Во последните 2-3 децении законите за авторски права насекаде низ светот се променуваат со цел да се зголеми нивниот опфат. Тие денес регулираат многу повеќе нешта, отколку што, на пример, регулирале во 1970 година. Ова е познат факт, кој што е опширно обработен во извонредната „Слободна култура“ на Лоренс Лесиг. [За кратка презентација на темата погледајте ја оваа легендарна снимка на Лесиг.] Сепак, ако има една светла точка во оваа пракса која законите за авторски права ги носи кон загрозување на граѓанските слободи, тогаш тоа е нивното меѓусебно синхронизирање. Конвенција по конвенција, од GATT преку WTO до WIPO, законите за авторски права во сите држави во светот наликуваат еден на друг. Ова значи дека ако нешто не е дозволено во САД или Франција, најверојатно не е дозволено во Аргентина и Македонија. Терминологијата можеби е различна, поради различната правна традиција, но суштината е иста. Ова е важно, особено денес, кога новиот правилник и тарифник на Македонската музичка индустрија го привлекуваат вниманието на јавноста и ја отвараат дебатата за тоа кој сѐ треба да биде опфатен со новата давачка.

Па, која е праксата во ЕУ за прашањата опфатени со новата македонска регулатива? Одлуките на Европскиот суд на правдата се јасни. Прво, во одредување на тоа што значи „јавно соопштување“ Судот објаснува дека корисникот прави „јавно соопштување“ кога „со целосно знање за последиците од неговата акција, на своите муштерии им дава пристап до емитување што содржи заштитено дело“. Понатаму Судот ко објаснува концептот на „јавност“ како „неодреден број на потенцијални слушатели и разумно голем број на лица“. И трето, Судот смета дека природата на „јавното соопштување“ т.е. дали е тоа профитно или не, е важен критериум. Оттука судот одлучува дека Директивата на ЕК треба да биде толкувана „така што нема да ги опфати емитувањето на фонограми, без паричен надоместок, во приватна стоматолошка ординација, каде што се врши професионална економска активност, каква што е во прашање во главната постапка, со цел да се овозможи уживање на пациентите во ординацијата и во случај каде не им е дадаена можност за избор на пациентите. Активности од овој тип на пренесување не му даваат право на произведувачот на фонограми да бара исплата на паричен надомест.“

Со други зборови Судот смета дека, прво, малиот број на лица во стоматолошка ординација не претставува јавност, второ, дека природата на соопштувањето не е профитна, и трето дека слушателите се фатени случајно, без нивна желба, во емитувањето. Ваквото разбирање на „јавно соопштување“ очигледно опфаќа мали бизниси чија главна дејност не е поврзана со пуштањето музика. Ако тоа е стоматолошка ординација, тогаш е и ординација за уво, нос и грло, и на крај е секое место кое тарифникот на ММИ го води како „здравствена установа“. Но, разбирањето на „јавното соопштување“ на ваков начин никако не застанува тука, бидејќи има бројни бизниси кои имаат малку муштерии кои случајно слушаат некое емитување додека доаѓаат во дуќанот да обават некоја работа што никако не е поврзана со слушањето музика. Се разбира, на крајот на денот, ова можеби ќе треба да се тестира на суд, но здравиот разум налага дека е така.

Овде е важно да се напомене дека одлуките на судот се конзистентни. Имено, во одлука што исто така датира од 2012 година, Судот наоѓа дека хотелите мора да плаќаат надоместок [pdf] за музиката што се пушта во нивните соби. Аргументите се исти. Гостите во хотел претставуваат разумно голем број на луѓе. Природата на емитувањето е во функција на правењето профит. Улогата на хотелот како корисникот на делата исто така е неопходна за ова соопштување да се остварува. Повторно, како што налага здравиот разум, ова објаснување може да се употреби и за други бизниси слични на хотелиерството.

Слика од: Excruciating Minutiae.

Дали сето ова може да биде од некаква корист за правната разврска на случајот со ММИ?
Македоскиот закон исто така во себе носи дефиниција за што е тоа јавност и таа многу наликува на тоа што до објаснува Европскиот суд. Во Член 2 од ЗАПСП се вели дека: '„Јавност“ е достапност на авторско дело, под еднакви услови, на неодреден број лица надвор од вообичаениот круг на семејството или личните познаници.' „Јавното соопштување“ тогаш би требало да го исполни критериумот за „јавност“ на „неодреден број лица надвор од вообичаениот круг на семејството или личните познаници“, и во таа смисла, пред сѐ, да не ги опфаќа, домашните веселби, свадби, родендени и слично бидејќи тие се случуваат во „вообичаениот круг на семејството или личните познаници“. Понатаму, тука по ред би дошле сите оние бизнис чии муштерии не претставуаат „неодреден број на лица“ во моментот кога се случува „соопшувањето“ на едно дело. Да се вратам на првата поента на текстов, оваа интерпетација е можна затоа што македонскиот закон нужно е сличен на другите закони за авторски права, вклучувајќи тука ги и тие што важат во ЕУ.

На крај, повеќе како лична забелешка, македонските правни експерти од областа на авторските права не треба да молчат за оваа нова регулација. Иако можеби никогаш нема да се согласиме за тоа дека законот регулира сѐ повеќе и можеби уште долго време поборниците за слободна култура ќе се судираат со заштитниците на приватните монополски интереси, законот, таков каков што е мора да се применува дури и тогаш кога, спротивно на вообичаената пракса, тој ќе оди спроти приватниот интерес, а во интерес на јавноста. Молкот на правниците чија специјалност се авторските права значи ставање на приватниот интерес над законот, а тоа не е одлика на правото.

Денес презедов музика од интернет. Го сторив тоа законски, бидејќи делото е ставено на интернет од страна на издавачот и е слободно за преземање. Но, таквата негова одлука и воопшто достапноста на делото сама по себе, не беа доволни за јас да искликам од конечниот zip.

Со оглед на ограниченото внимание што може да се посвети, а имајќи го предвид огромното количество на податоци, музика или филм, достапни законски или не, самото објавување на интернет, па дури и кога е од страна на тој што е овластен да го направи тоа, не значи речиси ништо. Додајте ја кон ова и заситеноста од информации (кај корисниците или потрошувачите) и инхерентната недоверба кон претприемачите (ако може така да се рече и за оние кои се изавачи на музика) затоа што тие прават сѐ за да го продадат своето без разлика колку е добро, дали воопшто објавувањето на интернет само по себе има некакво значење за тоа дали и како производот ќе помине кај публиката? [Се разбира, под претпоставка дека не сте Radiohead или некој друг етаблиран бренд.]

Би рекол не.

Објавата за најновото EP на скопксиот бенд Д Џон се појави на Twitter на 15 ноември, веројатно истиот ден на Facebook и можеби на други места. Тоа значи дека четири дена бев целосно запознаен со постоењето на ова ново музичко издание. [Колку е тоа во интернет време?] Ако некој ме прашаше, можев да речам: „Да знам дека имаат нов албум“. Но, во ниеден момент не помислив на тоа да го преземам албумот. Она што конечно го насочи мојот Firefox кон веб страницата на издавачот, беа овие неколку твитови од @lenkha:

Случкава ќе беше само уште една mp3 приказна, ако не се поклопеше со последното поглавје од „A Visit From The Goon Squad“, одличната книга на Џенивер Иган. Еден од главните ликови, чиј животен пат во музичкиот бизнис го следиме од првата до последната страница, е музички продуцент кој се искачил од дното до врвот, и потоа надолу за во последните неколку страници да го има последниот триумф. Сместено некаде во блиската иднина, последното поглавје го раскажува најновиот потфат на Бени Салазар кој од својот стар (музички) пријател од детството сака да направи ѕвезда. Но, многу нешта се сменети од денешното, како што тој го нарекува, post-piracy време. Она што е најочигледно е сеприсутноста на технологијата – некој вид на шесто сетило е достапен за сите и сите и го користат. Токму овој уред, Twitter-от на иднината ако сакате, му помага на Алекс (еден од помошниците на Бени) да го организира концертот на музичката ѕвезда во раѓање, да направи промоција преку word of mouth, да ги најде (и плати) вистинските луѓе кои што можат да го рашират муабетот така што тоа нема да изгледа како некоја PR капмања (иако сите насетуваат дека е), за инаку непознат артист. Резултатот е исполент концерт, бесплатен се разбира, кој што останува во сеќавање на сите гости. Музички и бизнис успех.

Не сакам да ја растегнувам споредбава премногу, бидејќи не верувам дека било каков PR план се крие во овие неколку твита на @lenkha. Но, верувам дека оваа мала случка со албумот на Д Џон ни дава шанса да ѕирнеме во некоја можна иднина. Интернет, покрај другите работи, е објави-и-исчезни платформа. Тоа не е лошо. Но, ако сакате да продавате нешто за нашето внимание, тоа никако не е доволно.

Приказната оди вака:

Некое американско списание ја критикувало p2p културата на размена со вообичаениот тон за пирати. Текстот имал илустрација со ноти што се од песна што не е во јавен домен, т.е. за која е потребна дозвола од авторот (сопственикот) за нејзина употреба.

Некои луѓе на интернет се собрале и направиле реинтерпретација на нотите и сликата и тоа музичко дело го издале под cc-by-nc-sa.

Деталите и музиката на http://www.archive.org/details/DespiteTheDownturnAnAnswerAlbum

Многу ми е мило кога луѓето што ги познавам успеаваат да се пробијат во тоа што го работат.

Затоа сакам вака јавно да ѝ честитам на Фросина за успесите што ги бележи нејзиниот документарен филм „Аце Слеш“: награда на фестивалот Манаки и на фестивалот на независен филм во Њу Јорк.

Филмот е за кумановецот Аце Слеш, кој ја раскажува својата (неуспешна) приказна. Краток трејлер од филмот има на East Silver. (Патем таму има некоја грешка во објавените информации за филмот.)

Со Фросина се запознав за време на мојот краток престој на ФДУ, а потоа почавме да работиме на еден заеднички проект (кому му е потребна финансиска помош за да се комплетира).

Покрај тоа што режира документарни филмови, Фросина режира во кумановскиот театар и пишува поезија. Ако сакате да прочитате нешто повеќе за неа, земете го неделникот „Глобус“ што ќе излезе на 28 октомври (во вторник).

Пред повеќе од 1 година со Гоце почнавме да работиме на музика.

Првите звуци од денес се достапни на Интернет. Чујте и/или преземете од http://www.myspace.com/theairbornemonster

:)

Колку да ја запамтам адресата:

http://code.google.com/creative/radiohead/

Фала Дарко!

Моби е последниот музичар (од оние попознатите де) кој се обидува да направи нешто со својата музика и Интернетот.

http://mobygratis.com/film-music.html

Овој пат тоа е Nine inch nails. Никогаш не сум ги слушал додуше, ама веста вреди да се проследи.

Врска.

Додека читам rss во позадина брчи телевизорот на РТС пуштен. Има некоја репортажа за некој српск-босанко-француски бенд. Концерт во Франција ми се чини.

И новинарката шета низ публика и наоѓа две пријателки: една србинка и една французинка. Новинарката нешто ја прашува србинката, си зборат и на крај ја прашува дали може пријателкава да испее некој стих од српска песна. Овие нешто проговоруваат на француски и запева французинкава:

Море сокол пие, вода на Вардарот...

П: Што правам денес по Интернет од ниедно време?

О: Требаше да одам на скијање. :)

Денешниот (8.11.2007) број на „Вечер“ има текст за „Зајди, зајди“ на Сариевски: Зајди, зајди е украдена.

И ми се виде фотографијата од албумот на Сариевски позната. Тоа да ти биде мојата фотка од Фликр:

Моите слики на Фликр се под CC лиценца: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/deed.en. Ова значи дека „Вечер“ во случајов треба да го напишат моето име до сликата и на сите посетители да им ги стават до знаење условите под кои таа се дистрибуира. Не знам за печатената, но во дигиталната верзија тоа не е направено. (Разбрав дека нема копии од „Вечер“, се распродал одма, поради некоја статија за Тоше).

Како и да е, им пишувам пошта со информации за ова и ако не добијам одговор си мислам да ги тужам. Некој адвокат да ми помогне во пишување на тужба?

Ново: Уф... контакт формата на страницата на „Вечер“ не работи. Цело време вика: Се случи грешка при испраќањето на информациите. Ве молиме обидете се повторно.

Ќе мора писмово да го праќам со snail mail.

Почитувани,

Не можев да не забележам дека во вашата статија „Зајди, зајди е украдена“ од Дејан Трајкоски објавена во „Вечер“ од 8.11.2007 (http://www.vecer.com.mk/?ItemID=EA241335742B60418A11FE7251B09A06) сте искористиле моја фотографија достапна на: http://www.flickr.com/photos/novica/444850096/.

Ве молам, согласно Законот за авторското право и сродните права и лиценцата под која е достапна фотографијата да го наведете моето име како автор на фотографијата, како и видливо да ги поставите условите под кои истата смее да се дристрибуира.

Очекувам ова да биде поправено на веб страницата, а дополнување и објаснување да биде објавено во некој од наредните печатени изданија на „Вечер“, и за тоа сакам да ме известите.

Доколку не постапите вака, тогаш немате никакви права да ја користите оваа фотографија и јас ќе бидам принуден, против своја желба, да си ги барам правата по судски пат.

Срдечно,

Новица Наков

Ново2 (16:25): Им ги најдов адресите: врска. Пишав до Анета Пауновска одговорна за култура и забава и CC до Главниот уредник и неговиот помошник и заменик.

Пред некој ден на кајмак.от се појави едно видео со македонска хип-хоп песна.

Оттогаш гледав уште две: 1, 2.

Супер се. :)

Го читам последниот број на Авангарда и налетувам на интервју со Пол Ван Дајк:

Q: Даунлодирањето е одлична работа! - изјавивте во една прилика. Што мислите за бесплатното даунлодување и бесплатната размена на музика? Дало сметате дека тоа ја намалува продажбата на CD-ата и винилите?

A: Секако дека илегалното даунлодување ја намалува не само продажбата на моите албуми туку и на сите воопшто. Луѓето мора да разберат дека за да се биде во тек со електронската музика потребна е постојано нова опрема и тоа треба некако да се финансира. Ако еден не може да живее од својата музика и не може да инвестира во неа, таа ќе стане многу досадна и ќе изумре. Луѓето треба да имаат постојано на ум дека музиката, која некој ја финансирал, треба да ја платат. Поентата е во тоа што со самото купување на албумот на пример на Роби Вилијамс вие го финансирате издавањето на некој маалски бенд. На крајот на денот треба да платите за нешто за кое некој веќе вложил труд. Ова е се што можам да кажам за илегалната размена на фајлови. Мислам дека до пред некое време беше во ред бидејќи тогаш немаше iTunes на пр. Мислам дека сега е возможно легалното купување на музика и треба да и дадеме можност на музиката да се развива понатаму.

После ова, разговорот продолжува некако чудно со: „Кои други стилови ги слушате?“. Мене ми се чини дека следното прашање овде требало да биде: „А што мислите како луѓето знаат за вас во Македонија?“, а вака пост-журката јас би прашал и „Од каде толку голема гужва на вашата журка во Македонија?“.

Мразам што морам да ја скинам од врвот на страницата прославата за титулата на Man U, па ќе ја ископирам пред да продолжам:

It's coming home... Титулата се врати на Олд Трафорд! :)

Значи, зборот ми беше за DRM и музиката. Форбс има приказна за тоа зошто музиката на Интернет ќе остане заклучена: врска, а kuro5hin има коментари на истата: врска.

Цитат од Форбс:
Thomas Hesse, president of global digital business and U.S. sales for Sony BMG, quipped that, “We don’t want the whole world to be a college dorm. Because that’s what a no-DRM world looks like--it’s a world in which all product can just be cloned without limitation.”

А баш минатата недела гледав некој каталог од Сони и имаше нешто за музиката што ја издале - топ 20 албуми или така нешто. Сега ми текнува дека барем два им ги имам копирано: Jeff Buckley - Grace и Pearl Jam - Ten. :)

Значи чија е „Зајди, зајди...“? Ја прашав баба ми. Таа вели дека уште од турско ја пееле таа песна. Да не остане на нејзиното, јас направив увид во CD-то со песни испеани од Александар Сариевски издадено во Македонија:

Ако ја видите втора слика во нејзината поголема верзија (врската води до Flickr) ќе прочитате дека под „ZAJDI, ZAJDI, JASNO SONCE“ стои зборчето „traditional“. Не стои име на автор на текст нити на музика... значи и Сариевски кој ја отпеал знаел дека „Зајди, зајди...“ е македонска народна песна.

Што сега? Законот за авторското право и сродните права (најдете го некаде на http://www.pravo.org.mk + забелешка: не знам дали оваа верзија од законот што ја имам е најсвежата) во Член 6 вели:

Преработка на авторско дело, на друго дело или на дело од народното творешво (мое нагласување), што претставува индивидуална и интелектуална творба, е самостојно авторско дело.

А потоа во Член 58 објаснува:

Слободно е користење на народното творештво.

При користењето од став 1 на овој член, се наведува изворот и потеклото на делото. Неговото сакатење и недостојно користење не е дозволено. За остварување на правата од став 2 на овој член надлежен е Институтот за фолклор „Марко Цепенков“ - Скопје.

Казната за прекршување на овој член наведена подоцна во Член 196 е од 60.000,00 до 300.000,00 денари.

Значи, пенста е народно творештво, внукот на Сариевски нема што да тужи (освен ако не сака да докажува дека токму верзијата на неговиот дедо е таа што се користи во филмот „300“), Warner Bros. му должи на Институтот за фолклор некои 300.000,00 денари.

Ај сега да си склопам ogg-ови од CD-во кога веќе го имам при рака. :)

JANUARY 5, 2007 - Since the beginning of time, pure silence has been available only in the vacuum of space. Now conceptual artist Jonathon Keats has digitally generated a span of silence, four minutes and thirty-three seconds in length, portable enough to be carried on a cellphone.

Целата приказна тука.

Тишината тука (мртва врска).

Бев на Pearl Jam во Загреб. Колку да се пофалам. Ако имам време ќе пишам и нешто повеќе. :)

Денес (т.е. вчера) бев на концерт на Т.Б. Трачери на програма на Скопско лето. Цената на билетот беше 150 денари. Стигам пред врата и таму некој тип бара дали е на список. Не е на список. Типот се оддалечува, ѕвони на мобилен и моли некого таму да го стават на список.

Почнува концерот, озвучувањето (пак) е срање. Ова чувство особено ми се засилува вака после Exit. Едноставно не ми е јасно како во толку години „независна Македонија“ никој во земјава не научи да поставува асално озвучување. Публиката мртва, ја мрзи да аплаудира. Трачери не знаат асално да го измешаат репертоарот и мрчат што публиката е мртва. Негде кон крајот озвучувањето тотално се заебува. Општа оцена од 1 до 5, 3 на стаклени нозе.

Во центарот на градот пак, е општа калакурница. Тие луѓето до кафаните (кафулињата) дури и клупите ги разместиле за да стават маси. Она што е особено интересно овде е што масите, зафаќајќи ја улицата, зафаќаат дел од шахтите. Шахтите, логично, мирисаат лошо (смрдат!). А луѓево сепак седат во кафаниве и плаќаат фини пари за пијачка.

Ај доста е. Ако продолжам да пишувам ептен ќе се изнервирам.