Пред некое време имав вообичаено вжештена дискусија за општествените прилики. Во даден момент моите соговорници ме обвинија дека моето интересирање за нивната политичка припадност ме прави зависен од црно-белата перцепција на македонскиот општествен живот. Со други зборови, тврдеа тие, воопшто не е важно дали на пример се или не се поддржувачи на некоја политичка партија. Единствено важно е тоа што тие го кажуваат.

Се разбира се согласувам со тоа дека единствено важно е она што се кажува, а не и кој говори. И ако е така, тогаш зошто да не се понуди и таа информација? Значи, она што не успеав да одговорам тогаш е:

Напротив. Инсистирањето да не се одговори прашањето за политичката припадност е дел од црно-белото гледање на нештата.

Зошто? Бидејќи само преку прифаќањето на таков општествен контекст може да се оправда однесување што некако соодветстува на него. Поинаку кажано, ако мислам дека општеството е црно-бело и знам што значи тоа во јавноста, тогаш ќе го прилагодам своето однесување за да ја намалам можната штета по себе. Со не толку апстрактен пример, кога мислам дека излегување со водена коса не е добро и знам дека надвор е ладно, ќе ја исушам косата и ќе ставам капа за да ја намалам можната штета по себе.

Луѓето што одлучуваат да ја премолчуваат политичката припадност се приморани на водење на дискуии во кои секогаш се во опасност да бидат дискфалификувани ad-hominem. Овие луѓе го прилагодуваат говорот за да го спасат од дискфалификација. Тие се заложниците. Но, колку и будалесто да изгледаат некои политички убедувања, вистинитоста на искажаното мислење или понудената анализа не може да биде нивна жртва. Цитат што води до Роберт Пирсиг, но не можам да го потврдам, вели: „Најголемата светска будала може да каже дека сонцето свети, но тоа нема да го затемни него“.

Но, ова прашање оди и потаму од мудри цитати. Ваквото премолчување ја жртвува и слободата на говор. Политичката припадност или политичките убедувања се форма на говор. Со велење дека нема да кажеме кои се нашите бидејќи се плашиме од определени последици, всушност признаваме дека човековото право на слобода на говор е загрозено во нашето општество.

Секако, не велам дека сите треба да носиме маичка што ќе ги објавува нашите политички убедувања (и секако има луѓе што мислат дека тоа е добра идеја и тоа го прават), но велам дека секој пат кога ќе премолчиме нешто за нашата припадност плашејќи се од дискредитација на нашиот говор ја жртвуваме јавната дебата и ја жртвуваме слободата на говор. Учествувањето во оваа игра ја потхранува неа и ја прави поодржлива: како што повеќе луѓе го прават тоа, така тоа изгледа вообичаено, очекувано, природно за нештата на кои се однесува.

Затоа потребна е храброст и одлучност во дејствувањето. Прво, за јавната дебата да се издигне над навиките за ad-hominem напади и второ, за употребувата на правото на слобода на говор да добие целосен обем и опфат.

Изминативе години сум присуствувал на многу настани на кои сум ја претставувал идејата за слободен софтвер и организацијата Слободен софтвер Македонија, но ми се чини дека не сум присуствувал на посрамен настан од оваа расправа денес за македонскиот јазик и информатичката комуникација.

Замислете, во рамките на манифестацијата 2008 - Година на македонски јазик, организирана под покровителство на претседателот на Владата на Р. Македонија, главниот говорник направи одлична презентација за локализацијата на Windows Vista и MS Office 2007 на македонски јазик. Леснотијата со која тоа се турка на ваков настан е просто зачудувачка.

Ако има некој од Microsoft (или партнер компанија или нешто трето) што го чита овој запис, немој да го сфаќате ова погрешно. Всушност сакам да Ви честитам за одличната работа. Нема друга компанија која поумешно и помудро си го брани својот интерес и си ги промовира своите активности. Навистина, секоја чест.

Она што крајно ме разочарува, и за што впрочем го пишувам ова, е фактот што сите институции во државава кои по дефиниција треба да работат за јавниот интерес не го прават тоа. Незамисливо ми е како државниот (потенцирам државниот) филолошки факултет до сега не најде за сходно да направи официјален речник за превод на софтвер што ќе биде јавно достапен, а соработувал со Microsoft за да направи ист таков исклучиво наменет за негови потреби и „заштитен со авторски права“. Незамисливо ми е како настани покриени со државни (т.е. пари на граѓаните) се користат за промовирање на приватни интереси. И конечно, незамисливо ми е лицемерието кога јавно сите институции повикуваат на соработка, а истите тие ја имаат затворено вратата на Слободен софтвер Македонија во изминативе години при сите обиди за добивање на стручна помош.

Во врска со остатокот од дискусијата, благодарност до Филип од Метаморфозис што ги пренесе поентите за слободниот софтвер пред публиката. За дискусијата имаше список, а тој беше пред мене, па мене само ми остана да кажам дека речиси сите проблеми што можат да ги замислат јазичарите, најлесно се решаваат со слободниот софтвер. Излезе дека се мачеле луѓето со фонтови, а не знаеле дека постои DejaVu.

Ех, а јас нешто сум објаснувал за слободен софтвер на мајчин јазик.