата работа, кои подоцна ги донираа за другите активности на Слободен софтвер Македонија.

Сепак, ова никогаш не беше доволно, и денес сѐ уште 2с.мк е без постојани канцеларии. Најголем дел од времето настаните се одржуваат во гаража што му припаѓа на еден од нашите членови. Опремата што се користи за интернет страниците и друга инфраструктура е еден стар Pentium III. Нашиот главен имот е LCD проектор купен со донации од јавноста.

2. Претставување

Кој или што е Слободен софтвер Македонија и што правиме? Ова е најчестото прашање упатено до нас на секој состанок, и мораме постојано да го одговараме, и најголем дел од времето го одговараме на истите луѓе. Се чини како секој згодно да заборава сѐ што претходно научил за организацијата и нејзините членови.
Понекогаш игнорантноста оди и подалеку. На еден проект воден од странска агенција во кој воглавно се употребуваше слободен софтвер, бевме прашани како воопшто можеме да помогнеме. Се разбира, очигледното поклопубање на името на проектот за слободен софтвер и организацијата за слободен софтвер не беше доволно да се заклучи дека ако биде вклучена 2с.мк може некако да помогне во проектот.

Така, никогаш не успеавме да направиме име или нешто што ќе биде доволно добро да се помисли на нас кога ќе го спремате вашиот следен проект поврзан со слободен софтвер. Ова секако е голем проблем, но од друга страна 2с.мк е една од ретките grass-roots (оддолу-нагоре) организации во Македонија. Повеќето познати организации всушност се дел од некоја друга чадор организација. Се разбира ова нѐ враќа назад на прашањето за неуспешните финансии.

3. Заедница

На крајот, најголемиот проблем според мене е намалувањето на заедницата. Нови луѓе ретко се вклучуваат, а многу од активистите просто си заминаа. Организацијата и заедницата во целост не успеаа да привлечат нови луќе. Од внатре се чини дека нема бариери за влез, но никогаш не се потрудивме да го истражиме ова прашање и да видиме што ги држи луѓето настрана.

Ова е посебно интересно бидејќи употребата на GNU/Linux и слободен софтвер воопшто е порасната. Сепак се чини корисниците не сакаат да се занимаваат со прашањата што ја засегаат заедницата.

Заклучок

Заедницата за слободен софтвер во Македонија не е во добра форма. Останува да се види што ќе се случи понатаму, бидејќи уште неколку луѓе планираат активности што не се поврзани со слободен софтвер во месеците што следат. Организацијата исто така не во најдобра состојба. Како што донаторите си заминуваат, станува сѐ потешко да се види како таа ќе добие подолготрајна поддршка за своите активности.

Сепак, има простор за оптимизам. Се појавуваат нови групи кои се занимаваат со слободен софтвер преку програмските јазици. Додека го пишувам ова, има дебата за здружување за да се обезбеди постојано место за собири на сите овие независни страни.

Вообичаено, по секој поголем наастан има нов ентузијазам. Останува да видиме дали и конференцијата во Косово ќе го има истиот ефект.

Во Приштина, Косово, август 2009 г.

Клучниот збор е grassroot.

Без да бидеме премногу емотивни, сакаме да направиме простор што ќе зависи само од нас (колку и широко тоа да испадне).

Скоро една и пол година траеше КИКА, првиот хаклаб во градов, пред да биде ставен „на чекање“ поради проблеми со електричната енергија.

Го имаме прегледот на долгот на вики. Не знаеме што ќе се случува понатаму со ова, но чувството што преовладува е дека треба да најдеме друго место каде што хаклабот би продолжил да функционира.

И додека разгледуваме опции и се растрчуваме да видиме каде би можеле да се преселиме, сакаме да видиме дали во Скопје има други групи, организации или луѓе што сакаат да учествуваат во потфат за создавање на нов физички протор што ќе служи како хаклаб, или всушност било каква друга лабораторија за активности.

На 12 март (сабота) СподелиЗнаење продолжува во кафе Опера (детали ќе има навремено на блогот), и сакаме тој ден да го искористиме и за муабет со било кој што е заинтересиран за оваа идеја.

Случајни и неслучајни сурфери на овој блог, молам проширете го муабетот.

Утре одам за Пришитна. Таму овој викенд се случува голема конференција за слободен софтвер.

Ова е прва конференција од ваков тип во нашето поблиско соседство. Можеби слична на оваа е само хрватската.

Јас ќе имам мала презентација таму на тема „Заедници кои се распаѓаат“. Ќе зборувам за Македонија и нашата заедница.

Во 2002 г. работите околу слободниот софтвер почнаа слично и во Македонија: со конференција и гостин од ФСФ.

Седум години подоцна, „Слободен софтвер Македонија“ сѐ уште не може да добие прописни фондови за работа, сѐ уште нема свои канцеларии и бројот на луѓе кои активно придонесуваат секојдневно се намалува. Секако, нема ни конференција

Ќе зборувам за овие неуспеси. Најверојатно ќе биде кратко и можеби и другите луѓе кои патувааат од овде ќе придонесат некако во дебатата.

За мене лично, ми се чини дека ова ќе биде последната активност поврзана со слободен софтвер што ќе ја правам локално/регионално.

7 години звучи и некако предолго.

Секогаш е добро кога ќе се заокружи некоја работа, па така и со оваа верзија на преводод не Firefox на македонски.

Мило ми е што успеваме во континуитет да го одржиме преводот, и тоа, барем според мене, на прилично добро ниво.

И сега мала забава:

http://mozilla.blog.com.mk/node/164370

http://linux.net.mk/node/2636

http://spodeliznaenje.blogspot.com/2008/06/firefox-3-18062008-20.html

http://spodelikino.blog.com.mk/node/164373

http://kajmakot.softver.org.mk/zabava/Firefox_3_zabava/

http://pablisher.lugola.net/?p=124

Па да се фрлиме на ловење грешки за верзијата 3.0.1.

Вчера и утре одржувам(е) предавања за студентите од политички науки. Ова веќе прерасна во традиција. 6 години, 9 предавања за слободен софтвер и слично за правници, политиколози и новинари.

Marcell Mars вечерва пристига во Скопје. ;-)

Утре блогоконфзбир во Точка.

Денес бев во Орхид... многу, многу студено.

Уште едно СподелиКино пропаѓа поради немање проектор.

Па ајде да купиме еден.

Линијата за донации на Слободен софтвер Македонија е отворена.

Покажете се.

Цело лето работа и еве време е да се пофалиме дека ќе се приклучиме во светската прослава на денот на слободниот софтвер која оваа година е закажана за 15 септември. Веќе напишав вест на Сподели знаење: врска.

Се надевам дека нема да има никакви пречки за одржувањето на настанот. И се надевам дека ќе имаме време да известиме за тоа ако ги има.

Патем, да не речете не сте знаеле: Секој оној кој ќе биде фатен како не блогира за ова ќе добие соодветна пошта од милитантното крило на 2с.мк. :-)

http://mozilla.blog.com.mk/

Конечно, благодарение на Билјана и Васко, оживеа идејата стара повеќе од 2 години. :)

Ова беше вчера во Точка: http://spodeliznaenje.blogspot.com/2007/06/9-26062007-20.html.

Да го цитирам Кори (http://www.boingboing.net/2007/06/17/good_copy_bad_copy_s.html):

„a stunning Danish documentary on remix culture and copyright“

и

„This is a masterclass on the copyright wars crammed into 58 minutes of video -- a must-see.“

Пристуни беа: Марко (кој работи во Точка) и еден негов пријател, Јас, Дамјан, Игор и Божидар (од заедницата - уф!) и четворица наши лични пријатели, еден млад пар кој случајно шетајќи покрај Точка одлучи да влезе и да гледа (не знам, така ми изгледаше, можеби доаѓале со намера на филм) и уште еден млад човек кој беше дојден специјално за филм.

Ми се чини 13 луѓе.

На почетокот софтверот беше слободен. Малку подоцна корпорациите сфатија дека може да прават монопол и го заробија. Тогаш, РМС рече дека ќе направи слободен оперативен систем кој сите луѓе може да го користат.

Ако РМС беше блогер (чиста среќа што тогаш немаше блогови), наместо да прави оперативен систем, веројатно ќе напише: Вие од коропорациите, вие вакви, вие онакви, мамицата...

Да, лабав е примерот. Сите што знаат барем малку кој е и што е РМС знаат и дека немало шанси такво нешто да се случи. Тој човек, кога видел дека не чини, се зафатил за работа за да го направи подобро.

Затоа, денес се прашувам, зошто по ѓаволите ви е важно дали ние од слободен софтвер сме си направиле анти-реклама, сме се закопале самите себе, сме си извршиле самоубиство од заседа или --вметнете го вашиот омилен опис овде--.

Објективно, нема зошто било кој да биде заинтересиран за 2С.мк и луѓето во неа ако тие се арогантни, самобеднисани или --вметнете го вашиот омилен опис овде--. Проста е причината за ова. Не треба никој да се грижи за луѓето, треба да се грижиме за слободата на софтверот.

Па ако 2С.мк е навистина срање, а има толку многу поддржувачи на слободниот/отворен/бесплатен софтвер со слободен/отворен/бесплатен код, кои ние од слободен софтвер не ги земаме ни под разно, зошто тие поддржувачи не се здружат околу идејата која ја делат и направат на пример Слободен софтвер Вистинска или „Сподели знаење, ама како што треба“? Здружувањето во Р. Македонија е дозволоено, ние од слободен софтвер немаме трејдмарк на името, па навистина нема пречки да победи подобрата опција.

Зошто ако 2С.мк е толку срање сите тие подржувачи на слободниот/отворен/бесплатен софтвер со слободен/отворен/бесплатен код одлучуваат да исправаат криви дрини по блогови, наместо да се зафатат со работа?

Мојот одговор e дека да се работи е многу тешко. Треба да се чита досадна документација, долги текстови, да се преведува, кодира итн. Полесно е да се паламуди по блогови од удобната позиција на „независен известувач кој има знаење за темата, но нема никаков интерес за неа“. Така се стекнува популарност и се фаќа добар сеир. Ова ми личи на некаков синдром на мене, но не сум сигурен кој е тој точно.

Не се сложувате со мојот одоговор? Напишете ми порака со вашиот. Ќе го објавам тука веднаш под мојот и ветувам дека на најдобриот ќе му оставам барем еден коментар на неговиот блог, за да му ја зголемам популарноста.

Мора да признаам. Поразен(и) сме. Би, во право си. Ние намерно го бојкотиравме настанот во Холидеј ин. Ние сме крајно елитистичка организација/заедница, туку речи како секта. Ние сме искушувачи, арогантни, самобендисани, герилци, пирати. Ние настапуваме со потценување кон другите, за нас, обични смртници. Секоја почит за храброста да го изнесеш ова јавно, па луѓето да можат да дознаат со кого си имаат работа.

Се разбира, на било кој што може да собере два и два ова нема да му личи на точно и логично, но што знаат луѓето. Работите не се такви какви што се, туку какви што изгледаат.

Веќе три дена се обидувам да откријам која е тезата која сакаш да ја савиш пред сите нас за дискусија. Навистина не можам да ја најдам во сиот тој густо чукан текст. Вториов запис ти е без врска. И самата ќе си го признаеш тоа ако размислиш малку и си искрена кон себе. Без врска ти е бидејќи што и да си сакала да кажеш за CC, за настанот, за нас, за било што - тоа не е таму. Записот е за ти да не останеш неразбрана, бидејќи така се чувствуваш после реакциите од првиот запис. Записот е за тебе. Можеш колку сакаш да објаснуваш дека „ти се допаѓа што нешто размрда во однос на размислувањата за CC, слободниот софтвер и слободната култура“. Внимателниот читател ќе види дека тоа е ефтин изговор за одбрана на суетата.

Првиот запис исто така ти беше без врска. Таму исто така нема теза. Сакала ти да призаеш или не, со првиот запис заземаш страна во прашањето „Ито во Точка“ и тоа го правиш без да ги прашаш двете страни (зошто заборави да ги прашаш тие кои си одлучила да ги напаѓаш?). И откако ја заземаш страната правиш напад над луѓето од Слободен софтвер Македонија. Иако не ги пишуваш нивните имиња, јасно може да се прочита од поттекстот кон кого е насочен нападот.
Потоа, во коментарите кај тебе и на своите блогови, луѓето се бранат себе си. Тоа е тоа што луѓето го прават кога ќе бидат нападнати - се бранат. Можеби не си мислела така да ти излезе текстот, но така излегол. А тоа не е начин да се води дискусија и за тоа учевме уште во средно училиште на часовите по логика и филозофија.

Дали сум разочаран од тебе?

Да разочаран сум. Не можам да поверувам дека човек со високо образование кој е на постдипломски студии може да напише таков троловски текст, со ad hominem напад кон луѓе со кои претходно немал никави замерки.

Но, да се позабавиме малку со ова. Дали си едноставно таков човек? Значи, дали ова не е нешто што си го направила намерно кон нас, туку твоја постојана пракса? Или дали можеби си имала искрени намери кон прашњето за CC во Македонија?

Само со читање на твојот прв запис јасно се гледа одговорот на овие прашања. Одговоро е не. Бидејќи ако беше да, и ако беше ти вистински загрижена за тоа кој присуствувал, а кој не, на настанот во Холидеј ин текстот немаше да ти започнува со „Зошто не бевте присутни вие од слободен софтвер?“, ами со „Зошто не бевте присутни вие што поддржувате CC, па блоговите ви се такви, фотографиите ви се такви итн“. Значи, повторно, ова е директен напад со точен фокус и повоторно, тоа не е начин да се води дискусија. Во вториот запис ќе се обидеш да се извадиш од оваа ситуација со: „прво морам да нагласам дека јас не нападнав никого лично и воопшто не нападнав личност“. Но навистина, само неколку реда погоре ги набројуваш сите на кои се однесувал твојот прв запис, кој дефакто беше напад. Да, секогаш можеш да речеш дека си ја осудила постапка која си сметала дека не е во ред. Гледај, и јас овде не те напаѓам тебе, туку осудувам постапка која сметам дека не е во ред.

Доследноста во твојата недоследност се гледа и преку тоа што баш сега одлучи да изреагираш на прашањето за тоа кој и каде присуствувал на настани кои се за промовирање на CC. Веќе долго време не сум те видел на некое кино во Точка каде воглавно се пуштаат CC филмови. Впрочем најголем дел од проекциите ние сами себе си ги пуштаме филмовите. Каде е тука загриженоста? Каде се сите пропагаротри на CC да дојдат и да гледаат и да дадат поддршка на CC? Каде е критиката (нападот?) кон нив поради тоа што не го прават тоа?

Дали сум разочаран од тебе?

Да разочаран сум. Не можам да поверувам дека човек со високо образование кој е на постдипломски студии може да биде така лесно изманипулиран и да биде доведен во ситуација да биде гласноговорник на Метаморфозис, да им ги пере валканите алишта.

Знам, срање е кога човек ќе сфати како го изиграле и што направил, па потоа со сите напори се труди да објасни дека едно било како што изгледа, друго било како што е.

Дали сум разочаран од тебе?

Да разочаран сум. Се уште не можам да ја најдам тезата што ја поставуваш пред нас. Можеби само сакаш да знаеш е тоа дали, ако се одржуваше презентацијата на Џои во Точка, ќе присуствувавме на настанот? Ако е така, ќе ти го одговорам прашањето, иако не ми е воопшто јасно зошто пишуваш толку многу текст за да поставиш само едно прашање:

Одговорт е не знам. Не знам што мислиш под тоа „дали ќе присуствувте“, бидејќи не знам на кого се однесува. Ако ја прашуваш „Слободен софтвер Македонија“, тогаш одговорот во втора итерација е не. Слободен софтвер Македонија како правно лице, на настани организирани од други правни лица, присустува само ако добило покана. Тоа не мора да биде некоја фенси покана, иако се радуваме на такви, доволна е само една порака на службената адреса на организацијата - info_на_slobodensoftver.org.mk. Ако ја прашуваш „заедницата“, тогаш колку јас знам заедницата беше таму без разлика на тоа дали Ито ќе доаѓал во Точка или не. Колку јас знам и ти си дел од заедницата бидејќи користиш Убунту. Сепак и ова е интересно бидејќи ти ги нападна другите луѓе од заедницата кои биле таму, за нивното однесување, а луѓето поставиле сосема легитимни прашања. Ако ме прашуваш мене, тогаш можам да ти одговорам дека во тој момент имав поважни и повозбудливи работи за правење одошто да присуствувам на некој промотивен настан. И ако Ито доаѓаше во Точка, тогаш веројатно пак ќе отсуствував од Холидеј ин бидејќи ќе требаше да се подготват работите во Точка за кога човекот ќе дојдеше да предава се да биде спремно. Извини ако моето отсуство некако посебно те навредило тебе или некој друг од присутните.

Се разбира, нема да ти се допаѓаат сите реакции кои ги доби како одговор. Мудрите филозофи советуваат дека човек на нападот треба да возврати со исти мерки - мислам дека воглавно тоа го правиме. Можеш да оцениш дали и мојов текст е како твојот, или пак не е? Или пак изгледа како да е, ама не е? Или изгледа како да не е, ама е? И можеби ако мислиш дека е, а изгледа како не е, тогаш навистина е? Уф, заебано.

Значи, дали сум разочаран од тебе? Да разочаран сум. Читај: Р А З О Ч А Р А Н!

Сепак, како што вели една хакерска поговорка: човечки е да се греши, за навистина да заебеш треба да си root. Направи грешка, прифати го тоа. Ние ќе прифатиме дека си немала зла намера.

Се надевам дека и во иднина ќе ги следиш случувањата околу слободниот софтвер и слободната култура и ќе бидеш и понатаму бескомпромисна, но со повеќе аргументи и луцидност, кога ќе пишуваш.

А, ако сакаш навистина да поттикнеш корисна дискусија, секогаш можеш тоа да го направиш на некоја поштенска листа. Впрочем тие за тоа служат.

Во времето на МАЛИНА (мај, 2004) напишав едни правила за преведување. Поточно, тоа беше една компилација на правила собрана од различни преведувачки тимови од светот. Мене ми се виде корисно да и ние да имаме такви.

Во меѓувреме МАЛИНА пропадна, а сега има целосно локализирани дистрибуции. Сепак, ми се чини правилава се корисни и кога веќе ги пронајдов, еве ги повторно на Интернет. Можеби и може да дискутираме за нив и да ги подобриме.

1. Читајте ги, разгледувајте ги и користете ги постоечките преводи за да се запознаете со стилот на преводите и за да можете да пријавите грешки ако ги има.

2. Имињата на програмите остануваат во оригинал. Пример: AbiWord документ, OpenOffice.org.

3. Кратенките остануваат во оригинал. Примери: HTTP, RAM, ROM, CPU, HTTPS, FTP...

4. Секогаш почитувајте го речникот и правописот!

5. Секогаш користете ги нашите наводници „“, а не “, ', “ и слично.

6. После секој интерпункциски знак, секогаш има едно празно место!

7. Стринговите кои се со повеќе зборови се преведуваат само со прва голема буква. Пример: „Close All Documents“ ќе биде „Затвори ги сите документи“.

8. Секогаш користете ги македонските „ѝ“ и „ѐ“, каде што е тоа потребно.

9. Не голтајте букви!

10. Компјутерот ви персира, вие му наредувате (императив)! Примери: Сигурно сакате да го снимите документот во овој формат? Да, сними го документот.

11. Трудете се синтаксата на преведените реченици секогаш да биде иста како на оригиналните реченици, посебно ако оригиналните реченици се во пасив.

12. Првата линија на секое мени е во облик на глаголска именка: Уредување, Форматирање. Наредбите кои од менијата му се даваат на компјутерот се во императив (заповеден начин).

13. Насловите на прозорците исто така се во облик на глаголска именка, се разбира онаму каде е тоа потребно. Пример: насловот на прозорецот за пребарување ќе биде „Пребарување“ а не „Пребарувај“.

14. Трудете се буквите кои се однесуваат на кратенките (access keys - ALT + bukva) да бидат исти како во оригиналот. Ако тоа не е можно, тогаш задолжително избегнувајте наши букви, како Ш, Ќ, Ѓ.

15. Секогаш ажурирајте ја базата со преводи (Translation Database), со датотеки кои се целосно преведени.

16. Пред секое преведување пуштете го KBabel да направи грубо преведување (Rough Translation)!

17. Користете го тоа што го преведувате.

18. Не преведувајте нa тепка (од ракав). Ако не знаете на што се однесува некој стринг, пуштете ја програмата што ја преведувате и видете за што се работи. Ако повторно не знаете, оставете го непреведен.

19. Не брзајте при преведувањето!

Имам некое бледо сеќавање на ЗОИ кои во 1984 г. се одржаа во Сараево. Се сеќавам дека на паузите имаше цртани со Балтазар. Некако се израдував кога го видов логот на олимпијадата на разни места низ Сараево:

Не знам за другите, ама мене ми се чини дека логото на Убунту ептен личи на логото на ЗОИ '84.

Хм, би можеле да го искористиме за лого за Сподели знаење... само некој цртач кога би направил убава svg варијанта. :)

„On the Road“ или „На пат“ е една од моите омилени книги. Најлесното читање на книгата е тоа дека некои луѓе од САД одлучуваат да се качат во автомобил и да возат coast-to-coast и нагоре-надолу низ САД (и Мексико) и да се забавуаат.

Сега, замислете книгата да се случува на територијата на Балканот. Таман тргнаа ликовите и оп - граница! Не можат ни да нагазат на гасот, да го исцедат моторот. Тоа е Балканот. Отприлика така изгледаше и нашето патување до Сараево (и назад).

Патот кој во некои нормални и разумни услови би требало да се вози е долг 500 км и би требало да се помине за 8 часа. Слика од viamichelin.com:

Сепак, ние патувавме околу 18 часа, застанувајќи на многу места низ Србија и БиХ, за на крај да стигнеме во Источно Сараево.

Добрата работа од ова е тоа што имам слики од автобуските станици во Србија (до Ниш, бидејќи до таму беше колку-толку ден и бевме будни), па можам слободно да речам дека на нашата нова станица (во Скопје) сериозно и конкурира таа во Лесковац за најдобра станица во Јужен Западен Балкан.

Ќе ја биде или нема да ја биде?

Битола може нема аеродром, ама затоа за слободен софтвер е закон!

:)

Па еве сме, неколку дена по завршувањето на маратонот на кој беше преведен корисничкиот интерфејс на слободниот OpenOffice.org 2.0 и солиден дел од помошта на апликацијата, а веќе прилично луѓе блогирале и коментирале на темата: „што потоа?“. Така, во најмала рака, неучтиво би било јас ништо да не напишам. :)

Една од работите што особено многу ме радува и секогаш ме прави задоволен, е кога некои луѓе кои што врска немаат со софтвер воопшто, во некој неврзан муабет, откако ќе дознаат дека јас некако сум поврзан со ОССМ, ми велат дека ние сме биле вистинска НВО... не како другите, кои прават фарси и други работи означени со неубави зборови.

Прашањето, логично е, дали ние сме вистински цивилен сектор заради тоа што никогаш не влегле пари во нашата организација, или пак затоа што едноставно добро си ја работиме работата?

Сега, кога наеднаш после превод на ОО.о 2.0 ќе се повика на разно-разни прашања за награди од фирмите и некаква нивна (морална ?!?) одговорност, одеднаш имаме ситуација во која ќе започне некакво оценување на состојбата. Па ги имаме Јован, Васко и Игор, како дрмаат на темата.

Од кај да почнам... ако нашата сериозност во работата до сега не го убедила Јован да не ни се обраќа со „дечките“ не верувам дека еден преведен ОО.о 2.0 ќе натера некого од пошироката јавност да става пари во касичка за ОССМ. На страна се, не постои никаква логика во тоа да се очекува некаква „корпоративна одговорност“ од приватниот сектор, кога истиот (во Македонија) во голема мера нема никаква одговорност кон сопствените вработени (читај придонеси, работно време и сл.).

Васко, кај си бе? Главоболки-шмавоболки. Точно е дека парите се заебана работа. Јас знам барем еден пример каде волонтерска дружина се раскурцала заради кеш, ама строго контролирани возови се строго контролирани возови. Ако нешто добро се дефинира, главоболките сигурно ќе бидат незначителни.

Сега, Игор, кој по ѓаволите, крстува текст во духот на насловот на продолжението до Star Wars во кое добрите губат? Ало?!? :) Факт е дека волонтеризмот не е вечен. Јеби га, луѓето стареат, па работа, жена, деца, одење по риба, играње тенис... кој ќе најде време за преведување на XXXX линии за да имаме некоја следна верзија од некој софтвер на македонски јазик, особено во услови кога се знае дека софтверот баш и не го користат многу луѓе. Веројатно ни е потребна добра корисничка основа за да знаеме дека за некое време од сега ќе можеме да се потпреме на други луѓе. Но можно ли е ова? Ако речеме дека од локализацијата водечки проекти се Gnome, KDE, OO.o и Mozilla, тогаш вкупниот број на луѓе што се задолжени за сите нив не е поголем од 7. 7 луѓе се малку луѓе, ако се земе предвид дека на ossm-members има околу 150 претплатници. Да не го спомнувам фактот што од оригиналната постава на ОССМ активни се помалку од број на прсти на една рака.

И може ли ОССМ да направи разлика? Било како било, ОССМ (или нејзините волонтери!) веќе прават разлика. Ефетките можеби се мали, што ќе рече, можеби можат да бидат и поголеми, ама добрите дела и идеи секако остануваат запаметени.

Сега, ќе помогне ли некој во тестирањето на кандидатите на mk-firefox-1.0.7, за корисниците од утре од mozilla.org да можат да симнат пачирани верзии на овој прелистувач? Ај да видиме.

А да, положив. :D

Ете да кажам само дека инсталацискиот фестивал е во тек и се одвива прилично солидно.

И интернетов на ЕТФ не е лош. :)

Го пратив ова на листа, па си викам ај и овде, колку да ми живне блогов. :)

OOo 2.0 е (скоро) во string freeze. Од една до друга од т.н. milestone верзии пред 2.0 има само мали промени. Од секој milestone има готови POT датотеки за ОО и за help-от. Вкупниот број стрингови за двете е 52 000 (педесет и две илјади). Тоа 7+ пати повеќе од Мозила suite-от.

Проценките велат дека само ОО може да се преведе од 4 луѓе за 4 месеци, под претпоставка дека тие ќе имаат добар Glossary (нели, ние го немаме направено), и дека ќе работат само на ОО. Во наши услови јас би додал + 4 за help-от + еден месец за мрза, па така би имале ОО 2.0 на македонски за едно пет месеци ако почнеме сега.

Прашањето дали стариот превод може да се користи исто така треба да се разгледа. Стариот превод е касапница, и никој го нема одржувано од јануари 2003 кога беше маратонот. Значи треба да процениме дали ќе биде попрактично да се почне од почеток, или па да се прави rough translation на новите po датотеки.

Исто така треба да видиме дали некои фирми би го поддржале локализирањето на ОО. Први на ум ми паѓаат Неоком, бидејќи тие продаваа прилично машини со единицата на македонски, па можеби би имале интересе и од двојката. Има други фирми кои го правеле истото? Како и да е, доколку на 8 кои ќе работат 5 месеци им се плаќаат стандардните 10 000 што доаѓаат за хонорарна работа (или еве 9 000 според просечната плата во ИТ индустријата во Македонија) потребни се помеѓу 6 и 7 илјади евра.

Секако во предвид треба да се земе и правењето/надградбата на spellcheck-ерот, како и усовршување на макрото за конверзија од YUSCII во UTF-8.