After a few days of silence, the telecom operators in Macedonia issued statements (NovaTV link in Macedonian), claiming that they have not broken the law, and that they are in full compliance of article 175 of the Macedonian law for electronic communications i.e. the article that governs procedures for lawful interception of telephone calls, despite allegations made by Mr. Zaev on Monday.

However, as NovaTV already established (link also in Macedonian), at least one of the recorded, and now made public, conversations took place in 2011. At that time the law that was in use didn't even have 175 articles.

In fact, the Law on electronic communications which was in use up until February 2014 had an article 115 which clearly stated that telecom operators must keep a permanent record of any lawful interception taking place and that they must protect this information as a secret according to law. However, for a short period of 6 months - from June 2010 to December 2010, when the Constitutional court stroke it down, that article was amended in a way that allowed unsupervised wiretapping.

Mr. Zaev so far claimed that at least two people have been wiretapped four years or more - himself, and Dragan Pavlovikj - Latas - a prominent pro-government TV editor. If this is true then the telecom operators must have records dating back to 2010 according to article 115 of the law as described above, or at least, to have the knowledge that lawful wiretapping took place. Claiming that they couldn't know anything is at least misinterpretation of the facts.

The law was completely rewritten and passed in February 2014 and this obligation was removed in the new text (link to ALL laws on electronic communications - in Macedonian).

This article was updated to correct the dates of the laws.

In a press conference covered by just a few twitter users tweeting live from opposition headquarters in Skopje, opposition leader Zoran Zaev revealed what is to be named 'the first part of the bomb' -- evidence for mass abuse of power by the current government.

There was no other live media coverage which gives you a sense of the type of country Macedonia has became under the rule of Mr. Nikola Gruevski's government. Macedonia has plummeted at 123 place on media freedom rankings.

Mr. Zaev claims that a whistleblower form Macedonia's secret police have provided recordings that prove that about 20.000 people including cabinet members and aides of Mr. Gruevski, businessmen, NGOs, Macedonian Academy of science and arts and judges. Part of the recordings were played at the press conference.

TV Telma, a local news outlet, reported that mobile phone operators have participated in the mass surveillance.

Tweeting live in English from the press conference was @tanjatania.

Related: Surveillance and abuse of power - Macedonian chapter.

Note: This article was corrected. The correct number stated by Mr. Zaev was 20.000 not 26.000.

Update: An audio recording published by SDSM (youtube link) contains 9 conversations: Mr. Zaev speaking with a reporter from Radio Free Europe, Mr. Zaev speaking with party colleague Mrs. Radmila Sekerinska, Mr. Zaev speaking with his daughter, Interior minister Mrs. Gordana Jankulovska speaking with Finance minister Mr. Zoran Stavrevski, Former PM Mr. Ljubco Georgievski speaking with an unknown person 2 times, DUI president Mr. Ali Ahmeti speaking with an unknown person, DPA president Mr. Menduh Tachi speaking with an unknown person and NDP president Mr. Rufi Osmani speaking with an unknown person.

Приказната за опозициските бомби кои што ќе ја срушат владата полека се хомогенизира околу масовен неовластен надзор на комуникации. Дали тоа е навистина така, останува да видиме.

Но, во меѓувреме добро би било да се потсетиме на алатките со чија помош можеме да се ослободиме од надзорот.

Првиот очигледен совет е дека ако сакате приватност кога одите некаде треба да го оставите мобилниот телефон дома. Мобилните телефони сами по себе се уреди за надзор. Вашата положба може да се добие преку базните станици со кои се врзува телефонот.

Вториот очигледен совет е дека треба да стоите понастрана од производи што се изградени на затворени платформи (Apple е пример за тоа). Ако не можете да видите што прави уредот, тогаш не може да знаете дали прави нешто против вас.

Третиот совет е — седете понастрана и од социјалните мрежи како Facebook.

Четвртиот совет е да користите енкрипција. Енкрипцијата на електронска пошта е стара алатка но (релативно) комплицирана за употреба и често поради тоа непопуларна. Но додека се чека на елегантно решение за пошта (се вика mailpile), можете да ги опремите вашите телефони со алатки за тајност. Инсталирајте textsecure и redphone за да имате пораки налик на viber и voip кои што ќе бидат енкриптирани. Исто така можете да ги опремите вашите компјутери и телефони со алатки за анонимност — инсталирајте tor.

Тајноста и анонимноста се клучни својства на приватноста. А без приватност не можеме да носиме автономни одлуки — одлуки кои се нужни во демократското општество. Не би требало да има потреба за други аргументи за употреба овие алатки.

Ова е втор пат влада на ВМРО-ДПМНЕ да добие обвинување за масовен неовластен надзор на комуникации. Поговорката вели: „Fool me once, shame on you; fool me twice, shame on me“. Треба да ги заштитиме нашите комуникации со алатките што ни ги нуди дигиталното доба, но треба да ги заштитиме и нашите права со алатките на демократијата и да се погрижиме оваа партија никогаш повеќе да не ја добие довербата на граѓаните за формирање влада.

6.2.2015 објавено на ОКНО: http://okno.mk/node/44384

„Нема такво нешто како лажна идеја“ — Врховен суд на САД, 1974 г.

Случувањата во Франција со Шарли Ебдо и во Македонија со Томислав Кежароски ја отвараат дебата за границите на слободата на говор.

Мислам дека има две поенти, барем од либерална гледна точка, зошто ваквата дебата всушност е дебата против слободата, бидејќи не може да се биде малку или средно слободен. Тие се:

1. Навредата не смее да биде забранета или било како поинаку регулирана. Можеби сум глупав што ќе те навредам, но штом не добивам награда кога ти ласкам, не треба да добивам ни казна кога те навредувам.

2. Јавните личности (вклучувајќи ги тука пред сѐ политичарите) и сите центри на моќ во едно општество треба да се навикнат на коментари на нивна сметка, без разлика какви се тие. Во робустна демократска традиција тоа би можело да биде дел од утврдената пракса. Во Македонија тоа треба да биде дел од законодавството: Политичар и/или институција не би смеел да тужи новинар (или друг граѓанин) па макар и овој за нив зборувал дека ја украле месечината.

Во долгата либерална традиција, почнувајќи уште од принципот на штета на Џон Стујард Мил, единствениот момент кога Републиката би требала да интервенира е да спречи говор кој што директно повикува на насилство. (Според многумина, токму овде и потфрлува нашата Република.)

Ова би требало да бидат линиите на размислување на оние што тврдат дека имаат либерални вредности. А за оние од овој камп кои размислуваат за некои идни политички битки, централно прашање на политичката програма би требало да биде менување на законите што го ограничуваат говорот за да ги одбранат нежните чувства на моќниците.

30.1.2015 — Објавено на ОКНО: http://okno.mk/node/44184

Протестот против новиот закон за задолжителни придонеси е протест за задржување на статус-кво, а тоа не е од корист за сиромашните

Да преминам одма на главното:

Аргументот дека од 1.1.2015 ништо нема да ги спречи работодавците да ги отпуштат сите од работа е, во најмала рака, погрешна интерпретација на нештата. И денес, со постоечките закони ништо не спречува никого да води бизнис само со помош на договор за дело. Но, и покрај тоа имаме луѓе што се вработени согласно ЗРО. Тоа е така затоа што ЗРО нуди погодности за двете страни и покрај тоа што хонорарците денес се дури 35% поевтини од вработените.

Оттука, аргументот дека од новиот закон ќе страдаат сиромашните не држи вода. Сиромашните сега страдаат. Ако законот не се промени тие нема да имаат алатка со која би можеле да побараат повисоки примања и/или вработување. Затоа законот, колку и тој да е мотивиран од краткорочните желби на Владата за зголемување на буџетот (како што се шпекулира), претставува и алатка во рацете на оние кои со години се наоѓаат во милост и немилост на работодавците и прикриено се вработени со договор на дело. Работодавци, за кои патем, ние сите, целото општество, колективно молчиме (а нивните имиња и бизниси ги знаеме и фалиме за успешност).

Ова се разбира не значи дека сѐ наеднаш ќе се реши и/или дека законот е совршено решение за сѐ. Но, тоа важи за секој закон, па не гледам потреба да се трошат зборови за тоа.

Но, законот ќе ги погоди, ако може така да се изразам, канцелариските хонорарци. На пример IT инжинерите во доцните 20-ти и рани 30-ти кои одлучуваат да работат со договори на дело за да можат да земаат високи примања (а кои поради младоста не се разболуваат често, па не им е потребно здравствено осигурување). Во оваа група на канцелариски хонорарци се и други професии, повеќе или помалку, правници, консултанти, професионалци од НВО секторот…

И ако сме искрени треба да кажеме дека ова е нивен протест. Ова е протест за задржување на статус-квото кое на групите што земаат високи хонорари им овозможува за нив да плаќаат само 11,11%.

Сиромашните секогаш биле потчинети и ќе бидат потчинети и понатаму во капиталистичкиот систем. Да не се лажеме. Тие 20 и кусур години не можеле да организираат протест за нивните ниски примања, скриени вработувања, лоши услови и безброј други злоупотреби. Тие 20 и кусур години не добиле поддршка од никого нити доживеале некој да ги предизвика, осуди или барем стави во медиумска приказна за засрамување газдите за кои работат во лоши услови. Сетете се само колку се (не)масовни протестите за работнички права на 1 Мај.

Секако, секоја група што мисли дека има што да загуби има право да протестира. Само за да бидеме фер, ајде да ги кажеме работите како што се.