Пред некое време некој на твитер прашуваше: што правиш ти за Македонија или некое такво мрчење и се присетив на времето кога една од задачите на Слободен софтвер Македонија беше локализација на слободен софтвер и нужно според тоа обзнанување на името на земјата во меѓунарднте проекти (каде што нормално најчесто веќе имаше луѓе од Грција).

Не го правиме ова повеќе, затоа што повеќе не локализираме толку многу, дека веќе има воспоставена пракса итн. Но во секој случај, збориме за времето значи и пред кампањата на ФИООМ — “Don’t you FYROM me“. Одамна значи.

Не го пишувам ова за да се искурчиме — но зошто и да не—тие напори да се вметне Македонија во меѓународен проект како Македонија или Р. Македонија или барем ебениот ISO стандард (како што е во случајот со Мозила) беа толку пред некоја друга граѓанска организација од Македонија да се бави со тоа (ОК можеби СМК се бавеле со тоа отсекогаш).

Како и да е, она што ме потсети на сите овие мрчења од минато е дебатата за внесување на Македонија во Дебиан (еден од најважните — ако не и најважниот проект за слободен софтвер). Во таа дебата извесен Сивард од Холандија објаснувајќи го својот став за случајот, вели нешто што ете 10 години ми стои во глава (10х @gdamjan за свежо url):

I live in a monarchy, and i would trade it in for a republic any day.

Не знам како сум го разбрал ова тогаш (веројатно позитивно штом сум го запамтил), но денес кога гледаме како Републиката ни се губи (ако не е и веќе изгубена), се чувстувам како сонот да се истрошил.

Веќе не сум ни сигурен дека вреди и треба да се инвестира во нешто што не е / престанува да биде Република.

Има еден текст од Славој Жижек кој што го допира прашањето за работниците и нивните права. Накратко Жижек вели дека вистинскта работничка класа [рудари, текстилни работници] во Словенија не ни се обидува да штрајкува. Штрајкува „платената буржоазија“, оние кои имаат гарантирана државна работа и кои штрајкуваат за да ја задржат својата позиција над работничката класа. Тоа се, вели Жижек, професорите, лекарите, државната администрација.

Ова е интересна и важна поента. Еве сум, пишувам текст за медиум што се објавува на интернет, го правам тоа на компјутер што чини колку неколку минимални плати во Македонија, а само месечната сметка за телефонски услуги и интернет ми изнесува колку што изнесува покачувањето што со последните измени го добија критичните индустриски гранки со што [конечно] се изедначија со пропишаниот минимален износ од 8.050,00 денари.

Ако бев меѓу оние кои го дочекаа ова минимално покачување на примањата, сега веројатно ќе размислував за најдобра распределба на тие пари за покривање на сите месечни потрепштини. Протести, штрајкови и работнички права немаше да ми бидат на памет - исто како и во Словенија. Немам високо образование, едвај ја најдов оваа работа, нема противење на газдата.
​​
Но, да речеме дека сум во друга социјална група. Имам добро платена работа во растечки сектор од македонското стопанство. Имам службен мобилен и лаптоп. Можам да си ги дозволам малите, слатки производи на денешницата. Треба ли да се бунам кога директорот не плаќа за прекувремена работа, бара задолжително доаѓање во сабота, не дозволува боледување или излегување од канцеларија за пауза, а годишниот одмор ми е само 10 дена, иако се потпишувам за повеќе? Треба ли да бидам на улиците на Први мај, и како што оди популарниот виц, зошто не сум?

Според Жижек [од истиот текст], позицијата на Антонио Негри е дека револуционерната сила е токму во новата дигитална класа на интелектуални работници. Но, засега се чини дека тукашната ваква класа го демантира Негри.

Оттука прашањето, барем од активистичко-мобилизирачка гледна точка, е следново:

Како загрижените за социјална правда и растечка нееднавкост да добијат поддршка, соработка и соучество од онаа група која е пообразована и поплатена, но сѐ уште не ужива во згрижувачкта мрежа на државните служби, кога веќе поддршка, соработка и соучество не можат да ги добијат од „старата“ работничка класа?

Немам одговори.

Текстот е објавен на Радио Слободна Европа: http://www.slobodnaevropa.mk/content/article/24971269.html

Одговорот што Бенџамин Фрекнлин го дал на некоја гопоѓа која го прашала што направиле на уставната конвенција со помош на интернет станува голем културен мим. „Република, госпоѓо, ако можете да ја зачувате“ - одговорил тој.

Професорката Zephyr Teachout [не знам како би се пишало нејзиното име на кирилица], цитирана во „Изгубената република“ на Лоренс Лесиг, повеќе ја осветлува уставната традиција на САД и светогледот на основачите на оваа држава: „Граѓанството е јавна функција. Граѓаните можат да бидат корумпирани и да ја користат својата функција за приватна корист, наместо за јавна корист. Тие се фундаментално одговорни за интегритетот на нивната влада“.

Навистина ова е светоглед на државници кои што работеле во времето на просветителството, и рефлексот вели дека ништо од ова не може да биде корисно за нас сега. Но, ете, повнимателно читање на Уставот на Република Македонија открива слични вредности, кои поверојатно е да се таму по традиција, а не по дизајн.

Член 2

Во Република Македонија суверенитетот произлегува од граѓаните и им припаѓа на граѓаните. Граѓаните на Република Македонија власта ја остваруваат преку демократски избрани претставници, по пат на референдум и други облици на непосредно изјаснување.

Лоша среќа за граѓаните, но никаде во Уставот не се вели дека тие може да се откажат од ова што им е доделено со членот 2. И иако не сум правник сепак ми се чини дека граѓанството како јавна фунција може да се препознае во овој член. Ако власта граѓаните не ја остваруваат како што е погоре напишано, тогаш тоа значи приватна, а не јавна корист.

Тешко е ова вака сега да се соџвака. Никогаш, барем додека учев јас, немавме час, предавање или слободна активност на која некој ќе ни рече: „Еј деца, Републиката произлегува од вас [поточно од вас штом станете полнолетни] и вие сте одговорни за остварувањето на власта во неа.“

***

Овој невообичаено долг вовед тука е за следново. По изборите, но веќе и неколку години наназад, главното прашање што ја преокупира јавноста, е дали Бранко ќе си од од СДСМ. Вистина, по изборите дебатата се вжешти и сега прашањето е кога Бранко ќе си оди. И можеби некои луѓе [многу луѓе?] ја депонираат својата доверба за подобро утре на бројчето на СДСМ. Но бавењето со ова прашање воопшто е погрешно читање на членот 2 од Уставот и тесно поимање на духот на вредностите што тој ги носи. Судбината на Република Македонија не треба никако да се поврзува со судбината на некој политичар или политичка партија, затоа што ултимативно Републиката се граѓаните. [Од друга страна ако има некаков макар и премочлан заговор за ова да не стане јасно и јавно знаење за сите, тогаш тоа е потешкиот проблем со кој треба да се соочиме. Но, да ја оставиме таа дебата малку на страна.]

Со други зборови, што Бранко и СДСМ ќе одлучат да прават, треба да биде од мала грижа за нас од аспект на власта што [ете за жал] мораме да ја остваруваме во Републиката. Ако утре нив ги снема, нашата одговорност нема да се зголеми, ако утре тие станат најдобрата партија на светот, нашата одговорност нема да се намали. Подобра партија можеби ќе ја намали нашата работа, но нашата одговорност е фиксна.

Но, никој никогаш не рекол дека имањето и чувањето на Република е лесно. Всушност, многу републики од минатото не опстанале и многу и денес се мачат - вклучувајќи ја и нашата. Овде кај нас ете можеби работата ќе излезе потешка одошто се надевавме. Порано пишав дека нашето колективно бавење со судбината на некоја политичка партија доаѓа од тоа што ние би сакале одговорноста за Републиката да е едноставно помала, полесна и мераклиска. Мислевме дека таа одговорност се растоваривме уште пред неколку години кога со двете раце гласавме за ценрално-десна, реформирана, исчистена од стари лица, технократска партија. Но, токму ВМРО-ДПМНЕ е нашето најголемо разочарување. И агонизирањето околу Бранко е вртење во тој круг - ајде средете се, да гласаме и да завршиме со тоа. На крајот токму тоа го зборува и Груевски - СДСМ да се среди, да заличи, за товарот за Републиката [вклучително и неговиот] едноставно да биде полесен.

Но, во основа, ова е погрешното прашање. Не можеме да посветуваме време на ова. Членот 2 од Уставот не вели дека власта ќе ја остваруваме преку симпатични и реформирани партии. За овие избори, картите беа поделени и ние моравме да ја одиграме раката со нашата јавна функција на ум. А таа не завршува тука. Речиси како да изборите се денот кога граѓанинот се одмара и во десетте минути во своето локално училиште се обидува да делегира дел од своите обврски. Ова е тоа што треба да го научиме и потоа да го пренесеме тоа знаење на другите. Да, знам дека ова треба да го правиме после работа, кога сме изморени или кога порадо би пошле во кафана.

***

Во култниот филм на Ричард Линклејтер „Waking Life“ Луис Меки, професор по филозофија на Универзитетот на Тексас во Остин, го поставува следното прашање:

„Кои се бариерите кои ги спречуваат луѓето да го достигнат својот вистински потенцијал? Одговорот на ова може да се најде во следното прашање: Која е најуниверзалната човечка карактеристика: страв или мрза?“

Ова е прашањето што останува и за нас.

Текстот е пренесен и на ОКНО: http://www.okno.mk/node/27069

Две прашања се важни за изборите што се случија во Македонија. Првото е дали се согласуваш со работите што се случуваат во земјата? Ако одговорот е да, тогаш текстов за тебе завршува тука. Ако одговорот е не, тогаш прашањето што следи е дали преку овие избори можеше ти да преземеш нешто за тоа што се случува?

Одговорот на второто прашање е да. Не „да“ затоа што имаш граѓанско право (или некој ќе рече обврска) да гласаш. Не „да“ затоа што некој друг ќе ти го земе гласот. Иако и овие понекогаш може да бидат доволни причини, сепак не „да“ поради нив. „Да“ затоа што нешто навистина можеше да се смени. Признавам не знам што, не знам колку, не знам ни дали со стопостотна сигурност (затоа што луѓе се премислуваат, менуваат припадност итн.), но сепак можноста беше таму.

Можноста беше таму на многу прагматично ниво. Кога се случуваат работи во државата со државни пари, одлуките за тоа можеби ги носат горе високо, но тие често се спроведуваат долу. А долу во Македонија, по законот за децентрализација, е во општините (затоа нели и општина Центар е одговорна за проектот „Скопје 2014“). Затоа ако не се согласуваш со тоа што се случува во земјата (на пример, ако мислиш дека барем половина од приказните за корупција и перење пари се вистинити, или дека барем третина од тендерите се наместени, ако мислиш дека буџетот не требаше да се донесе така како што беше донесен, или едоставно додај си го твојот гнев овде….), тогаш изборите беа токму за да смениш дел од администрацијата која спроведува дел од одлуките што овозможуваат такви активности. Која администрација? Под секој градоначалник имаш неколку директори на неколку јавни претпријатија кои што на еден или друг начин добиваат пари од државни каси. Под секој градоначалник имаш некоклу тендери кои што на еден или друг начин добиваат пари од државни каси. (Да речеме, јас сакам да извадам некои пари за партиските активности. Можам, со помош на градоначалникот, да исплатам на лица пари за чистење на банкините на некои регионален пат.) Додај обем на тоа и добиваш големо купче.

Се согласуваш со ова до овде. Велиш да, можноста беше таму. Но, велиш, како да знам дека новиот градоначалник нема да продолжи со истата работа. И се разбира, нема целосен одговор на ова прашање. Но, дури и процесот да не може да се сопре, можеби може да се попречи, да се направи побавен, да се предизвика прекин во мрежата, некои луѓе да мораат да покриваат траги, некои да бидат фатени… итн. Не е многу тоа. Не е многу бар сега. Но додај обем повторно. Додај време.

Но велиш, опозицијата ништо не понуди. Нивниот лидер - ѓубре, велиш. Секако. Во ред. Но, не го заборавај прашањето од почетокот. Се надевам се уште си со мислата дека не ти се допаѓа што сега се случува во Македонија. Замисли дека има неизлечива болест. Лекот не е пронајден. Но, можеби напредокот на болеста може да се забави. Глупа утеха за пациент кој умира, велиш. Секако. И сепак. Додај време. Можеби лекот ќе биде пронајден.

Но велиш, не ја разбирам оваа алегорија со болеста. Знам дека следиш фудбал. Еве, замисли дека си Арсен Венгер, твојот тим губи. Треба да направиш нешто. Го сакаш Лео Меси, ама не можеш да го добиеш. На пазарот е само Давид Виља. Стар е. Се повредува често. Сепак, може да биде корисен играч додека не дојде вистинската прилика за трансфер.

Но прозорецот се затвори. Играта продолжува, а тебе се уште не ти се допаѓа тоа што се случува. ОК. Позз.

Прв пат пишано на: http://therealpsmst.tumblr.com/post/46410253299
Текстот е пренесен и на Нова ТВ: http://novatv.mk/index.php?navig=8&cat=6&vest=1993

<rant>

Опозицијата нема да оди на локални избори во март 2013 г. Па што? Нели опозицијата, посебно нејзниот предводник СДСМ и посебно главниот во СДСМ Бранко Црвенковски се најголемото зло што некогаш ја снашло Македонија? И сега тие се откажуваат. Па тоа ти е како Саурон да речеше: - „Еј ОК, другари хобити, елфови и други одам јас да мачам други луѓе“. Нели, опозицијата со тие позиции што ги имаше, и контакти и врски и влијанија беше најголемиот кочничар на напредните реформи на Владата и другите државни институции? Па решиле да се распуштат и тоа му доаѓа како колективната свест на Боргите да престанала да работи. Што може да биде лошо во тоа? Ако најниските од најниските, ѓубрето од целиот универзум решило повеќе да не се бави со активности во македонското општество, тогаш зарем не треба да прославуваме? Не е ваљда дека сакаме да кажеме дека грст луѓе се опасни и штетна и кога се во системот и кога е надвор од него? Не е ваљда дека сакате да кажеме дека грст луѓе се појаки од цела држава со сите граѓани, политички партии, полицајци и други органи?

Покрај тоа, опозицијата, осебно нејзниот предводник СДСМ и посебно главниот во СДСМ Бранко Црвенковски се најголемите лузери, нели? Мислам губеа таму 3-4 избори по ред. И сега уште муабет да се троши на нив. Па гледал ли некој филм во кој квотербекот и најјаките фудбалери, додека ги муваат чирлидерките, зборуваат за тоа како таму на часот по хемија двајца нрдови се скарале? Јас не сум гледал таков филм. Кој е тој филм?

Популарните метафори на страна, ако нешто е сигурно, повлекувањето на СДСМ (ако навистина остане така на среден рок) ќе значи уште потешка работа за сите полиберални луѓе, групи и организации во земјава (tough luck хех). Затоа што колку и да се овие зли и лузери, сепак нема никаква гаранција дека бришаниот простор сам од себе ќе роди помалку зла и помалку лузерска опција. Некој ќе мора да се избори за таа. А на празен простор, конкуренцијата е поголема. Но тоа е битка која треба да се очекува малку потаму во иднината. Така што кога ќе се заситиме од цинизмот, можеби ќе почнеме да се спремаме за тоа.

Но до тогаш, останува да го одговориме прашањето за тоа што ќе правиме со тие што одат на избори. Ако не сме со комплетно испран мозок и ако малку останало од когнитивните способности, тогаш треба да се помачиме и да најдеме одговор на тоа кој се потпиша и стави печат на сите кредити за задолжување (ваљда некој не му го „позајмуваше“ државниот печат на Бранко еј?) или на тоа кој ги купуваше телевизиите и весниците (ваљда не му ги шитнаа на Бранко за да го турне низ брдо тој рејтингот на новинарски слободи) или на нешто трето - кому како му се поважни прашањата.

ok pozz.

</rant>