Текстот подолу е одговор на твитот на azazelo:

па уште во СФРЈ важеше„не си АЛБ ако не носиш оруж.“,наместо АЛБ да работаат на менување на оваа лоша традиција

https://twitter.com/azazelo_s/statuses/469127107197796353

и оригинално е објавен на twitlonger. Го додавам и овде заради подобро памтење.

Мислам дека е страшно тоа што го пишуваш „важеше „не си АЛБ ако не носиш оруж.“…“ не само затоа што мислиш така, туку затоа што (ми се чини) сакаш да оставиш впечаток дека многумина мислат така. (ОК, моето искуство со bullies и ножеви секогаш било со Македонци — па можеби затоа сум толку зачуден). Но, да одиме со ред.

Прво, мислам дека одлика на разумни луѓе е да го менуваат своето мислење како што нови информации стануваат достапни. На почеток имавме една приказна во медиумите (тој бил сам, се шетал, го видел точакот, тие биле 3-4, го збуфтале…). Потоа дојде другата приказна, која е и далеку поверодостојна, т.е. дури и таткото признава дека го бркале момчето (а не го вели тоа само МВР, Курир, Фокус или кој и да е спинер). Зарем вакво сознание не треба да го смени нашето мислење за настанот? Зошто е толку тешко да се помисли на самоодбрана? Дали ти мислиш дека ако некој да те брка со возило 20 минути, ќе се чувствуваш како да *не* ти е загрозен животот? Веројатно уште детали ќе излезат во јавност и ако тие се нови и различни ние би требало повторно да ги анализираме и да донесеме поинаков заклучок ако дедукцијата не доведе до таму. На пример, ако на оружјето полицијата најде само едни отпечатоци, тогаш тоа е една приказна, ако најде два пара друга, а и уште 2-3 приказни во зависност од тоа каков е ножот (што ако е кујнски и таму има отпечатоци на мајката што останале од порано?) Дали тоа ќе значи дека таткото и синот тргнале со намера за фатална пресметка со крадецот? Ова се сериозни прашања и јавноста (ние) и секако одбраната имаат право да ги поставуваат. Секако, ако камерите од болницата покажат повеќе од 2-3 лица како се борат, тоа уште повеќе ќе ги смени заклучоците што ги носиме. Можеме да се надеваме дека за сите овие работи ќе има due process и можеме да ликуваме дека никогаш нема да се дознае што се случило (пошто МВР ќе заташка, Грујо и Али ќе се договорат итн.) Но, дури и да се случи тоа, полицајците претходно сигурно ќе ја утврдат вистината. Затоа што единствен начин вистината да се скрие е таа да се знае целосно.

Второ, тоа што родителите молчат за овие факти што до сега се знаат се движи од загрижувачки до одвратно. Веројатно и таткото на Ангел ќе дојде до сличен заклучок штом му помине шокот: Секој родител што не го осудува тоа што татко му дозволил на син да тргне во некаква си потера (имал или немал стереотипи за способноста и наоружаноста на тој по кој што тргнал) треба да си ја чукне главата. За ова нема дебата. Не сум родител и не знам — но ми се чини дека јас да сум во ситуација кога синот ќе беснее да трча по некој што сакал да му украде точак ќе му влепам шамар и добриот ќотек (што ти го спомнуваш) ќе дојде од моја страна кон моето дете затоа што се занесувало да стане некаков си филмски осветник.

Трето, молкот на јавноста кон последователното сценарио кое што очигледно е организирано од партиски центар во соработка со полициски структури е уште повеќе загрижувачки, како што е и самиот чин што тие одлучиле да го прават. Не, немаат право граѓаните на Скопје да дивеат на ваков начин и полицијата не смее да го дозволи тоа. Ако имало кражби и порано не треба да ја запалат населбата. Впрочем, знаеш, кога се искрени протестите и се затоа што јавноста е загрижена — тие се мирни и се како молба, а не се насилни и како закана. Овој молк можеби ќе не` замолчи за долго време. Нема друго што да се рече освен дека стравот сега е многу, многу поголем затоа што теоретското нема кој да те брани од насилници, сега се претвори во практично. Сети се само на легендарната „Ти нема да ми го кршиш Белград“ кога некои навивачи правеа лом кај Мекдоналдс. Деновиве властите рекоа кршете. И веројатно си направија вежба во ЃП место на Криволак. (Ми се чини дека ти не твиташе ништо на оваа тема, и извини што оди ова во одговор кон тебе, но ете имаше и такви твитови, па да го додадам ова пред да стигнам до крајната поента.)

Четврто, и последно, жалам што мислиш дека Албанците се тие што треба да се борат против стереотипите. Ако си го гледала http://www.imdb.com/title/tt0106266/ можеби се сеќаваш на „ако видиш црнец со стерео, тогаш знаеш што прави — краде“. Твоето е буквално така — „ако видиш Албанец тогаш знаеш дека има скриен нож“. Ова е стереотип што го создава доминантната група: „Циганите ќе те украдат“ — му вели мајката на дететео, „Шиптарите ќе те убијат“. Исто како во црно-белите односи во САД и во машко-женските односи (т.е. феминизмот) поголемиот дел (можеби најголемиот дел) од одговорноста за надмиување на разликите меѓу групите паѓа на доминантната група (во нашиот случај на мнозинската група — Македонците). „Ако видиш жена во канцеларија — мора да е секретарка?“ — вака можеби полесно се илустрира ова. Значи, случајов на страна (затоа што како што реков во 1 може се` уште да дознаеме нови работи) тешката работа за надминување на недовербата и стереотипите е кај Македонците. А тие само што гласаа во мнозинство за опција што барем номинално не сака да преговара со другите. Би рекол на крај — во ваква ситуација, господ нека ни е на помош. Ама не сум религиозен. Со тоа толку.

Дали изјавата на Зоран Заев ќе биде истрел во празно или навистина ќе се отвори поширок простор во политичките партии

Сакав да пишам нешто повеќе за наводната изјава на Заев дека СДСМ треба „да привлече(ме) повеќе луѓе надвор од нашата партија“, ама почнувам и застанувам неколку пати, па затоа еве ги кратките белешки овде:

1. Ако е вистинита изјавата (и намерата), тогаш тоа е голем исчекор на партијата кон разноликост и прифаќање на различни идеи. Како последица, тоа ќе ја направи партијата уште поранлива на напади од оние места со постегнати идеолошки основи. Исто така, од неа ќе се одлеат многу што не ги мирисаат „луѓето од надвор“.

1а. Ако е вистинита изјавата, тогаш тоа значи и дека ова е признавање на тоа дека СДСМ повеќе не е партијата на големиот капитал (ако воопшто некогаш бил? Фершпет итн.)

2. Потенцијалните луѓе од надвор ќе донесат различни општествени групи внатре и дебатата таму ќе се диверзифицира уште повеќе. Стигнувањето до единствен глас ќе станува покомплицирано.

2а. Што и да преостанува од „големите пари“ веројатно ќе замина кон ВМРО-ДПМНЕ кои секако (и по идеологија и по хиерархија) се попривлечни за таа група на луѓе.

3. За жал „експертите“ несомнено анонимни мислат дека „без единство нема успех за СДСМ“. Не знам како да замислам разноликост и единство, па ова ми личи дека некој сепак сака партија со полесно обединувачки идеи. Можеби пред да се случи расплетот, ќе има уште еден обид за посилен стисок во раководството.

A longer read од кој ќе сфатите сенешто: The Political Culture of the Democratic and Republican Parties by Jo Freeman

Привилегија е зборот што се чита кога ги читам сите коментари за „Гоце Делчев“

Сум бил во „Гоце Делчев“ два пати. Тоа беше помеѓу 2002 и 2004. Уште тогаш ситуацијата во домот беше очајна. Не се сеќавам точно, но ми се чини дека луѓето што ги посетив тогаш, доаѓаа порано затоа што мораа да најдат соба со некакви подобри душеци — веројатно некои на кои што може да се спие. Потоа ги преместуваа душеците од таа соба во нивната која што, ако воопшто имаше, имаше душеци од кои висеа федерите.

Несомнено, ситуацијата денес е полоша одошто што била пред 10 години. Но, факт, ситуацијата и во 2004 беше очајно лоша по било кој стандард. И факт, секој кој имал барем некаков познаник од факултет со кого скршил бар два лафа муабет знае за ова без разлика дали ги видел дистописките слики на ентериерот или не. Со други зборови ова не се вести.

А сега, еве уште нешто што не е вести: студентите што се во „Гоце Делчев“ најверојатно нема да се побунат за ситуацијата во која се наоѓаат. Не се побуниле ни во 2004, ни во 2007, ни во 2010… Во суштина назад сме на дискусијата за привилегија и во крајна линија неможноста на тие што се во привилегираната група да го препознаат тоа и да понудат солидарност.

За сите од Скопје, обидете се да сетите дали некогаш сте спиеле на душек од кој федерите бодат нагоре во вашето торзо. Или замислете дали можете да живеете со стотина евра месечно? Под претпоставка дека студентите плаќаат 55 евра за сместување во „Гоце Делчев“ и добиваат некој сличен џепарац од дома. Споредете го тоа со вредноста на леглото во просечен скопски дом, ручеците на мама и искачањето на кафе. Позицијата на децата што престојуваат во „Гоце Делчев“ практично е незамислива за било кој што се вклопува во скопскиот профил. Така, мора да ни биде јасно дека во „Гоце Делчев“ се најсиромашните наши сограѓани. Тоа се деца чии што родители немаат роднини во Скопје, немаат стан во Скопје, немаат пари за кирија за стан во Скопје или било која друга варијанта. Од дома веројатно се пратени со мислата дека во Скопје треба да учат, за да завршат и да најдат подобра работа за подобар живот. Никој таков човек нема да ја ризикува таа шанса затоа што другата опција е враќање назад во сигурна сиромаштија.

Затоа всушност повиците за тоа студентите од „Гоце Делчев“ да се организираат и сами да си помогнат се цинично ликување од класата што може да си помине (и/или си поминува) подобро. Вистинската помош треба да дојде во форма на протест на колегите кои имаат повеќе. Институциите да се напнат преку луѓето кои им се поблиски на тие институции. Со други зборови — да се покаже солидарност. Потоа сиромашните студенти ќе се придружат, а и да не се придружат —обидот да им се помогне ќе си фати свој тек. Сите други варијанти се игнорирање на фактичката ситуација и замижување пред класниот јаз.

Секако, ова не значи дека меѓу 1200 деца во „Гоце Делчев“ нема некои што се целосно свесни за ова. И тие можеби можат да застанат во првите редови. Сепак, редовите зад нив мора да ги пополни „средната класа на Скопје“.

„Компетентноста на говорникот не е релевантна за вистината на тоа што тој го говори.“

Ретвитајте ако се сеќавате на дебатата дали блогерите се новинари.

Не?

Една од клучните дебати за модерното новинарство е таа помеѓу Липман и Дјуи од почетокот на 20-тиот век. Двајцата Американци зборуваат за улогата на новинарството и новинарите во демократијта.

Во кратки црти, Липман смета дека улогата на новинарите е да интерпретираат случувањата за популацита која што, генерално земено, не се разбира. Тој смета дека тие се медијатор помеѓу елитите и граѓаните. Дјуи, од друга страна, смета дека јавноста е сосема способна да донесува одлуки, да заклучува и дека новинарите се само уште еден дел од таа постојана дискусија, но никако не се надредени над граѓаните, иако нивната експертиза се цени. (За повеќе — Википедија).

Зошто ова теоретско навраќање? А за што друго, ако не за надзорната расправа во Собранието на РМ и настапот на (веројатно?) единствениот опозициски новинар и реакциите што следеа по него (и на барање на @estavrevska).

Всушност дебатата е едноставна: јавноста, во светот што го сликаат двајцата Американци, е или способна или неспособна да ги разбере дејствата на елитите. Реалноста е покомплицирана и веројатно се соочуваме со нормална дистрибуција на луѓе кои можат, не можат, можат малку или не можат целосно да ги интерпретираат елитите на своето општество. Но, во обата случаја тоа што Саше Политико го кажал (и содржината и формата) е ОК. Ако го следиме Липман тогаш ни требало „оглупување на јазикот за да сфати мнозинството“. Ако го следиме Дјуи тогаш тоа само уште еден глас во разговорот и ние сме сосема способни да препознаме што се случува.

Дебатата што недостасува, наместо ова повторно наддвање кој е колку новинар и зошто, е: што можело да се направи поинаку однапред, и дали тоа што тоа не се направило ни кажува повеќе или доволно (без разлика дали тоа сами ќе го интерпретирам или некој тоа ќе го стори за нас). Така, при недостаток на деталите што, зошто и како беше расправата и кој можел да присуствува, можеме само да шпекулираме, но останува отворено прашањето зошто, на пример, првонаградениот новинар од страна на ЕК, со награда „Жан Моне“, не бил на расправата? Или некој друг… и ако била јавна расправата, некој што би дошол и непоканет.

Но, бидејќи податоци речиси и да нема, и сѐ што имаме е наддавање во обвинувања и ad-hominem напади, останува да го цитираме Роберт Пирсиг: „Старо логичко правило е дека компетентноста на говорникот не е релевантна за вистината на тоа што тој го говори. Најголемата светска будала може да каже дека сонцето сјае, но тоа нема да го затемни сонцето.“

TEDxСкопје како платформа за квалитетен јавен говор и инклузивна дебата.

Еден цел ден по TEDxCity 2.0 што се одржа во Кинотеката на РМ и сѐ уште не сум прочитал никакви реакции на темата. Па еве јас ќе бидам прв(?!).

Навраќањето на стари идеи секогаш е згодно затоа што можеме да видиме дали тие сѐ уште звучат добро како првиот пат. Така и со TEDxСкопје. Во една реченица, барем за мене, единствениот начин како на TEDxСкопје да се гледа како на успех е тоа да се гледа најамбицизно — како платформа за квалитетен јавен говор и инклузивна дебата. Затоа што едноставно сѐ друго се детали што привремено го окупираат вниманието и на долг рок не се воопшто важни.

Кога велам детали мислам на тоа дали стримот бил добар или не, дали хотспотот штуцал или не, климатизацијата била тивка или не, и дали или поточно колку пати имало несреќни кликања на презентациите и слајдовите потрчале напред. Кога велам детали исто така мислам и на тоа какви биле темите. Сплетот на околности сакаше првиот TEDx во Скопје да има 4 говори поврзани со технологија и уште 2-3 кои што вклучуваа употреба на технологија. Но, луѓето што се бават со ИКТ вчера (веројатно?) беа разочарани. Темата, која што дојде спакувана со лиценцата од TED.com, беше за градот и архитектите доминираа во списокот со говорници. Просто, не мислам дека било што од ова е неуспех за домашното организирање на TEDx настани.

Имавме среќа, или можеби само околностите беа такви, што TED, а не некоја друга конференција го фати окото на јавноста и стекна доволна популарност овде. А TED доаѓа со определени правила на игра, формат за презентирање и начин на водење дебата. По мое мислење токму овие работи му недостасуваат на домашниот јавен простор, и тоа и како поединечни вештини и како групна пракса.

Оттука тоа што ни треба е TEDx настан секоја година или можеби и секои шест месеци. Темите не се важни, локацијата не е важна, квалитетот на интернет врската не е важен. Важно е луѓето што ќе презентираат да ги совладуваат вештините за презентирање на идеи пред јавност во (тој арбитрарно одреден, но ефективен како правило) TED формат: кратки и јасни говори, чисти слајдови, комуникација на идејата на едноставен начин. Важно е и луѓето што ќе слушаат — публиката — активно да учествува во таа размена на мислења. Да се чуе другиот, да се размисли за тоа и да се одговори — на тедовски начин— на начин што нема да биде конфронтирачки и ad-hominem. Тоа е тоа што ни недостасува овде, денес и веќе некое подолго време. И токму ова е најголемиот товар за организаторите на TEDx настаните. Тоа е и најголемиот предизвик за сите нас.

Но, ако има едно нешто што можам да го забележам како неуспех од 2010, тоа е несподелувањето на знаењето за што сѐ треба да се направи за да се организира една ваква конференција. Тоа е потфат кој одзема многу време и know-how-то може да биде корисно за секој што би сакал да организира TEDx настан. Моделот на Википедија, документација за слободен софтвер и слично е очигледниот пат по кој што треба да се оди. За среќа нема профитна компонента во лиценците за организирање на овие настани, па нема зошто да ги криеме овие информации. Напротив, прирачникот за организирање на TEDx настан треба да го направиме јавно добро — секој да може да го користи и ничие користење да не ја попречува достапноста за другите. Оваа идеја беше на масата кога го завршивме TEDxСкопје во 2010. Но, не успеавме да ја спроведеме. Останува да видиме дали по вториот настан ќе се поправиме.

Ова е висока цел која што никој не бара да си ја поставиме пред себе. Но, мислам дека единствениот начин TEDxСкопје да биде успешен е да биде амбициозен до крај. Се сеќавам дека во ‘90-тите, во добата на пиратското радио, популарен беше слоганот — нека расцутат илјадници антени. Мислам дека така треба да биде и сега — нека има безброј TEDx-ови во Македонија.