Скромен предлог за искористување на инфраструктурата и учество на корисниците на интернет за подобрување на животот на луѓето во Македонија или „Половина денар за подобро општество“ #половинаденар

Submitted by Новица on

Tags: 

tl;dr Јавен притисок врз големите компании во Македонија за донирање на половина денар од сметките што ги плаќаме во фонд наменет за оние лица за кои медиум ќе обезбеди јавно достапни информации дека се наоѓаат во состојба на економска обесправеност. Текстов е rough on the edges, ама release early, release often.

На овој блог порано имало пишувања за 0,50 денари од сметките што ги плаќаме и што исчезнуваат некаде. Од лично искуство најголеми сркачи на овој ситнеш се 1. претпријатијата за комунални услуги (вода, струја, комунална хигиена, топлинска енергија, телефон, интернет), 2. бензинските пумпи (Макпетрол пред сите), 3. аптеките, 4. големите маркети (како Тинекс, СП и сл.) со помош на 5. банките и 6. поштата како посредници. Станува збор значи за оние 0,50 денари што не ги добиваме како кусур кога со готовина плаќаме во супермаркет, на бензиска или во банка и пошта. Понекогаш тие 0,50 денари се губат и во безготовинските трансакции. Моментот што го барате од Вашето искуство е кога на екранот гледате некоја сума 429,5 денари, а продавачот Ви вели 430 денари.

Вкупниот број на денари што се собира на овој начин е непознат. Но, заради целите на овој блог, да претпоставиме дека станува збор за 100.000 (сто илјади) вакви трансакции дневно во Македонија, кои пак се сведуваат на 50.000,00 (педесет илјади) денари кои ете - одат некаде. За повеќе, направете ја пресметката сами.

Можеби е добро да прибележам овде дека мотив зошто го пишувам ова е приказната за Марина од Долгаец. Но, нашето секојдневие и така е полно со многу вакви примери. По сѐ изгледа оваа приказна за мене беше една приказна премногу.

Моделот што го предлагам подолу е модел кој на други места се користи за стимулирање на личното штедење. На пример, Bank of America на своите клиенти им дава можност ситните пари до 1 долар од секое плаќање автоматски да им се префрлуваат на штедна сметка. Значи, и тој не е нешто ново во белиот свет.

И трето, до сега на македонскиот интернет се покажа дека има капацитет за разни организирања од различен вид (qr кодови, елки, дрва за огрев, протести, велосипедски работи). Но, ми се чини дека немало волку голем залак, во потребите за организираност, истрајност и можните позитивни ефекти. Со други зборови потенцијалот е тука. Ако го читате ова, тогаш знаете дека мислам на вас. Да видиме дали можеме да направиме нешто за што инаку ставаме лајкови и ретвитови кога го читаме на reddit.

Идејата за акција е: јавен притисок врз големите компании во Македонија за донирање на половина денар од сметките што ги плаќаме во фонд наменет за оние лица за кои медиум ќе обезбеди јавно достапни информации дека се наоѓаат во состојба на економска обесправеност.

Па како да го направиме?

1. Постојано пишување до компаниите со апелирање на нивните активности за општествена одговорност. Тука се вбројуваат следниве правни лица: ЈП Водовод и канализација, ЈП Комунална хигиена, АД Топлификација и фирмите ќерки, ЕВН Македонија, Т-Хоум, Т-Мобајл, Оне, Вип, Макпетрол, Зегин, Тинекс, Веро, СП.

Содржината на овие дописи треба да изгледа отприлика вака:

До...

Почитувани,

На сметките за испорачани стоки/услуги што ги издава Вашата компанија често има остаток од половина денар (0,50 денари) кој не го добивам како кусур. Мислам дека ова не е исправна пракса, но истовремено ја разбирам тешкотијата за враќање на оваа сума на пари.

Затоа молам секој половина денар што ќе го добиете од моето плаќање кон Вас го донирате на сметката на фондот „Половина денар за подобро општество“ чии сметки се водат во следниве банки: .....

Фондот има единствена цел да им помага на лица кои се наоѓаат во состојба на економска обесправеност.

Апелирам на Вашата човечност и постојаната пракса на Вашата компанија за општествена орговорност.... во духот на тие и тие ваши претходни активности.

Напоменувам дека за секој денар пренесен на сметките во банките, тие даваат свој придонес од еден денар (или xx%).

Однапред благораден/а

2. Вклучување на банките и пошта во акцијата така што сумите што се плаќаат на нивните шалтери ќе го имаат истиот третман како погоре. Но истовремено, барање за водење на сметките за овој фонд без провизија, без провизија за уплатите и исплатите и ветување од нивна страна дека на тие сметки ќе има великодушна камата и/или дека за секој денар од компаниите и тие ќе донираат по еден денар.

3. Вклучување на медиумите за покривање на активностите во врска со ова, од една страна со снабдување на информации за лица на кои би им била потребна ваква помош, од друга страна со оставање простор за претставување на иницијативата во континуитет во подолг временски период.

4. Организирањето на фондот може да биде проблематично, и тука особено треба да се внимава да не се случи некоја сапуница од типот на „Денот на дрвото“. Но, и тука ми се чини има доволно искуство во проектите како што е на пример Википедија. Значи, комплетна и безусловна транспарентност. Секојдевно ажурирање на прилив и одлив на пари со информации достапни на интернет во обработена и сирова форма за оние кои би сакале да проверат. Сите работат како волонтери. Може да има некаков надзорен одбор со краткотраен мандат за членовите.

5. За почеток, за организирање и координирање претпоставувам може да се користи некој сервис како Kickstarter. Гуруата за социјални медиуми сигурно знаат што може најдобро да одговара. Волжебниците со компјутерски молив и четка можат да направат дизајни за печатење и интернет, и потоа потребна е помош од професионалците за јавна комуникација за да се допре до медиумите. И во определен момент, сето ова мора да се прелее во физички простор, па луѓе од разни градови треба организираат јавни собири за промовирање на идејата. Добрите вести се дека сите овие работи се правени, засебно и со краткорочни или непосредни цели. Знаењето е тука. Да го цитирам Бенџамин Зендер (од предавањето на TED): „This is about vision; this is about the long line. Like the bird who flies over the field and doesn't care about the fences underneath“.

6. Списокот со идеи останува отворен...

Автомобилите и економијата

Submitted by Новица on

Tags: 

Дека автомобилите се индикатор за економските перформанси на една земја не е нешто ново. За оние кои се двоумат, брзо пребарување на google дава резултати што го потврдуваат ова.

Замислете сега ова. Годината е 1980 и сакате да купите кола. Во тогашна Македонија, можеби не се нуди нешто посебно од денешна перспектива, но се нуди тоа што тогаш е топ на пазарот, што од локалното производство на Застава, што од европското во модели како Рено 4, Пежо 304 и сл. Овој возен парк можете да го видите речиси во секое македонско село или помало место, по дворовите и ливадите. Старите хаварисани возила седат на сонцето и вдомуваат животинки.

Но, нив речиси и да ги нема во Скопје.

Кои се поуките од ова?

Прво, дека развојот во голем дел од Македонија застанал таму некаде одамна пред 25 години. Просечниот човек одамна не може да ја купи просечната кола за да во неа се вози со своето просечно семејство.

Второ, во истиот период во Скопје се концентрирало богатството. Се случила редистрибуција од периферијата кон центарот.

Трето, оваа појава го истакнува раслојувањето на населението. Македонија почнува да наликува на земја на многу богати и многу сиромашни. Зборовите што ги користи Лоренс Лесиг во „Изгубената република“ за да опише ваква транзиција во САД се: од „Broadland“ кон „Richistan“.

Краток коментар кон „Збогум пирати?!“ од Diversity Media Production

Submitted by Новица on

Tags: 

Минатата недела дадов кратка изјава за прилог на Diversity Media Production посветен на авторските права. Текст и аудио има тука: http://diversitymedia.mk/index.php/217

Целата изјава беше подолга, но на крај има само неколку реченици од мене:

„Веројатно поголем ќе биде трошокот за некоја компанија од таму да дојде да ги чита законите, да најми луѓе и да истражува. Меѓутоа, од друга страна, проблемот може да биде и во недоследната примена на законот, затоа што тој може да се искористи за замолчување на лица или организации ако утврдат дека користеле некоја нелиценцирана содржинаˮ вели Наков и посочува пример:

„Во Русија, затворени се неколку организации кои што се борат за човекови права на основа на тоа дека користат нелиценциран „Виндоус“.„

Сега, откако го прочитав текстот морам да додадам уште два коментара, кон двете други изјави што се во истиот прилог.

Прво тука е маченичката изјава на продуцентот на „Панкот не е мртов“:“„Сум изгубил три години за да се направи со триста маки и некој го постави на Интернет. И уште дава коментари дека е тоа општествено добро и дека треба сите да го гледаат и дека тој тоа што го направил е многу добро дело. Што е тој? Робин Худ, што...?! револтирано прашува Попов. “.

Брзо гуглање за филмот дава дека филмот е поддржан од филмскиот фонд со 250.00,00 евра. Мислам дека нашата, како општество, принципиелна позиција во врска со авторските дела што се финансирани од државниот буџет, треба да биде дека сите тие дела ќе бидат бесплатно достапни за сите граѓани на Републиката. Во оваа смисла, повеќе симпатии имам за Холивуд кој плаче за своите филмови, бидејќи таму сѐ се плаќа од личен џеб.

Македонските филмаџии не се првите што финансирани од државата саакаат да максимизираат приходи од авторскиот монопол. Книгите на МАНУ се безобразно скапи, исто како и толковниот речник кој го издава Институтот за Македонски јазик, ако добро се сеќавам од посетите на саемите.

Второ, изјава на В. Пепељуговски, претставник на BSA (организација што ги штити интересите на Мајкрософт, Адоби и сличните големци) во Македонија: „Тука губат големите компании. Но, тука губи и државата преку неплатени даноци, ДДВ, промет, данокот на добивка, неплатени царини, неплатени придонеси... Тоа се огромни штети што се мерат во милиони американски долари, но и кои се мерат во изгубени работни места“.

Ова е уште еден FUD каков што ми се чини навикнавме да слушаме од Пепељуговски. Не само што сите овие давачки не ги наплаќа државата кога купуваме софтвер, туку и научните студии се јасно против пропагандата на Холивуд:

Time and again, the studies show that the effect on markets is marginal, and that the big entertainment companies are opposed to file-sharing a means of suppressing competition and innovation (http://boingboing.net/2012/05/07/meta-analysis-of-studies-on-fi.html).

На крај да не го заборавиме The $8 billion iPod кој иако презентиран со смешен тон е базиран на релевантни статистички податоци (http://blog.ted.com/2012/03/20/the-numbers-behind-the-copyright-math/).

Поп-културата и новинарството

Submitted by Новица on

Tags: 

Краток преглед на списокот на измислени новинари, открива интересна појава помеѓу суперхероите што се појавуваат во стриповите, филмовите и тв сериите: голем број од нив се новинари, репортери, фотографи. Од попознатите Супермен е Кларк Кент, новинар од Дејли Планет, Спајдермен е Питер Паркер фотограф од Дејли Багл, Капетан Марвел е Били Батсон, радиски новинар. Со ненадприродни моќи го имаме Тин Тин кој исто така е репортер, Снапер Кар кој е дел од Лигата на правдата и Ејприл О'Нил од екипата на Нинџа желките.

Улогата на суперхероите во општествата, па и во оние измислените, е да им помагаат на беспомошните, обесправените и загрозените. Тие ѝ се спротистават на моќта која нe одговара пред никој друг. Нивната задача е бидат последната контролна точка која злоупотребите на моќниците никако не смеат да ја поминат.

Од друга страна, со зборовите на Едмунд Бурк, задача на печатот е да обезбеди функционирање на претставничката демократија со тоа што ќе остане независен од владината контрола, ќе ја испитува владината работа и ќе ги држи политичарите до одговорност со тоа што ќе ја снабдува јавноста со информации потребни за носење на информирани демократски одлуки. Кажано поинаку, печатот треба да ја зборува вистината за моќта.

Слика од: https://5yearproject.wordpress.com/tag/wardrobe/.

Дали е тогаш случајно што токму ликови на новинари се чести алтер ега на (супер)хероите?

Она против што суперхероите се борат со своите ласерски очи и пајакови мрежи е истото за кое новинарите мора да пишуваат без страв. Според Џенифер Робинсон, новинарството е професија која е посветена на транспарентноста, вистината и отчетноста, и професија која треба да ги руши корумпираните влади, да зборува за неправдата и нееднаквоста и да им даде глас на безгласните.

Слободата на печатот, како и слободата на говорот, се концепти кои се сметаат за едни од најголемите достигнување на западните демократии. Оттука, не е чудно што поп-културата ги прифаќа и поттикнува истите нив преку своите дела, мешајќи го јавниот и тајниот живот, дневната и ноќната работа на новинарите-суперхерои.

Поради сето ова ми беше интересно да побарам, барем на интернет, референца за измислен новинар од Македонија. Колку што успеав да најдам, нема таков истанкат лик во нашите книги или филмови. Ниту пак најдов суперхерој кој во својата дневна работа е новинар.

Се разбира, причините за ова може да се целосно економски: локалниот пазар можеби е премногу мал. Или пак можеби се артистички: домашните стрип-цртачи, на пример, можеби повеќе сакаат да цртаат на други теми. За конечен заклучок потребно е повеќе истражување. Во меѓувреме, останува да се надеваме дека недостатоток на новинарите-суперхерои било одраснати дома, било преведени од странство не е индикатор за тоа колку нам овде ни значат вредностите за кои зборува Бурк.

Овој текст е објавен на Радио Слободна Европа: http://www.makdenes.org/content/article/24630046.html

Јавниот превоз и редистрибуцијата

Submitted by Новица on

Tags: 

Со дозволувањето пензионираните граѓани бесплатно да ги користат услугите на ЈСП Скопје во вторник и петок, градските власти создадоа индиректни субвенции за приватните автобуски превозници.

Пред оваа интервенција патниците го бирале автобусот по одредени критериуми. Сега тие критериуми се променети. Имено, патниците треба да го засметуваат и дополнителниот број на патници што исклучиво го користат превозот од ЈСП.

Поради ова некои од оние патници кои плаќаат можат да се одлучат да се возат со приватните превозници, и со тоа ним да им го зголемат приходот. Под претпоставка дека ова не би се случило инаку, со интервенцијата на градот всушност се случила двојна редистрибуција: прво од градската каса кон ЈСП и второ од граѓаните кои плаќаат за превоз кон приватните превозници.

Уште две (кратки) поенти за градот

Submitted by Новица on

Tags: 

1. Градот е избор

Градовите, како што вели Вилијам Гибсон во повеќе пати цитираниот текст од Scientific American, даваат повеќе избор од малите места, и постојано, со зголемување на бројот на рандомизации на можните човечки и културни контакти. Градовите, вели тој, беа огромни, повеќеслојни мотори на избор, олуѓени воглавно со странци.

Помислете на ова секој пат кога на ѕид еден до друг ќе видите два постера: еден што најавува концерт на прославена српска турбо-фолк ѕвезда и друг што најавува концерт на култен бенд од Англија.

Исто така помислете на ова кога темата е Скопје 2014. И покрај своите (очигледни?) проблематични точки (корупција, губење на заедничкото, идеолошка поставеност), и вкусовите на страна, проектот, штом ќе заврши, ќе го остави градот воглавно со повеќе опции од порано.

2. Градот е трпение

Ако градовите се олуѓени со странци, тогаш секој мора да има трпение кон сите други различни и други луѓе што ги среќава. Некои одат бавно, некои брзо. Ако сте на село, тогаш можете да скокнете преку други патеки и патчиња да стигнете побрзо некаде, ако сте во град тогаш мора да чекате во ред, на улица, во супермаркет.... секаде.

Помислете на ова секој пат кога раката ви оди кон сирената на автомобилот со брзина на револвераш од дивиот запад.

Исто така помислете на ова, кога темата се дијалектите што ги слушате на улица, гужвата што ја доживувате во вторник и петок во автобус и слично.

Приватизација на јавното

Submitted by Новица on

Tags: 

Што е заедничко за маалскиот фудбалски дриблер, активистот на Прва архи бригада и корисникот на интернет загрижен за приватноста, анонимноста и законите како ACTA?

Сите се плашат од загубата на јавните простори.

Маалските фудбалски терени ги има сѐ помалку. Училишните пак се даваат под концесии. Најчесто, за да се игра фудбал денес треба да се плати од 1000 до 1500 денари за термин. Но, не е само дека фудбалерите имаат потешкотии да се забавуваат. На слободните терени, кога искусните тимови гледаа европско, порано можеше помладите да играат фудбал, сервис, тенис, школка, ластик...

Кога пред три години ПАБ на протест сакаше да укаже на губењето на малку поинаков, но неспорно, подеднакво јавен простор, тоа не наиде на пошироко разбирање. Бројот на нешта што може да се прават на сега поинаку организираниот плоштад е помал од порано, и некои групи на граѓани сигурно се исклучени од тој ресурс. Уште многу други места во Скопје (а можеби и во други градови во Македонија) од јавни преминаа во приватни.

Токму оваа метафора на преминувањето на физичкиот простор од јавен во приватен ја корисат и Апелбаум и Клајнер на Република 2012 кога зборуваат за монополите на друштвените мрежи:

„Кога зборуваме за права, зборуваме за права во јавниот парк. Но нашиот друштвен простор веќе не е јавниот парк, туку е трговскиот центар каде службата за обезбедување има апсолутна и тотална моќ“.

Како и нашите паркови кои се полнат со трговски центри (и други контролирани институции), така и слободниот и отворен интернет се полни со места каде не сме корисници, туку сме производи. Гибсон нѐ потсети дека интернет е мета-град. Тешко е да се замисли град без јавни простори.

И кога е јасно дека сите три групи на граѓани во основа водат иста битка, можат ли да соработуваат овие три? Не знам дали може да го одговорам ова прашање, но може да потсетам следниот пат кога ќе се собираме за некоја кауза од јавен интерес во физичкиот свет, тоа да не го правиме на приватниот имот на корпорациите од мета-градот.

Авторски права и државни творби

Submitted by Новица on

Tags: 

Највозбудливиот текст што го читав деновиве е трудот на Џејмс Фридман насловен „Заштита на државните тајни како интелектуална сопственост: Стратегија за гонење на Викиликс“. Трудот е достапен на ssrn.com и за да се преземе не се потребни лозинки или слично.

Фридман во својот труд не се занимава со нормативното прашање дали треба да се користи законот за авторски права против новинарско-разоткривачка организација како што е Викиликс, туку со тоа дали може да се користи штом заинтересираните страни ќе одговорат на прашањето за потребата.

Заклучокот е да, и како што вели тој, иако изгледа непрактично, сепак можната употреба на законот за авторски права во оваа насока е фасцинантна - од гледна точка на академскиот работник во правните науки.

Текстот оди точка по точка и ги разгледува можните употреби на законот со оглед на некои ограничувања кои постојат во речиси сите закони за авторски права што се важечки во државите. Заедничките ограничувања произлегуваат од конвенциите и договорите што ги имаат потпишано државите (Берн, ТРИПС и сл.), и токму тоа што се заеднички може да биде добар предуслов заеднички да се надминат.

На пример, тука е одредбата дека „авторски права не се достапни за ниту едно дело на владата на САД“ кое во македонскиот закон е напишано во член 16 став 2: „Како авторско дело, во смисла на овој закон, не се сметаат: службените текстови од политичка, законодавна, административна и судска природа и нивните службени преводи“. Никаде до сега не сум прочитал правна анализа за обемот и опфатот на оваа одредба за Македонија, но според Фридман сосема е можно доколку ваква одредба (во трудот е анализирана Шведската јурисдицкија поради фактот што серверите на Викиликс беа воглавно сместени таму) нуди некаква заштита на некои дела поврзани со работата на македонските власти, истата да може да се побара и за дела на САД (диполоматските телеграми), и според тоа САД да поведе постапка во соодветните држави за своите дела.

Покрај ова тука се и ограничувањата од Уставот на САД кои се однесуваат на авторските права, потоа првиот амандман, и соодветно на нив законите за слобода на говор или слободен печат кои важат во другите јурисдикции (Шведска). Џејмс Бојл од Универзитетот Дјук е цитиран во трудот со: „Да се гони Ал Капоне за даночно затајување, наместо за продажба на алкохол е една работа, но ова е мост предалеку“.

Она што мислам дека би било одлична дополнителна анализа на можниот случај против Викиликс со употреба на законот за авторски права е преглед на одредбите од ACTA и тоа во врска со наведените ограничувањата што ги носи денешниот режим на авторски права. На пример, ако ACTA содржи одредби кои ги олеснуваат правните бариери за успех на една ваква замислена тужба, тогаш тоа дефинитвно ќе даде друго значење на овој договор и ќе создаде уште помрачна слика за неговите заговорници.

Да. Прочитајте го текстот.

Отворени градови

Submitted by Новица on

Tags: 

Оваа не е вообичаениот тип на текст што се појавува овде, но ете да го споделам ова кратко и корисно видео од годинешната re:publica во Берлин: https://www.youtube.com/watch?v=YZqHXNUFLgM

Станува збор за најава за проект за отворени градови, користење на товорени податоци за создавање на услови за поубаво живеење во градовите. Од тоа што може да се види на сајтот на проектот во него се вклучени Хелсинки, Берлин, Амстердам, Париз, Рим, Барселона и Болоња (ако воопшто некој и би се изненадил од овој попис).

Па тоа, мал heads-up за скопските градски активисти.

#10години 2с.мк: Заедници што се распаѓаат и раѓаат

Submitted by Новица on

Tags: 

Забелешка: Во 2009 година, само пар месеци пред да го отвориме хаклабот, бев на конференција во Косово, каде што одржав презентација насловена: „Заедници за слободен софтвер што се распаѓаат. Што направивме погрешно и како да не го повторите: Приказната на Слободен софтвер Македонија“.

Прв пат го отварам текстот по конференцијата. Ми беше интересно да видам што сум размислувал и пишувал тогаш за нашата заедница. Работите не ми изгледале добро тогаш. Но, кога денес би пишувал на истата тема сигурен сум дека би имал многу посветол тон. Едно е сигурно, од тогаш до денес многу интересни работи се случија во нашата заедница. Највоочливо е што таа порасна. Веројатно најмногу заслуги за тоа одат во формирањето и одржувањето на скопскиот хаклаб КИКА кој стана главно наше сврталиште во последниве неколку години.

Така, како што продолжуваме во десетата година од формирањето на Слободен софтвер Македонија, се потсетуваме и на некои не многу весели времиња за хакерите во оваа наша заедница. Подолу е целиот текст.

Заедници за слободен софтвер што се распаѓаат.

Што направивме погрешно и како (можеби) да не го повторите: Приказната на Слободен софтвер Македонија.

Зошто оваа презентација?

Активностите поврзани со слободен софтвер во Македонија започнаа со огромен ентузијазам и големи планови. За прв пат на конференција во Македонија некој зборуваше за слободен софтвер. Гостинот беше Дејвид Шугар од Фондацијата за слободен софтвер, кој подоцна ги напиша споите впечатоци на страницата на Линукс журнал.

Од тогаш помина долго време и затоа мислам дека на почетокот е важно да кажам дека во изминатите шест или седум години во Македонија се случија многу добри работи поврзани со слободниот софтвер. Ќе споменам некои од нив, но мислам дека другите, пофокусирани, презентации ќе дадат подобра слика за проектите и нивните резултати.

Како и да е, темата на овој текст е темна и грда, и таква е со причина. Во времето на пишување, најбројната поштенска листа одржувана од Слободен софтвер Македонија, со генерална тема за слободен софтвер и локалната заедница има неколку редовни пишувачи. На неделниот собир на заедницата наречен „сподели занење“, се собираат едвај 5 или шест луѓе. Волонтерите се сѐ помалку и помалку заинтересирани за локализирање на слободен софтвер на македонски јазик. Се чини дека работите се во лоша состојба.

Кратка историја на главните настани
Непрофитната организација Слободен софтвер Македонија беше формирана кон крајот на 2002 година. Таа израсна од заедницата на луѓе кои користеа GNU/Linux и придонесуваа на разни начини. Нивната цел баше да направат нешто повеќе со слободен софтвер во Македонија.

Главниот фокус на организацијата во раните денови беше локализирање на слободен софтвер. Слободен софтвер Македонија помогната од компании и други организации организираше неколку преведувачки маратони. Некој од софтверските пакети што тогаш беше локализира, како на пример OpenOffice.org 1.0, беше првиот софтвер од таков тип достапен на македонски јазик.

Потоа дојде политиката. Во 2005 година Владата на РМ потпиша договор за стратешко партнерство со Мајкрософт. Плативме многу пари за лиценци и сите повици на Слободен софтвер Македонија да се погледаат други опции, како веќе достапниот локализиран OpenOffice.org не допреа до политичарите.

И покрај ова, процесот на локализација не запре. Покрај канцеларискиот пакет беа преведени и други апликации, како Mozilla, подоцна Firefox, околините за десктоп KDE и GNOME. Ништо од ова не беше интересно за локалните политичаи. Но, организацијата успеа да го ќари вниманието на меѓународната заедница за слободен софтвер со поплавата од слободен софтвер.

Речиси истовремено, организацијата почна да ги има своите први проблеми. Почна да станува тешко да се соберат доволно луѓе за да се одржи состанок или да се донесе одлука. Ова доведе до промена во структурата, и 2с.мк го прилагоди својот статут по урнекот на Европската фондација за слободен софтвер, со кој се планираше и поефикасна работа.

Меѓунардоното препознавање ја турна организацијата поблиску до поголемите донатори во земјата. Во 2007 почнавме да работиме на проекти со UNDP Македонија и подоцна со UNDP Албанија. А со промената на владата во Македонија, исчезна и преочигледната поддршка за Мајкрософт. Започна имплементација на планови за користење на Edubuntu во училиштата, како и идеи за користење на отворени стандарди во државните електронски комуникации. Локализираниот софтвер почна да се користи во овие проекти.

На крај сепак немаше многу време за прослави. Во 2008 година USAID се вклучи во проектот за Edubuntu и понуди финансиски да ја помогне локализацијата. Претставниците на Американската организација не сакаа да ни да ги чујат, а камо ли прифатат предлозите на 2с.мк. Споед многумина вклучени во активностите поврзани со овој проект, наддавањето беше спроведено на нетранспарентен и нефер начин. Резултатот беше речиси комплетно напуштање на локализациските проекти од страна на волонтерите.

Сите наши грешки и поправки

1. Финансии

Слободен софтвер Македонија никогаш не успеа да добие финансирање за било кој од своите проекти од вообичаените донатори за невладините организации. Без разлика каде аплициравме, добивавме - не. Интересно, други организации успеваа да добијат финансии за слични, ако не и исти, проекти.

Како исклучок, морам да го споменам финансирањето од Владата. Дел од буџетот за проектот за локализирање на слободен софтвер беше одобрен од страна на државните служби. Ова се случи само неколку месеци по фијаското со USAID. Остана неодговорено прашањето дали овие две случки се поврзани.

Но и покрај ова, организацијата ретко беше без пари за да финансира некои од своите активности. Ова воглавно се должеше на нашето учество во други проекти (како тие водени од UNDP) каде некои од членовите добиваа хонорари за својата работа, кои подоцна ги донираа за другите активности на Слободен софтвер Македонија.

Сепак, ова никогаш не беше доволно, и денес сѐ уште 2с.мк е без постојани канцеларии. Најголем дел од времето настаните се одржуваат во гаража што му припаѓа на еден од нашите членови. Опремата што се користи за интернет страниците и друга инфраструктура е еден стар Pentium III. Нашиот главен имот е LCD проектор купен со донации од јавноста.

2. Претставување

Кој или што е Слободен софтвер Македонија и што правиме? Ова е најчестото прашање упатено до нас на секој состанок, и мораме постојано да го одговараме, и најголем дел од времето го одговараме на истите луѓе. Се чини како секој згодно да заборава сѐ што претходно научил за организацијата и нејзините членови.
Понекогаш игнорантноста оди и подалеку. На еден проект воден од странска агенција во кој воглавно се употребуваше слободен софтвер, бевме прашани како воопшто можеме да помогнеме. Се разбира, очигледното поклопубање на името на проектот за слободен софтвер и организацијата за слободен софтвер не беше доволно да се заклучи дека ако биде вклучена 2с.мк може некако да помогне во проектот.

Така, никогаш не успеавме да направиме име или нешто што ќе биде доволно добро да се помисли на нас кога ќе го спремате вашиот следен проект поврзан со слободен софтвер. Ова секако е голем проблем, но од друга страна 2с.мк е една од ретките grass-roots (оддолу-нагоре) организации во Македонија. Повеќето познати организации всушност се дел од некоја друга чадор организација. Се разбира ова нѐ враќа назад на прашањето за неуспешните финансии.

3. Заедница

На крајот, најголемиот проблем според мене е намалувањето на заедницата. Нови луѓе ретко се вклучуваат, а многу од активистите просто си заминаа. Организацијата и заедницата во целост не успеаа да привлечат нови луќе. Од внатре се чини дека нема бариери за влез, но никогаш не се потрудивме да го истражиме ова прашање и да видиме што ги држи луѓето настрана.

Ова е посебно интересно бидејќи употребата на GNU/Linux и слободен софтвер воопшто е порасната. Сепак се чини корисниците не сакаат да се занимаваат со прашањата што ја засегаат заедницата.

Заклучок

Заедницата за слободен софтвер во Македонија не е во добра форма. Останува да се види што ќе се случи понатаму, бидејќи уште неколку луѓе планираат активности што не се поврзани со слободен софтвер во месеците што следат. Организацијата исто така не во најдобра состојба. Како што донаторите си заминуваат, станува сѐ потешко да се види како таа ќе добие подолготрајна поддршка за своите активности.

Сепак, има простор за оптимизам. Се појавуваат нови групи кои се занимаваат со слободен софтвер преку програмските јазици. Додека го пишувам ова, има дебата за здружување за да се обезбеди постојано место за собири на сите овие независни страни.

Вообичаено, по секој поголем наастан има нов ентузијазам. Останува да видиме дали и конференцијата во Косово ќе го има истиот ефект.

Во Приштина, Косово, август 2009 г.

Pages