Иницијативата „Македонските медиуми ги заштитуваат содржините на интернет“ (достапна и на веб страниците на другите весници), е најновиот потег на македонскиот медиумски естаблишмент во битката со интернетот.

Ако е вистина дека старо куче не може да се научи на нови трикови, тогаш можеби не треба да очекуваме старите медиуми да се научат што е тоа интернет, но за другите тука има лекција што треба да се запамети.

Како потсетување, голем број на старите медиуми се докажаа како вешти непочитувачи на авторските права, па издавачите од редот на обичните граѓани и компании кои издаваат исклучиво на интернет мораа да бараат поголема заштита на нивните авторски и сопственички права од неовластено пренесување на нивните содржини на други места. Веројатно најскорашни се примерите со IT.com.mk и Баждарџијата.

Не знам дали во групата на неовластено пренесување влегуваат и вести како оваа за Џим Кери и Џени Мекарти, но очигледно е дека авторот на текстот не е новинар од соодветната новинска куќа.

Значи на етичко поле, македонските медиуми едноставно немаат кредибилитет. Ваквото нивно однесување лесно ги анулира вредностите кои сакаат да ги промовираат во точките 1 и 2 од нивната иницијатива.

Потоа тука е техничкото прашање. Со точката 3 најверојатно се сака да се насочи сообраќајот кон изворните страници (што само по себе не е лошо), но медиумите пред сѐ треба да се запрашаат зошто сообраќајот од почеток не одел кон нив. Одговорот е веројатно во лошата веб презентација на содржините, застарените веб страници, непрегледноста, лошата навигација, неупотребливата архива, нечитливи URL-а, или накусо ужасно искуство за корисниците кои се навикнати на чист и лесен пристап на содржини насекаде на интернет. Има еден или два исклучоци од ова, но нема да навлегуваме во анализа на сите веб страници.

Вака тие ја уништуваат додадената вредност што агрегаторите ја создаваат без притоа да бараат надомест од нив и ги лишат корисниците од побогато искуство на интернет. Недостатокот на чувство за тоа што корисниците сакаат се гледа и во наложувањето „преземената информација да се отвора со еден клик во нов прозорец на прелистувачот“. Сакам ли прелистувачот вака да ми отвара нови прозорци? Дали ова ќе го подобри моето искуство со Вашиот медиум?

Ова е неуспехот на техничко-маркетинг поле на македонските медиуми.

Последно, барем во однос на интернет, е залагањето кога ќе пренесе туѓа информација од веб страна, согласно тука наведените услови, коректно да го пренесе и линкот кој што води до изворот на информацијата. Со ова, тие ќе треба да склучуваат директен договор со издавачот за секоја вест што ќе сакаат да ја пренесат. Ова ќе значи или целосно непочитување на ова залагање поради сложеноста на постапката на склучување договори, или целосно почитување и нула (или многу мало) преземање на информации од други издавачи на интернет.

Не ми е јасно кој всушност ќе има корист од ваквата правна замка, но таа го комлетира неуспехот на македонските медиуми во прифаќањето на реалноста на интернет.

Лекцијата што треба да се запамети е дека секогаш кога една индустрија ќе се најде пред пораз од новите технологии или новите услови на пазарот, таа се крие зад регулација која често изгледа апсурдно.

Во духот на прогласот на медиумите и овој запис го прогласувам за пазарен производ заштитен со авторски и други сродни права, чие користење за какви било цели, е единствено можно преку директен договор со издавачот (т.е. јас). Секое преземање да биде направено по претходен договор со издавачот, а се преземаат наслов и поднаслов (вовед) на веста во должина до 180 знаци.

Предавањето на Лорен Лесиг на годинешниот iCommons Summit: врска.

Ова е едно од неколку што Лесиг ги одржува во последно време, каде што објаснува за својот (умерен) став кон прашањето за авторските права.

Слично на ова предавање, е и она од 23c3: врска.

Но, овде на крај има едно интересно соочување со Џон Пери Барлоу (мислам), па секако го препорачувам тој дел.

Ова ако не ви здосадил да го гледате. :)

Патем, Лесиг (ќе) има и нова книга: врска.

Дополнување: во последно време сѐ нешто се појавува информација дека Лери го одржал „последното“ предавање. Пред последното да биде она на iCommons, последно беше ова на Стенфорд: врска. :)

Пред некое време започнавме со правење на филм на тема авторски права во Македонија.

Сега доаѓа време треба плановите да се спроведат во дело и на потфатот му недостасува човек што ќе ги спои сите работи заедно (стручно тоа се викало продуцент :)).

Се сомневам дека некој ќе изреагира на записов, ама ете да напишам, некој случајно да не сака да се пријави за оваа работа.

:)

Изминативе денови делата издадени под лиценци на Creative Commons беа прилично застапена тема на Интернет во земјава. Така имаше интересна дискусија на блогот на Калина, а и Кајмакот популаризираше две вести за дела издадени под некоја од Creative Commons лиценците.

Коментарите ми фатија око. На некои места ме изнанади неинформираноста, а на некои реториката за авторски права.

1. Заштита според закон

Многумина не знаат дека Законот за авторски права им дава на авторите автоматска заштита во моментот кога е креирано делото. Постојат разлики помеѓу законодавството во САД и континентална Европа (како некои концепти од кои другите земји пресликуваат), но главното е дека делото автоматски станува заштитено според закон. Зашитено во смисла дека правата на прикажување, изведување или умножување се исклучиво на авторот, барем во физичкиот свет. Онаа реченица „Сите права задржани“ што може да се прочита на книгите или дисковите, најчесто значи дека издавачот ги задржува правата. Воглавно, авторите кои доживеале издание во традицонална смисла на зборот веќе пренеле голем дел од правата на издавачот. Ако ве интересира кои сѐ права ги има авторот можете да го земе македонскиот закон, кој патем е во духот на континенталното право.

2. Како Интернетот ги менува работите

Реалноста и тековната пракса секогаш значително се менува со појавата на нови технологии. Во многу презентации и Ричард Сталман и Лоренс Лесиг го објаснуваат ова (темата исто така ја покриваат и филмови како Steal This Film). Она што главно најлесно може да се забележи кога станува збор за Интернетот и компјутерите е дека копирањето (едно од законски загарантираните права) се случува автоматски, дури и без да сака корисникот.

Ако сурфате на Интернет и ако имаат вообичаено поставен прелистувач тогаш речиси сигурно веќе имате копија од овој текст (се наоѓа во кешот на прелистувачот, можете да го гледате и кога ќе одберете Work offline (Работи локално во македонскиот Firefox)) без разлика што законот ми вели мене како автор дека јас одлучувам кој и како ќе го копира моето дело.

Ова е тривијален пример во однос на другите начини на копирање на музика, филмови или текстови на Интернет (Peer2peer, bittorrent итн.). Сепак примерот е доволно добар за да се забележи огромното поместување кое технологијата што станува секојдневие го носи.

Она што е клучно е тоа дека авторското право во Интернет ерата, е сѐ помалку корисен модел за било каков бизнис.

3. Заштита или ослободување со CC?

Затоа чудно е, ако не и смешно, кога луѓето мислат дека со помош на некоја од Creative Commons лиценците ќе го заштитат своето скапоцено дело на Интернет. Ако делото не може да го заштит RIAA со својот All Rights Reserved, тогаш како тоа ќе го стори Some Rights Reserved на CC?

Точно е дека CC успева да реши некои проблеми и да промовира поширок избор во објавувањето. Но, лиценците главно се применливи во земји каде правниот поредок функционира (САД е добар пример). CC или не, тешко дека македонските судови ќе направат нешто корисно во врска со правата на авторите (патем, не сум ни со мислење дека треба да се прави нешто посебно). Така што сите што мислат дека ќе добијат некој вид на заштита... се зезнале.

Во Македонија Creative Commons може да биде трендовски белег на блоговите и некои други дела или до некаде добар беџ за правење на некаква политичка изјава. Иако, за последново далеку покорисни се некои други иницијативи, како на пример дефиницијата за слободни дела од областа културата.

Врска до презентација.

И локални апсурди.