The Social Democrats' goal for releasing the political 'bombshells' is not just to disclose what the ruling VMRO has done over the years, but also that they would not do the same thing when / if they are in their place. That was one of the key points of Radmila Sekerinska's speech at the meeting in Universal Hall on 10th March 2015. To quote:

We do not seek support to change one Sasho or Nikola with another of the same type. We seek support to take responsibility and to change things.

In this context the issue of authentic interpretation of the law for amnesty is a strange political move. SDSM is accusing Nikola Gruevski for "false patriotism". Why? Is that a felony? More important, VMRO supporters almost certainly will not hold this against Gruevski, because they are well trained to know that without the interpretation, SDSM would have regained power. The last is discussed in an analysis of clumsy and unprincipled PR activities of both parties in 2011. For whose benefit is the allegation of "false patriotism"? Does SDSM promise a new legal resolution for these cases, as they do for media freedom and law on communications? Have they reached an agreement about this with theirs expected coalition partner DUI?

Furthermore, it is well known that the authentic interpretation is a political move and it is probable to expect that the same thing would have be done by any Macedonian government, including one that would include SDSM. There is a diplomatic cable published on Wikileaks where we can read that SDSM calculated with the cases before the elections in 2006. Quote:

Prime Minister Buckovski told the EU Special Representative on February 10 that the government’s decision to ask for the cases “by the end of this year” was deliberately ambiguous. Ethnic Macedonians would understand that the cases finally were coming back for possible prosecution, answering past criticism that only ethnic Macedonians — such as former Interior Minister Boskovski, currently facing a war crimes trial in The Hague — had been called to account for their participation in the 2001 conflict. DUI would receive some satisfaction from the private knowledge that the first of the cases would probably not be returned until late 2006, and that the primary defendant in that case likely would be former NLA commander Daut Rexhepi (also known as Commander Leka), who is currently associated with rival ethnic Albanian party DPA.

To refresh everybody's memory, the cases were send to ICTY by the broad coalition government just ten days before the elections in 2002, and with that any work on the cases was delayed for at least four years. There is another cable on Wikileaks where we can read that Gruevski was not ambivalent towards the fact that he inherited this issue. Quote:

Gruevski replied that he understood the point, but he is in a delicate position politically. He would have no problem if the Chief Prosecutor or the courts ruled that the amnesty law indeed applies and the cases are dropped, but he believes he cannot take a stand on the issue other than to let the cases proceed. He is concerned that the main ethnic-Albanian parties, DPA and DUI, may soon introduce a measure asking parliament to take a stand on the issue. While he understood that his coalition deal with DUI could be on the line, he told us that he cannot go along with criticizing the prosecutions and then face the ethnic-Macedonian community, especially because the ICTY recently convicted ethnic-Macedonian former MoI official Johan Tarculovski of war crimes.

At the end, the 'bombshel' completely favors DUI's leader Ali Ahmeti. If he is powerful enough to negotiate something like this (and he obviously was), then the Albanians will love him even more. This goes against the promises that the 'bombshells' will not spare anyone's crime, including the Albanian parties. Therefore there is not any logical explanation why SDSM is releasing these recordings...? What is the goal? Strengthening DUI? Inter-ethnic turbulence?

In short, SDSM does not have a different principled or legal standing regarding the 'war crimes' cases, the release of the recordings will not trouble VMRO supporters since they already know that the amnesty is the lesser evil, and finally, it will not help the reconciliation of both communities.

Then there are the media. Prizma writes:

The four cases were processed in ICTY, but in 2008 were returned to Macedonian courts.

What does „processed“ mean? The US cable is more precise:

ICTY agreed to review the cases in 2002, but the tribunal declined to prosecute — or even investigate — and returned the files to Macedonia.

The journalists write that the conversation published by SDSM are 'alleged conversations between government ministers', but they do not write that the issue is 'alleged war crimes'. Unfortunately, those events are 'alleged' in the legal sense until a court decides otherwise. And since ICTY did not even undertake an investigation about these cases, who from the Macedonian political elite is going to be responsible for the delay? What if during the years when these cases were sitting in a bottom drawer in the Hague, in Macedonia someone was destroying related evidence?

But let's go back to the laws. The authentic interpretation most probably is irrelevant. If it is against international law (UN Convention on the Non-Applicability of Statutory Limitations to War Crimes and other conventions ratified by Macedonia), and ratified conventions when ratified have priority over domestic law, then a future chief prosecutor may say that the authentic interpretation is void and reopen the cases. This kind of epilogue is possible. A new parliament can even vote on a different legal obligations. Do we have a promise that this will happen?

Moreover, the Macedonian justice system had an opportunity to work on one of these cases. What if they saw that there is nowhere to go? Public commentary, recommendations and request from organizations such as Amnesty International, are that there should be a court closure, but that does not mean that it will be with a *positive outcome for the victims*:

Macedonia’s international obligations are to thoroughly and impartially investigate all cases returned from the ICTY and, if there is sufficient admissible evidence, to ensure that all those allegedly responsible for violations of international humanitarian law are brought to justice.

So, when we already have (from the Wikileaks cable above) OSCE's expert opinion that from what they saw Macedonia does not have enough evidence, nor good enough prosecutors and judges (despite plenty of training) to work on the cases:

Additionally, OSCE has official observer status and has had the opportunity to review the files. Their experts here characterize the evidence they have seen as relatively scanty and the prosecutors and judges as apparently unprepared, despite being trained.

and that Macedonian representatives from the government, specifically the chief prosecutor, said that there is not enough evidence:

Protoger added that the Chief Prosecutor told him that it appears that there is solid evidence against only four of the 19 defendants in the Mavrovo case, and Xhemaili is not one of them. (Which begs the question why the other 15 are being tried at all.)

then, is it not better for the whole society to forget about the cases and try heal the wounds, then to go to court, where the victims might lose, and their alleged torturers to claim judicial victory?

Think about this for a moment. What if there is a complete court process after which there will be a verdict that the indicted persons are not guilty? What effect will it have on the society? The easiest thing is to talk about not following the law and that Macedonia is ignoring international legal norms, but is there something else that in this particular case matters and should be taken into account? Is it even possible in an ethnically divided state where the minority continuously does not have trust in the judicial system, and the majority thinks that there should not be any protests regarding court decisions (like in the "Monstrum" case), to have a trial like the ones being pushed under the rug?

Furthermore, any such trial would have to happen in conditions, as heard in other leaked recordings presented by SDSM, where the "judiciary is corrupted and incompetent". How come that we expect courts to deal with complicated war cases, when they cannot deal with relatively easier corruption cases? Or, now that we know that the courts "belong to Mijalkov and the family", would we request that VMRO process the cases and ask for a "politically pleasant" verdicts?

What if the decision to have authentic interpretation, beside the political pragmatism to keep the coalition together, VMRO and Gruevski saved time, money, nerves and everything else that could have been costly for the victims' families? Did they offered reconciliation and showed forgiveness on behalf of ethnic Macedonians instead of opening old wounds? Did they created from the ethnic Macedonians political winners willing to forgive instead of legal losers who will have new grievance? These are unpleasant questions to which the published content in the 'bombshell' offers no answer, and to which we will probably avoid to answer in the future as well.

Maybe this 'bombshell' is just to encourage DUI, with the help of the US. Let's hope it will not create new inter-ethnic tensions.

За споредбите за расплет на Македонската политичка криза

Критиките кои што го споредуваат Груевски со Милошевиќ или Чаушеску се песимистички. Не затоа што таквите споредби немаат смисла, туку затоа што тоа што следеше во Србија и Романија по овие двајца не е пат кој што е пријатен за одење. Океј — не знам многу за Романија, иако често за нив се вели дека не се многу различни од нашево балканско милје, но Србија дефинитивно е заебан пат: од убиство на премиер, до кревање на популарност на радикална партија, во нешто што го нарекуваат пост-демократско општество и Белград на вода. Па дури можеби во ова сме пред Србите.

Нејсе, доста песимизам. Некаде во 2010–2011 слушав предавање од тогашниот (не знам дали е сѐ уште) амбасадор на Р. Словачка во Р. Македонија — Д-р Роберт Кирнаг. Тоа беше класично предавање за ЕУ интеграции преку искуството на Словачка во кое што амбасадорот кажа неколку зборови за тоа дека Словачка немало да стигне таму каде што е ако општеството не се справело со Владимир Мечијар. Тогаш не знав кој е Мечијар и не се сеќавам кога за прв пат отворив Википедија за да прочитам. Како и да е Мечијар е оптимистичката верзија за тоа што по Груевски. Се разбира, никакво сценарио не може да се пресликува целосно од едно на друго место и, се разбира, Словачка денес не е место без проблеми, но да видиме што може да се извлече како поука.

Мечијар бил премиер на Словачка што од Западот бил обвинуван автократско владеење, непочитување на демократијта, употреба на државните медиуми за пропаганда, корупција, проблематична приватизација и употреба на тајните служби на Словачка за киднапирање на синот на претседателот на државата. (Прочитајте ја статијата на Википедија во целост.)

Неговата Народна партија — движење за демократска Словачка била постојано популарна. Формирана како националистичка, конзервативна и против приватизацијата, била популистичка и со променлива идеологија. На изборите во 1998 кога започнал крајот на Мечијар партијата победила со 27% од гласовите, но никој друг не сакал да коалицира со нив и така нивниот крај на политичката сцена почнал да се наѕира.

Успех на парламентарни избори на партијата на Мечијар (извор: Википедија)

Следејќи го примерот на Словачка мислам дека Македонските политичари треба да одлучат да му стават крај на ВМРО, дури и ако граѓаните (слично како во Словачка) решаваат да гласаат за него уште некое време. Мислам дека ова е помалку радикален расплет од оној со Србија по Милошевиќ со кој многу полесно и почесто се лицитира од сите страни.

Предизвикот треба да дојде од лево така што СДСМ на Зоран Заев ќе престане да мантра дека ВМРО ѝ треба на Македонија. Но, предизвик треба да дојде од десно каде што ќе се формира партија која што ќе ги промовира десните економски политики и конзервативните општествени вредности, но која што ќе стои далеку, далеку од „вечната идеја на ВМРО за Македонското национално обединување“. Овој предизвик очигледно нема да дојде од „Амстердамската тројка“, што медиумите со радост ја пречекаа, која што има намера да го спасува ВМРО од Груевски. Напротив Димитров треба да биде парафразиран од некој друг од десницата — едноставно: треба да дозволиме и да се осигураме дека ВМРО ќе стане и остане најголем срам на Македонија.

Објавено на ОКНО, 23.3.2015: http://okno.mk/node/45672

Тоа што го поврзува времето од раните извештаи за тоа дека во Македонија има инсталација на FinFisher, до последните информации од документите објавени од Глен Гринвалд дека Македонија е една од партнер-земјите на американската разузнавачка служба, е молкот во врска со надзорот во Македонија.

Не е само дека медиумите или институциите молчат, молчиме и ние, авторите на изреката: „Ајде, за ова не по телефон“.

Бројките кои исто така бегаат од фокусот на јавноста, која што рака на срце покрај без број глупости е оптеретена и со други сериозни проблеми, се следниве:

Повеќе од половина од испитаниците на анкетата на Македонски центар за европско образование (МЦЕО) (pdf) направена во март 2014 година сметаат дека граѓаните во македонија не го искажуваат слободо своето мислење. Речиси две третини од испитаниците сметаат дека тајните служби ги прислушуваат комуникациите на оние што ги сметаат за противници.

Тоа што го покажаа извештаите на светските медиуми за масовниот надзор на комуникациите е дека дигиталните технологии лесно и ефтино овозможуваат недискриминаторско следење и снимање. Ако се прашуваат тајните служби, сите сме противници.

Со оглед на тоа дека самата идеја за надзор ја попречува нашата способност да мислиме, можеби колективниот молк за надзорот и не е толку изненадувачки. Кога не мислиме ништо, нема што да биде предмет на надзор.

Сепак, тоа што ја прави нашата приказна, овде во Македонија интересна, е фактот што истовремено со ширењето на дигиталниот надзор, ние се занимаваме со расчистување на аналогниот надзор од минатото (лустрација). И додека нашата јавност е бомбардирана со, на пример, приказната на Ристо Шишков кој бил предмет на надзор во комунизмот, нашата приказна останува да чека подобри времиња.

Затоа, можеби нема подобар момент да завршиме со ремикс на цитатот кој што можеби е, а можеби и не е на Јосиф Сталин: „Надзорот на еден е трагедија, надзорот на сите е статистика“.

Прво објавено на: http://it.com.mk/nadzorot-na-site-e-statistika/

Објавено на НоваТВ: http://novatv.mk/index.php?navig=8&cat=6&vest=18334

Објавено на ОКНО: okno.mk/node/42622

Во неговата анализа на нееднаквоста во Македонија, Бранимир Јовановиќ остава две недовршени: Изворите на богатењето и реакциите на сиромашните. Јас би сакал да придонесам со неколку реченици за двете.

Бранимир наведува три можни објаснувања за нејзините извори во периодот 2005–2010 година: берзата, ниските даноци и високите јавни набавки. Можеби има и други објаснувања, но ми се чини дека покорисно, заради поедноставување, би било наместо набројување да пробаме да ја видиме големата слика: што е тоа што ги обединува сите овие можни точки на богатење?

Кај нас многу малку се зборува за типот на политиките што ги спроведуваат владите на Македонија и за кои, како што е вообичаено, лобираат силните и богати елити. Во последните дваесетина години – всушност од осамостојувањето наваму – тие политики се од семејството што носи познато име: неолиберализам. Ова не е новост, посебно не е новост ако сте студирале економски науки. На нашите економски факултети за неолибералните политики и нивните автори често и речиси без исклучок се зборува(ше) со пиетет, додека економистите со лева ориентација беа внимателно заобиколувани, државата беше оцрнувана и нејзината улога беше демонизирана во однос на слободната рака на пазарот, а достапноста до капиталот беше инфантлизирана преку мантрата „сите може да учествуваат“.

Не знам како е денес, но ако може да се суди по бројот на старт-ап викенди и задолжителните предмети по претприемништво во средното образование, неолибералната патека е добро утабана и сигурно газиме по неа.

Ваквото образование ги менува работите на терен. Ако во деведесеттите години на 20-тиот век сме имале професори, интелектуалци, па и политичари коишто биле образовани поинаку (марксизам и/или самоуправување), кои тогаш наеднаш се запознале со неолиберализам, можеби можеме да дискутираме дека кај нив се јавувала скепса за новиот систем. Но, генерациите што се образуваа во деведесеттите (и подоцна) го немаа тој товар. Јас, како и многу други мои колеги, сум образуван и трениран неолиберал кога станува збор за економските прашања. За нас како група, како цели генерации, не постои друг економски систем вреден за имплементирање во реалноста (поединечните случаи не ги дискутираме).

Но, тоа не е сѐ. Тие од нас што во 1996 имаа 20, во 2005 имаа 30 години и дојдоа на клучни места каде што се креираат државните политики. Владеењето конечно премина во рацете на тренирани неолиберали. Оттука, ние сме образовани адвокати на нееднаквоста. Тоа што нѐ обединува е неолибералната идеологија која што посветено ја имплементираме во нашата држава. Сумирано, богатењето не е случајно, нема инциденти: никој не заработи случајно на берза или никој не доби случајно тендер. Напротив, систематски го правиме тоа што сме тренирани да го правиме. Добро, во Македонија зачинуваме и со корупција.

Сега одиме на второто прашање: Зошто нашите 99 проценти молчат? Но, што друго да прават ако не да молчат? Со кои алатки или ресурси сиромашните би се бореле против системот? Доаѓаме до клучната тема за привилегии и тука навистина нема што да се додаде освен дека нашата елита ќе се погрижи да се одржи статус-кво. Механизмите се познати. Неолибералната идеологија го маскира успехот преку приказните за лични способности наспроти контекстот, шансите и опкружувањето, замаглувајќи ја притоа разликата во значење помеѓу „секој може да успее“ и „сите можат да успеат“. Бранимир вели дека нашите 99 проценти „по природа се такви што не сакаат да реагираат“. Не можам да се согласам со него за ова. Нема ништо природно овде. Тоа е начинот на кој се спроведува образованиeто и тренингот – да не се реагира, да го се прифати системот како единствен можен, и можеби јасна слика на ова дава една мала анегдота на која што се сеќавам од студентските денови: Професорот ја праша групата студенти што мислат кој е подобар систем, овој, тој или оној? Една колешка, секако од подобрите меѓу нас, крена рака и образложи за неолиберализмот, а потоа професорот праша: „Зошто мислите така, кога Вашите родители се без работа поради „либерализирај, дерегулирај, приватизирај?“ На тоа прашање никој немаше одговор.

Но, се разбира одговорот е краток: повеќе слободен капитал кај богатите, за тие да може да инвестираат и да создадат работни места.

На крај, мора да признаам дека ми е интересна дистанцата што се чувствува по последните редови на „Нашите 99 проценти“. Бранимир им се обраќа на сиромашните: „Tрпението нема да ве спаси. Трпението само ќе ве доведе во полоша положба“. За мене интересно прашање за истражување е зошто оваа реченица не е во прво лице множина? Намерно или…? Ако ние, добро образованите неолиберални економисти, не сме во 99 проценти, тогаш мора да сме во 1 процент. Цело е кога има 100.

Прв пат објавено на РСЕ: http://www.makdenes.org/content/article/26692541.html

Објавено на окно 28.1.2015: http://okno.mk/node/44139

Има еден интересен цитат бапнат на македонски на англиската верзија на статијата за „Крушевската република“. Цитатот е на Блаже Ристовски, од книга издадена во 2001 година:

“Беше наполно прав и Мисирков во своjата фундаментална критика за Востанието и неговите раководители. Неговите укажуваньа се покажаа наполно точни во послешната практика. На пр., во ослободеното Крушево се формира градска управа составена од “Бугари”, Власи и Гркомани, па во зачуваните писмени акти не фигурираат токму Македонци(!)…” Блаже Ристовски, “Столетиjа на македонската свест”, Скопjе, Култура, 2001, стр. 458.

Ристовски, очигледно како и Мисирков пред него, констатира дека токму национализмот (Македонија на Македонците) недостасува во илинденско Крушево. Ова е првиот краток (10 дневен) период кога е очигледно дека револуционерите не биле националисти, или ако биле, тоа било во втор план.

Вториот краток период е 1941 (или 1943 зависи како броите) до 1944 или 1948 (исто така зависи како броите) — т.е. периодот на НОБ (секако НОБ е оној период кога комунистите се справуваат со окупаторот, но и со националистите, види граѓанска војна итн.) до формирањето на Македонската република во СФРЈ (ФНРЈ) или до спорот СССР-СФРЈ — т.е. замерката на Сталин дека Тито се свртел кон национализам.

Дека не е само „замерка“ секако зборува тоа што во многубројни документи / истражувања стои дека една од клучни компоненти на Титовата Југославија е фаворизирањето на малите (новите) национализми (Македонија, БиХ и Црна Гора) наспроти големите (старите) — Србија, Хрватска, Словенија. Секако не било тоа строг рез од антифашистичкиот НОБ кон Македонија на Македонците, но битките се добивале постепено: 1952 со Лигата на комунисти, 1974 со новиот устав… воглавно победувале националистите, како и што победија во 1991 формирајќи конечно Република Македонија на Македонците. (Одличен текст на овие теми е секако овој на Јовиќ што го имам линкано безброј пати.)

Сега, како што добро се сеќавате, тој проект воглавно е / беше неуспешен затоа што воглавно не им се допаѓаше на Албанците (исто така добро објаснето во горниот текст). Така ексклузивната држава доби нова форма, но сеедно, национализмот е преовладувачка тема и сега, иако е (како да речам на македонски ?) — компартментализиран.

Сето ова ги прави малку смешни спомениците од Илинден и тие од НОБ (иако нив ги има помалку), затоа што тие споменици сакаме/сакаат да бидат интерпретирани во таа националистичка приказна. Правни смешни и многу други работи, но ајде да не должиме.

Втората опција е секако Блаже Ристовски да не знае(л) што пишува и овој текст веќе од првата реченица да нема смисла. Што знам, вие одлучете.