September 2010

Медиумите во земјата на (ИТ) чудата... и повеќе

Tags: 

Денес низ ИТ.мк светот одекна списокот на Глобус за највлијателните личности во ИТ секторот во Македонија. Имаше некои контроверзи во врска со текстот, но не сакам да пишувам сега за тоа. Сепак тоа што вреди да се спомне е дека ова не е прв текст на хм... „старите“ медиуми што го привлекува вниманието на „младината“. Слично беше и со Македонски програми ќе oткриваат грешки во мобилните? Или можеби не! и не, нема пишувам и за прашањата за авторски права и правилата на медиумите.

Туку, за нешто многу поедноставно и поважно. Ако на еден македонски новинар не може да му се верува дека информација што е лесно достапна на интернет, пронајдлива со Google и на друг начин проверлива (а тоа се овие информации како: кој е производител на Ubuntu, или што е функцијата на www.popravi.mk) ќе ја пренесе онака како што треба, тогаш што правиме со другите информации?

Мислам, на крајот на краиштата, и не е посебно важно за јавноста дали навистина, навистина ќе бараме грешки во работата на мобилните, иако ние ќе ја уловиме таа грешка. Но, што правиме со тоа кога еден медиум кој сака да се презентира како медиум со кредибилитет по овакви глупирања ќе напише статија за лекови или храна? Ја следи ли некој работата во овие теми? Има ли блог или што и да е што ќе напише кога утре-задутре весникот ќе излезе од печат со, на пример, некој нонсенс за млекото за бебиња?

Кога ја гледам непрофесионалноста во ИТ текстовите, се плашам за другото.

Градежниот сектор и корупцијата

Tags: 

Видеото на Рибаро (Youtube, Окно), базирано на бројки кои чинам ги извадил Жарко, ме потсети на еден параграф од книгата „Милијардата на дното“ што некако го заборавив/испуштив при претходните коментари од и за книгата и Македонија. Сега еве го во целост, преведен.

(...)
Корупцијата има свои епицентри. Почнав фокусирајќи се на нашите банки, каде што се складира најголем дел од пленот. Помеѓу компаниите кои плаќаат мито, два сектора се истакнуваат: екстракција на природни ресурси и градежништво. Подоцна ќе се навратам на прашањето за природните ресурси - тоа веќе јавно признаено како проблем барем од почетокот на Иницијативата за транспарентност во екстрактивните индустрии започната од британскиот премиер Тони Блер во 2002. За споредба, корупцијата во градежништвото е валкана тајна. Транспаренси интернешнл одлучи да го истакне овој проблем посветувајќи му го на овој сектор Глобалниот извештај за корупција за 2005. Градежништвото ги има сите состојки што се подлежни на корупција: секој проект се прави само еднаш и не може лесно да му се одреди единствена цена. Има толку многу несигурности при спроведувањето, што не е можно да се создаде она што економистите го нарекуваат „комплетен договор“. Како резултат на ова, лесно е да се избегне дисциплината што инаку би била наметната од јавното наддавање. Корумпирана градежна компанија се договара со државен службеник да го добие тендерот по вештачки ниска цена, но потоа се прави нов договор за деталите што се појавуваат за време на изградбата. Еден мој пријател беше министер за финансии во Еритреја во времето кога таа беше една од најмалку корумпираните земји од милијардата на дното. И покрај тоа, тој сфати дека нема да може да ја сопре корупцијата во градежните проекти, и дека тоа би го поткопало управувањето на државата многу пошироко. Неговото драстично решение беше да го минимизира трошењето на градење, ставајќи вето на проектите таму каде што можеше. Тој не беше наивен. Сега има кредибилитетни студии за некои земји кои проценуваат колку корупцијата во градежништвото ги подига трошоците на инфраструктурата и со тоа го намалува растот. Овие ефекти се големи.
(...)

Дополнето: Врски до претходни записи за „Милијардата од дното“.

Стапица на лошо управување во мала земја;
Стапица на континентална држава;
Стапица на конфликт;
Стапиците и Македонија.

Економските последици на г-дин Браун

Tags: 

За некако да го завршам серијалот со економија и политика и слично, линкам до едно видео од Royal Society for the encouragement of Arts, Manufactures and Commerce (на видеава се навлеков деновиве откако го гледав тоа од Жижек).

Во анимацијата насловена The Economic Consequences of Mr Brown, професорот од Оксфорд Stein Ringen зборува за последиците што ги оставило владеењето на Лабуристите во Велика Британија.

Неговиот заклучок, по спроведеното истражување за клучните точки што самата партија си ги задала пред изборната победа, е дека сѐ е по старо. И покрај големата доверба, и покрај мнозинството и поддршката, и покрај растот и големиот буџет на располагање, и покрај компетенциите кои несомнено ги имале министрите на Блер и подоцна Браун, крајниот ефект е чиста нула. Тие не успеале да направат ништо од тоа на што сами се нафатиле да работат.

Ова е контроверзно. Но е и отрезнувачко. Би било убаво да се види ваква анализа за Македонија.

Патем, и за крај, се сеќавам на една реченица чиј извор сега не можам да го најдам. Се вели вистинскиот тачерист не е Тачер и владата по неа, туку Блер и тоа што тој во духот на Тачер направил.

Денес е 15 септември, па влечете паралели како што ви е мило.

Стапица на лошо управување во мала земја

Tags: 

Па полека доаѓам до крајот на мојот преглед на книгава на Колиер. Ова поглавје, (конечно) последното, покрива две прашања: управувањето (владеењето) и применетите економски политики.

Правилното управување и добрите политики можат да доведат до раст од 10%, но погрешните можат многу побрзо и повеќе да уништат една економија - наведениот пример е за Зимбабве.

Исто така, можно е една држава да има добро управување и лоши политики (или) обратно и исходот на крај да зависи од шансите што државата ги има пред себе - но ни едното ниту другото не можат да создадат шанси и можности.

На пример во 2005 најкорумпираните држави биле Бангладеш и Чад. Синдромот типичен за лошо управување - корупцијата кај јавната администрација - не го спречил Бангладеш да има солидни економски политики и да расте. Но, Бангладеш е крајбрежна држава, без ресурси и ориентирана кон извоз на трудово интензивни производи. Ваквата ситуација не бара некоја посебна улога од државата - таа воглавно треба да се труди да избегнува да прави штета. Чад пак е континентален, има нафта и добива помош. Не може да извезува многу работи и владата мора да биде ефективна во употребата на парите. Избегнувањето не е решние, напротив треба да се труди да направи добри и корисни работи.

Не сакам да ја споредувам Македонија со Чад и Бангладеш, но две работи брзо ми паѓаат на памет: Македонија нема море и наводно има нафта во Овче поле.

Сепак и Колиер е оптимист кога вели дека лошото управување и политики не мора да бидат стапици. Општествата можат да учат, како Кина по Мао, но, предупредува тој, сите не се губитници онаму каде што лошото управување опстојува. Политичарите во овие земји се богати, некои од нив се и меѓу најбогатите луѓе на светот, и нив им се исплати да го чуваат своето население неинформирано и необразувано.

Реформите не се само прашање на политичка волја. Да, потребна е храброст, но потребно е и знаење што можеби го нема во земјата. Исто така потребна е внимателност кон празните ветувања -- многу влади само ветуваат реформи, што често е доволно за меѓународните институции, но тие никогаш не ги исполнуваат.

Со сето ова на ум, што е потребно за успешна реформа на лошите политики? Истражувањата на Колиер велат дека само од три фактори зависи успешноста на реформите: бројноста на популацијата, процентот на популација со средно образование и дали земјата скоро излегла од граѓанска војна. Наспроти овие, политичките права и демократијата речиси и да немаат никакво влијание. Значи за успешна промена потребен е поттик одвнатре - потребна е критична маса на образовани луѓе што ќе ја смислат и спроведат реформата. Истовремено шансите било која реформа да опстане се многу мали, околу 1,6% годишно.

***

Сега што може да се направи за подобро управување и политики?

Демократијата воглавно гледана како изборен натпревар е половина од прашањето. Мерките и проверките (checks and balances) се исто така важни (ако не и поважни). Изборите утврдуваат кој ќе владее, но не и како ќе владее. Изборната трка секогаш полесно успева од контролата. За неа треба време. Но вистинското прашање е дали оваа фаза е надминлива или станува трајна особина на политиката. Дали земјите живеат во пародија на демократија? Очигледно, Колиер смета дека мерките и проверките се многу важни. Медиумите исто така имаат значајна улога, барем оние слободните и независните. И тука некаде е финансирањето на изборите. Руските избори чинат отприлика 40 пати повеќе од американските кога ќе се земе предвид директното трошење и разликата во доходите меѓу двете земји.

А што имаме во Македонија? Новинарско востание, антикорупциска комисија притисната до (буџетски) ѕид, изборни кампањи за кои ретко се знае како и колку се финансирани.

Исто така, транспарентноста на буџетот е една од важните мерки. Како владите ги трошат парите е важно за нивното функционирање. Македонската комисија за буџет е убав пример во врска со ова прашање.

***

Мојот преглед завршува овде, иако во книгата има уште многу работи за кои што може да се пишува и дискутира. Веројатно би било убаво некој издавач (или владата) да ја преведе. Во меѓувреме Google наоѓа фино pdf за читање. Уживајте.

Види и:
Стапица на континентална држава;
Стапица на конфликт;
Стапиците и Македонија.

Пазарот на тоалетна хартија и македонските јавни добра

Tags: 

Еве едно прашање кое би било добро за разгледување во истражувањата на Стивен Левит: Колку ролни тоалетна хартија месечно троши едно 2 годишно дете?

Според македонските градинки бројката што ја барате е 10. Да, десет.

Значи кога сакате Вашето дете да го однесете во државна градинка, покрај месечната партиципација, пелените, влажните марамчиња, боичките, блокчињата... и што и друго да треба, на негувателките треба да им се достават 10 ролни тоалетна хартија.

Сега, јас не знам многу детали за фрекфенцијата на големата нужда кај малите деца, но да речеме дека за тие 8 часа детето ќе се искака 2 пати. Во 20 работни дена месечно, тоа се 40 големи нужди. А со 10 ролни, тоа се 1/4 ролна на едно какање. Ако ова ви изгледа многу, тоа е веројатно така бидејќи е многу.

Тоа што би било згодно е да се пребројат некако големите нужди барем кај стотина деца за да имаме некакви податоци и тогаш можеби јас ќе испаднам само циничен серко штом мислам дека малите деца какаат едвај еднаш на четири часа.

Но, за момент да речеме дека сум во право. Резултатот е вишок хартија кој веројатно го трошат вработените во градинката. Со оглед на големиот број деца и нивната диверзифицирана социјална структура во градинката има изобилство на брендови. Ако е ова вака, тогаш вработените во градинките се најинформираните корисници на тоалетна хартија. А тоа е одлична шанса за пазарно истражување.

Градски белешки од патувањата

Tags: 

Постои ли друг начин да се изгради град освен со моќ и насилство?

Не е само за тоа дека луѓето се брутални кон природата кога одлучуваат да срамнат брдо и да исечат шума за да направат пат и трговски центар.

Навистина е за тоа дека тој што ја има моќта го гради градот.

Стоејќи на единственото брдце во околината некој француски генерал рекол: „Ах ова е кралско брдо“ и ги удрил темелите на Монтреал (Монт ројал). Сигурно, ако ги имало таму, старите жители на Канада не биле среќни поради тоа. Но ние денес велиме дека Монтреал е убав град.

А што е со Скопје? „Старо“ Скопје било градено од позиција на моќ по желбата на српскиот кралски двор. Потоа природата ја покажала својата моќ. А по неа дошло пак времето на политичарите и се чини тоа време уште не е истечено. Но денес ним им се придружуваат и приватните инвеститори.

Што е тука ново?

Читателски белешки: Zen and the Art of Motorcycle Maintenance

Tags: 

Се ближи почетокот на академската година, па еве еден пригоден текст. На англиски е и малку е подолг, па нека простат тие на кои ова не им е згодно.

The school was what could euphemistically be called a "teaching college." At a teaching college you teach and you teach and you teach with no time for research, no time for contemplation, no time for participation in outside affairs. Just teach and teach and teach until your mind grows dull and your creativity vanishes and you become an automaton saying the same dull things over and over to endless waves of innocent students who cannot understand why you are so dull, lose respect and fan this disrespect out into the community. The reason you teach and you teach and you teach is that this is a very clever way of running a college on the cheap while giving a false appearance of genuine education.

Yet despite this he called the school by a name that didn’t make much sense, in fact sounded a little ludicrous in view of its actual nature. But the name had great meaning to him, and he stuck to it and he felt, before he left, that he had rammed it into a few minds sufficiently hard to make it stick. He called it a "Church of Reason," and much of the puzzlement people had about him could have ended if they’d understood what he meant by this.

The state of Montana at this time was undergoing an outbreak of ultra-right-wing politics like that which occurred in Dallas, Texas, just prior to President Kennedy’s assassination. A nationally known professor from the University of Montana at Missoula was prohibited from speaking on campus on the grounds that it would "stir up trouble." Professors were told that all public statements must be cleared through the college public-relations office before they could be made.

Academic standards were demolished. The legislature had previously prohibited the school from refusing entry to any student over twenty-one whether he had a high-school diploma or not. Now the legislature had passed a law fining the college eight thousand dollars for every student who failed, virtually an order to pass every student.

The newly elected governor was trying to fire the college president for both personal and political reasons. The college president was not only a personal enemy, he was a Democrat, and the governor was no ordinary Republican. His campaign manager doubled as state coordinator for the John Birch Society. This was the same governor who supplied the list of fifty subversives we heard about a few days ago.

Now, as part of this vendetta, funds to the college were being cut. The college president had passed on an unusually large part of the cut to the English department, of which Phædrus was a member, and whose members had been quite vocal on issues of academic freedom.

Phædrus had given up, was exchanging letters with the Northwest Regional Accrediting Association to see if they could help prevent these violations of accreditation requirements. In addition to this private correspondence he had publicly called for an investigation of the entire school situation.

At this point some students in one of his classes had asked Phædrus, bitterly, if his efforts to stop accred- itation meant he was trying to prevent them from getting an education.

Phædrus said no.

Then one student, apparently a partisan of the governor, said angrily that the legislature would prevent the school from losing its accreditation.

Phædrus asked how.

The student said they would post police to prevent it.

Phædrus pondered this for a while, then realized the enormity of the student’s misconception of what accreditation was all about.

That night, for the next day’s lecture, he wrote out his defense of what he was doing. This was the Church of Reason lecture, which, in contrast to his usual sketchy lecture notes, was very long and very carefully elaborated.

It began with reference to a newspaper article about a country church building with an electric beer sign hanging right over the front entrance. The building had been sold and was being used as a bar. One can guess that some classroom laughter started at this point. The college was well known for drunken partying and the image vaguely fit. The article said a number of people had complained to the church officials about it. It had been a Catholic church, and the priest who had been delegated to respond to the criticism had sounded quite irritated about the whole thing. To him it had revealed an incredible ignorance of what a church really was. Did they think that bricks and boards and glass constituted a church? Or the shape of the roof? Here, posing as piety was an example of the very materialism the church opposed. The building in question was not holy ground. It had been desanctified. That was the end of it. The beer sign resided over a bar, not a church, and those who couldn’t tell the difference were simply revealing something about themselves.

Phædrus said the same confusion existed about the University and that was why loss of accreditation was hard to understand. The real University is not a material object. It is not a group of buildings that can be defended by police. He explained that when a college lost its accreditation, nobody came and shut down the school. There were no legal penalties, no fines, no jail sentences. Classes did not stop. Everything went on just as before. Students got the same education they would if the school didn’t lose its accreditation. All that would happen, Phædrus said, would simply be an official recognition of a condition that already existed. It would be similar to excommunication. What would happen is that the real University, which no legislature can dictate to and which can never be identified by any location of bricks or boards or glass, would simply declare that this place was no longer "holy ground." The real University would vanish from it, and all that would be left was the bricks and the books and the material manifestation.

It must have been a strange concept to all of the students, and I can imagine him waiting for a long time for it to sink in, and perhaps then waiting for the question, What do you think the real University is?

His notes, in response to this question, state the following:

The real University, he said, has no specific location. It owns no property, pays no salaries and receives no material dues. The real University is a state of mind. It is that great heritage of rational thought that has been brought down to us through the centuries and which does not exist at any specific location. It’s a state of mind which is regenerated throughout the centuries by a body of people who traditionally carry the title of professor, but even that title is not part of the real University. The real University is nothing less than the continuing body of reason itself.

In addition to this state of mind, "reason," there’s a legal entity which is unfortunately called by the same name but which is quite another thing. This is a nonprofit corporation, a branch of the state with a specific address. It owns property, is capable of paying salaries, of receiving money and of responding to legislative pressures in the process.

But this second university, the legal corporation, cannot teach, does not generate new knowledge or evaluate ideas. It is not the real University at all. It is just a church building, the setting, the location at which conditions have been made favorable for the real church to exist.

Confusion continually occurs in people who fail to see this difference, he said, and think that control of the church buildings implies control of the church. They see professors as employees of the second university who should abandon reason when told to and take orders with no backtalk, the same way employees do in other corporations.

They see the second university, but fail to see the first.

I remember reading this for the first time and remarking about the analytic craftsmanship displayed. He avoided splitting the University into fields or departments and dealing with the results of that analysis. He also avoided the traditional split into students, faculty and administration.

When you split it either of those ways you get a lot of dull stuff that doesn’t really tell you much you can’t get out of the official school bulletin. But Phædrus split it between "the church" and "the location," and once this cleavage is made the same rather dull and imponderable institution seen in the bulletin suddenly is seen with a degree of clarity that wasn’t previously available. On the basis of this cleavage he provided explanations for a number of puzzling but normal aspects of University life.

After these explanations he returned to the analogy of the religious church. The citizens who build such a church and pay for it probably have in mind that they’re doing this for the community. A good sermon can put the parishioners in a right frame of mind for the coming week. Sunday school will help the children grow up right. The minister who delivers the sermon and directs the Sunday school understands these goals and normally goes along with them, but he also knows that his primary goals are not to serve the community. His primary goal is always to serve God. Normally there’s no conflict but occasionally one creeps in when trustees oppose the minister’s sermons and threaten reduction of funds. That happens.

A true minister, in such situations, must act as though he’d never heard the threats. His primary goal isn’t to serve the members of the community, but always God.

The primary goal of the Church of Reason, Phædrus said, is always Socrates’ old goal of truth, in its ever-changing forms, as it’s revealed by the process of rationality. Everything else is subordinate to that. Normally this goal is in no conflict with the location goal of improving the citizenry, but on occasion some conflict arises, as in the case of Socrates himself. It arises when trustees and legislators who’ve contributed large amounts of time and money to the location take points of view in opposition to the professors’ lectures or public statements. They can then lean on the administration by threatening to cut off funds if the professors don’t say what
they want to hear. That happens too.

True churchmen in such situations must act as though they had never heard these threats. Their primary goal never is to serve the community ahead of everything else. Their primary goal is to serve, through reason, the goal of truth.

That was what he meant by the Church of Reason. There was no question but that it was a concept that was deeply felt by him. He was regarded as something of a troublemaker but was never censured for it in any proportion to the amount of trouble he made. What saved him from the wrath of everyone around him was partly an unwillingness to give any support to the enemies of the college, but also partly a begrudging understanding that all of his troublemaking was ultimately motivated by a mandate they were never free from themselves: the mandate to speak the rational truth.

За тие што стигнаа или лизнаа до крај, целата книга е овде, а краток осврт има овде.

Стапица на континентална држава

Tags: 

Ако има некоја стапица што е блиску до македонската изрека „да му умре козата на комшијата“, тогаш тоа е стапицата условена од географијата на една земја - кога таа нема излез на море и е опкружена со лоши соседи.

Истражувањата на Џеф Сахс велат дека ваквата ситуација кине по пола процентен поен од растот. По подолг период ова ги става засегнатите земји во бавната лента на патот на развојот. Но, тука се примерите на Швајцарија и Австрија. Зошто Швајцарија е богата, а Уганда е сиромашна?

Континенталните земји зависат од своите соседи. Транспортните трошоци за земјата зависат од тоа колку соседите вложиле во инфраструктура, а оддалеченоста нема никакво влијание. Така Швајцарија зависи од германската и италјанската инфраструктура, а Уганда од кенијската. Но соседите не се само транспортни коридори. Тие се и пазари. А некои соседи се подобри пазари од други. Некои се пазари, додека други се пречка на патот до пазарите.

Приказната за континенталните земји секако се разликува ако земјата е богата со природни ресурси. Тој дел ќе го скокнеме - Македонија не е таква земја.

Значи, што се добрите можности (или можните добрости) за континенталните земји? Позитивните екстерни ефекти од добрите соседи се еден пример. Ако на соседите им оди добро, тогаш и на земјата ќе ѝ оди добро. Прелевањата во растот за секој еден процент е 0,7 проценти. Така, земјите со излез на море му служат на светот, а оние без им служат на соседите.

Анализата на Колиер укажува на тоа дека проблемот со континенталните земји всушност е типично африкански. Во ЗВР надвор од Африка само 1% од населението живее во земја со вакви карактеристики. Или со други зборови, освен во Африка териториите што имаат малку ресурси и немаат излез на море никогаш не стануваат држави.

Но бидејќи статистиката нема да го прекине постоењето на овие држави, еве некои од можните решенија за нивен развој: зголемување на прелавањата од соседите, подобрување на економските политики на соседите, подобрување на пристапот до брегот, претворање на земјата во „рај на регионот“, подобрување на воздушната и интернет/телекомуникациската инфраструктура, менаџирање на емигрантите, создавање на транспарентни услови за истражувања за нови природни ресурси, рурален развој и привлекување на странска помош.

Тоа е позадината, а сега да видиме дали Македонија е поблиска до Швајцарија или до Уганда?

Веројатно не треба да копаме по податоци за да утврдиме дека единствениот релативно добар пат е оној Е-75 што оди од Србија кон Грција. Приказните за пругата кон Бугарија се станати толку бајати што веќе не вреди да се споменуваат, а и целата железничка мрежа е некако хм... за никаде. Не знам дали нашите соседи ја прават инфраструктура на својата страна, ама Македонија е толку назад што не може да се рече дури и дека сме го направиле нашиот дел од работата до граничниот премин и сега чекаме на другите.

Но, можеби трговската размена со соседите влева надеж дека тие не се пречка кон пазарите, туку се пазарите. Србија, Грција и Бугарија се меѓу првите пет увозни и извозни партнери на Македонија. Овие три и Албанија имале прилично плодни десет години од 2000 наваму со раст на БДП од околу 4%. Дали и во тој период на Македонија ѝ одеше подобро, наспроти 2009 кога сите (освен Албанија) имаа негативна стапка?

Што и да бил случајот, ми се чини дека ургентно се размислува дека може и подобро. Па што може Македонија да направи од горните предлози?

Зголемување на прелавањата од соседите - подобра сообраќајна инфраструктура и без трговски бариери со соседите. Подобрување на економските политики на соседите - тешко да се влијае на ова. Подобрување на пристапот до брегот - создавање на повеќе регионални јавни добра можеби единствено преку заеднички проекти? Претворање на земјата во „рај на регионот“ - можеби преку создавње на финансиски центар. Подобрување на воздушната и интернет/телекомуникациската инфраструктура - уште аеродроми, поефтини летови. Менаџирање на емигрантите - ако веќе луѓето мора да се селат за подобар живот, нека се селат со помош на државата и на работни места кои се добро платени. Повеќе пари за нив значи повеќе пари што можеби ќе им останат за да ги пратат дома. Создавање на транспарентни услови за истражувања за нови природни ресурси - што е некако самообјаснувачко. Рурален развој - што не е многу корисно за Македонија бидејќи и нема многу рурално население. Привлекување на странска помош - или можеби подобро користење на истата - наместо за тековна потрошувачка, за сообраќајници.

Види и:
Стапица на конфликт;
Стапиците и Македонија.