Сѐ уште не сум добил ништо во сандаче (што е приказна сама по себе), но штом Игор Стаматовски добил одговор, значи дека УКИМ сепак ги испочитувал роковите.
Под претпоставка дека и јас ќе го добијам истиот одговор, еве краток коментар:
Одговорот на претставката е непотполн и неуверлив.
1. Непотполн затоа што не објаснува што со другите обрасци - семестрални листови и сл. што не се пријави.
и
2. Непотполн затоа што не објаснува кој, каде и како го регулира целото ова прашање.
3. Неуверлив затоа што го третира прашањето за фалсификување на образецот како поважно од прашањето за фалсификување на содржината на образецот.
и
4. Неуверлив затоа што не објаснува како и зошто трошоците за образецот се 30 (а не 20) денари?
На крај, одговорот укажува на тоа дека пријавата е единствениот валиден доказ за положен испит. Ова отвара дополнително прашање за тоа како факултетите без многу мислење издаваат „дупликат“ пријава кога оригиналот ќе се загуби.
Останува да го добијам одоговорот испратен до мене за да одговорам.
IT.com.mk денес пренесува опширен разговор со нашиот Арангел Ангов за тоа што е НСНД и што би можело да се очекува на крајот на мај во Охрид. Од текстот:
„Nista se nece dogoditi” е анти-конференција првпат стартувана во Сараево во март 2007 година на електро-техничкиот факултет каде се собраа хакери од Босна, Хрватска, Македонија и Србија. Oд тогаш кога и каде и да се одржуваат овие локални хакерски настани тие се отворени за сите ИТ ентузијасти за слободен софтвер, GNU/Linux, секакво софтверско и хардверско хакирање, микроконтролери, роботи, програмски јазици…
Ако дочитавте до тука, тогаш треба да дојдете. :-)
На 1.8.2007 година дописникот на Утрински од Париз испратил еден многу позитивен текст за Саркози до својата редакција во Скопје. Текстот го има во архивите на Утрински. Се вика: Маестралната уметност на владеење на Саркози. Не се сеќавам што тоа друго сум правел пред Илинден 2007, освен што блогов забележал преработка на текстот во македонски контекст. Па бидејќи се избори, и така весело е, еве уште еден репринт од архивите на airborne.
Пред да продолжите со читање, задолжително видете го текстот од Утрински весник.
Маестралната уметност на владеење на Груевски
Скопје - Откако дојде на премиерската функција во Македонија Никола Груевски секој ден изненадува, па и неговите противници признаваат дека потезите кои ги влече не ги остава рамнодушни Македонците. Никола Груевски е на сите страни, во Брисел, во Трново, Скопје, на Водно, во Охрид, новинарите се опсипани со комуникеа од Илинденска бб и преку нив Македонците се запознати со сите постапки на нивниот сеприсутен премиер.
Никола Груевски, исто како и за време на предизборната кампања за чија оркестрација се интересираа дури и штабовите на американските претседателски кандидати стана вистински мајстор во уметноста на владеењето и комуникациите. „Тој го надминува се' она што ги имавме видено до денес“, пишува колумнистот на еден од најтиражните македонски регионални весници „Република“.
Премиерот кој сака да го промени начинот на владеење, по првите денови поминати на Илинденска бб изгледа дека успеа, барем засега. Тој не го слуша државниот апарат, техноструктурите, кои во една технократска да не речеме бирократска држава како Македонија, сака да провери се', Груевски секојдневно испишува по едно поглавје од уметноста за владеење. Македонските коментатори се согласуваат дека тој веќе успеа во едно: да му завидуваат. На последниот самит на Нато во Охрид, тој ја претстави Македонија во одлично светло и лобираше за прием во светската безбедносна организација иако тоа не беше на агендата. Заедно со министрите, без разлика на полемиката предизвикана во Македонија, спроведува компјутеризација на училиштата во Македонија. Тој е еден од творците на даночната реформа во Македонија. Начинот на неговото делување е одраз на еден нов стил на владеење.
На внатрешен план неговиот стил исто така ги дезориентира Македонците. Изборот на социјал-демократот Ивица Боцевски за гласноговорник на Владата, иако главниот збор го има Груевски, потоа на Габриела Коневска Трајковска (без политички стаж) за вицепремиер и раководител со секретаријат за европски прашања, кооптирањето на млади кадри, како Зоран Ставревски и Миле Јанакиевски, назначувањето на еден од ретките „преживеани“ политичари од социјализмот во Министерството за правда ја докрајчи македонската опозиција.
Груевски не ги заборави ни обичните Македонци. Тој беше со селаните кога им беше најтешко - кога оганот, беснеејќи по локалните шуми, пламтеше пред нивните черги. Премиерот на македонската држава не запира никогаш – тој беше со јуниорските репрезентивци во мал фудбал за да им го честита трофејот, а на 2 јуни на скопското сајмиште на концерт на Зубин Мехта, чија организација ја побара лично тој.
Гледајќи го како владее и работи се добива впечатокот дека неговите министри имаат многу мака да го следат. Министрите мораат да се задоволат со улогата на извршители на програмските определби на Груевски. Тие што се сведоци на апсењата од висок профил, и покрај негодувањата, видоа дека македонските граѓани го одобруваат ловот на криминалците. Анкетите велат дека конечно во Македонија се врати оптимизмот.
Пред ваквата раздвиженост на премиерот, македонските набљудувачи на политичката сцена, како коментаторот на „Република“ се запрашуваат:
„Дали Никола Груевски е човекот кој прави премногу или човек кој се сака самиот себеси премногу? Би рекле, дека тој е политичка ѕверка хранета со чувството за стратегија, со тактичката грижа и жедта за резултати, кој оди нанапред не барајќи да се заштити“. Накратко, како што пишува „Република“, Груевски ја презема одговорноста за сите негови и за потезите на на Владата. Затоа работливиот Груевски го зафаќа целиот медиумски простор. Македонците можат да следат како се пилотира државата, речиси во директен пренос.
Додека се возев денес во еден од новите автобуси на ЈСП некако се присетив на молбите на директорот на македонската компанија „Санос“. Тој јавно ја повикуваше македонската влада да ја одбере оваа македонска компанија за набавката на новите автобуси.
Не сакам да отварам некаква дебата за моралната исправност на одлуката за набавката таква каква што е, ниту пак за можните неправилности во набавка што треба да се спроведе согласно закон.
Но, затоа еве една мала економска анализа.
Да претпоставиме, како што љубат да речат економистите, дека јавната набавка е целосно исправно спроведена, дека нема неправилности и скриени информации, дека е транспарентна и непристрасна.
Да претпоставиме, исто така, дека компаниите што наддаваат работат комплетно според законите, сите вработени им се пријавени, редовно плаќаат даноци во своите земји, немаат скриени приходи и слично.
Ако суровините потребни за производство на автобуси се достапни на слободен пазар (на пример можеби светска берза), тогаш цените со кои компаниите ќе наддаваат ќе зависат единствено од нивните способности и перформанси на пазарот т.е. од нивната конкурентност. Нивната конкурентност пак е функција на трудот, капиталот и технологијата со која располагаат, и можеби некои (за фирмите) екстерни фактори (како што се на пример царините).
Значи, ако „Санос“ не може да победи на тендер во услови опишани погоре, тогаш тој не е доволно конкурентен, но - тоа е тоа нели - во капитализмот победуваат најдобрите.
Само што „Санос“ е македонска компанија која работи со трудот што го купува на македонскиот пазар на труд и капиталот што го купува од македонските банки, и според правилата што ги пропишува македонската влада. Ако оваа компанија не може да победи на тендер во Македонија, тогаш каква порака им испраќа Македонија:
1. На потенцијалните инвнеститори за тоа каков квалитет на бизнис може да имаат ако инвестираат овде;
2. На странските донатори и кредитори кои со години наназад вложуваат пари во реформирањето на разните делчиња од економијата за таа да стане поконкурентна;
3. И, воглавно, на сите заинтересирани за успешноста на реформите што се спроведуваат?
Денес е петнаестиот ден откако ја доставив претставката до УКИМ. Тоа е првиот рок што го остава Законот за одговор на претставки, а и две недели се добар период некакво сумирање, па еве преглед на тоа што до сега (знам дека) се случи.
Како повторување, целта на претставката е универзитетот да ги направи достапни на интернет обрасците за комуникација со него и тие да бидат бесплатни. Постојат неколку причини зошто сметам дека досегашната практика на УКИМ е погрешна: 1. Колку што ми е познато ниту една друга државна институција не наплаќа за обрасци; 2. Цените се високи, а обрасците се наменети за група на граѓани што во прицнип се смета за сиромашна; 3. Цените се арбитрарно одредени, т.е. не ја одразуваат вистинската цена на чинење на хартиите и печатењето, што некако мириса и на комерцијален потфат околу печатењето и дистрибуцијата на обрасците.
Обрасците и сѐ околу нив е во надлежност на универзитетот што значи нивната судбина е во рацете на универзитетското автономно донесување одлуки.
Сите овие поенти се вклучени во текстот што на хартија го доставив до УКИМ и потоа го објавив на интернет со цел некој друг студент што исто така смета дека начинот на кој што мора да се дојде до пријави е погрешен да достави претставка до архивата на УКИМ.
За претставката го известив студентскиот правобранител, пред сѐ за тој да биде информиран и во тек. Човекот се покажа како коректен и разменивме неколку пораки за евентуалното негово службено вклучување во постапката. Како што му реков и нему, во моментов не мислам дека службено вклучување на студентскиот правобранител е нужно, но го поканив како студент да ја испрати претставката до УКИМ ако лично се согласува со тоа што во неа го пишува.
Исто така ги контактирав луѓето од Слободен индекс да испратат претставки. Колку што може да се заклучи од разменетата е-пошта, тие како група одлучија да не испраќаат претставки. Исто така, претставкава (или нејзините цели), колку што ми е познато од тоа што читам, не е интересна на уште една група - Академска слободна комуникација (чија поштенска листа за жал е затворена за јавност). Признавам, не сум ги прочитал мисиите на двете групи за да знам дали нешто вакво може да биде дел од нивната работа. Затоа само пренесувам што се случило, и не судам дали тоа е исправно или не.
Сите овие активности го привлекоа вниманието на уште една група - професорите кои се обединети околу списанието VoxAcademica. Нивна желба е во следниот број на списанието да отпечатат нешто во врска со темата користејќи ги текстовите што се објавени на овој блог. Јас се согласив со нивниот предлог.
Исто така, приватно бев информиран дека целава работа привлекла многу like-ови на Facebook. Не сум видел ништо од тоа бидејќи немам сметка таму, но и така и вака фејсбук активизмот не е нешто што е посебно интересно.
Сѐ на сѐ, колку што ми е познато, до овој момент ниту една друга личност што е студент на УКИМ не испратила копија од претставката до универзитетот.
На 26.04.2010 година локалната гико-хакерска-слободен-софтвер заедница организираше паралелна прослава на светскиот ден на интелектуална сопственост. Вообичаено, во Македонија овој ден се одбележува со палење на музички дискови на Дрисла и некој пригоден говор од претставници од надлежните институции. Лани ние пуштавме музика на 103ка и имавме некоја мини дебата / видео проекција во КИКА.
Оваа година не стигнавме да се организираме како минатиот пат. Сепак, текстот што по повод овој ден го напишав лани, нималку ја нема изгубено релевантноста и сѐ уште е актуелен. Затоа денес, една година подоцна, еве го во целост во продолжение:
Скоро 200 години се поминати од денот кога Томас Џеферсон, еден од татковците на САД, во своето писмо до Ајзак Мекферсон ќе напише: „Оној кој добива идеја од мене, добива упатство без да ме осиромаши, исто како што оној кој од мојата ламба ќе го запали својот оган, добива светлина без да ме затемни мене“.
Денес Соединетите држави и голем број од нивните корпорации се најревносните заштитувачи на идеите преку концептот за интелектуалната сопственост. Ставовите и интересите на големите корпорации со силно лобирање се преточуваат во политики на владите и меѓународните организации. Дел од ова сеопфатно лобирање е затскривањето на различните типови на регулација за информациските добра во терминот „интелектуална сопственост“. Во него се кријат авторското право и сродните права, патентите, трговските марки, жиговите, дизајнот... Постојат различни закони за сите овие, и целта на секој од нив е различна. Но, за пропагандата наједноставно е да ги нарече сите тие интелектуална сопственост и пирати сите луѓе кои на било кој начин прекшиле некоја од сѐ поекспанзивните одредби за заштита, поистоветувајќи ги со стереотипот за крадци и убијци.
Не е потребна длабока анализа за да се открие проширениот опфат на законите. На пример, законот за авторските права (популарниот копирајт) започнал како индустриска регулација. Неговата единствена цел била да им даде поттик на издавачите да прават општествено корисна дејност (издавање на книги) со тоа што им давал временски ограничен монопол над издавањето на некое дело. Тој ги регулирал само нив - издавачите. Немал никакво влијание за активностите на авторите, ниту за активностите на читателите. Денес овој закон регулира речиси сѐ што можете да замислите: дали можете да пеете песна во јавност, дали може да снимите домашно видео со прослава каде се пее некоја песна или на телевизорот во позадина се прикажува некој филм, дали можете да снимите емисија од ТВ за да ја гледате со пријателите, дали можете да снимите веб страница од интернет. Тој е главниот закон во борбата против „пиратите“, а може да се прекрши и само со едно обично инсталирање на легално набавена софтерска програма на вашиот комјутер во една единствена копија. Дополнет со закон или одредби за „менаџмент на дигиталните права“ (DRM) тој може да заклучи дела кои инаку припаѓаат на јавниот домен, културното наследство и народното творештво.
Новите уреди како iPad, iPhone, Kindle, PlayStation и сличните, сѐ повеќе го ограничуваат корисникот во однос на тоа што тој може да прави со содржините на нив. Пример за вакво ограничување има во голем број електронски книги чие авторско право е истечено, како што се делата на старогрчките филозофи или Шекспир. Електронските верзии што се дистрибуираат често ограничуваат копирање, печатење, па и аудио репродукција на текстот. Сличен пример во Македонија со законите кои што на интернет ги објавува страницата pravo.org.mk: копирањето на текст е оневозможено на PDF документите.
Покрај медиумски ескпонираната војна со пиратството, борбата за тоа кој ги контролира идеите и информациите се одвива и на други фронтови. Примерот кој можеби буди најмногу сочувство е оној на Бразил. Јужноамериканската држава соочена со епидемија на СИДА пред неколку години одлучи да ги прекрши патентите на големите фармацевтски компании и да произведува генерички лекови за своите граѓани. „Ова не е објава на војна со корпорациите“, - рекоа тие, „ова е борба за живот“.
Многу време пред Бразил да одлучи да ги земе работите во свои раце, истото го направија и програмерите. Во сега далечната 1984, започна проектот ГНУ со цел создавање слободен компјутерски оперативен систем, систем што на корисниците ќе им дава слободи (да го користат, проучуваат, променуваат и дистрибуираат), наместо да им наметнува ограничувања (да можат да го користат на само еден компјутер). Проектот е предводен од Ричард Сталман, тогашен врвен истражувач на Институтот за технологија во Масачусетс, кој исто така е заслужен за уште еден револуционерен пробив и тоа во правото. Со создавањето на Општата јавна лиценца, главната лиценца со која се дистрибуира ГНУ, Сталман го свртел на глава законот за авторското право – од ограничувачки во ослободувачки – и за чудо тоа им се допаднало на луѓето, и на програмерите и на корисниците. Производот од овој проект денес е познат под имиња на различни брендови. Најпознат, или можеби за Македонија најважен, е Ubuntu.
Тоа што следи во следниот четврт век е живо создавање на екосистем и заедница на слободен софтвер, но и прелевање на ефектите во други сектори. На Томас Џеферсон веројатно би му било мило да знае дека денес имаме неверојатна инфраструктура за споделување на идеи – интернетот и неговиот развој е тесно поврзан со развојот на слободниот софтвер, нивните истории се испреплетени. Но, поместувањето не застанува кај технологијата. Работата на Лоренс Лесиг, професор по уставно право од Харвард, и создавањето на широко движење за слободна култура е доказ за желбите и интересот на луѓето насекаде низ светот за еден поинаков систем за авторски права. Проникливиот рефрен: „I. Креативноста и иновациите секогаш надградуваат над минатото. II. Минатото секогаш се обидува да ја контролира креативноста што сака да надградува над него. III. Слободните општества ја овозможуваат иднината со ограничување на минатото. IV. Нашето општество сѐ помалку е слободно.“ нѐ потсетува дека интересите на општеството секогаш треба да бидат први и дека едно слободно општество треба да го надмине влијанието на големите корпорации кои воглавно пред себе го имаат својот интерес.
Докази дека корпорации и традиционална, строга, заштитничка примена на авторските права не се нужно потребни за создавање се слободната светска енциклопедија Википедија, но и места како Џамендо, каде музиката се објавува од авторите под некоја од лицените на Криејтив комонс, проект што токму Лесиг го предводеше. Влијанието на сите овие граѓански активности носи резултати и во политиката. Веб страница на Белата куќа користи една од Криејтив комонс лиценците, а влијанието во Европа е уште поголемо. Пиратски партии кои ги поврзуваат прашањата за авторски право со слободата на говор и граѓански слободи има во голем број земји на стариот континент, а тие свои претставници имаат во Европскиот парламент.
Иако речиси сета бука доаѓа од страна на (условно речено) обичните граѓани и академијата, има и гласови од внатре кои укажуваат на тоа дека моделот на издавачката индустрија денес им одговара на многу малку автори. Стив Албини, еден од водечките продуценти во музичкиот бизнис, вели дека на членовите на просечен бенд повеќе им се исплати да работат во Севен-илевен (7-11). Профитите навистана одат во корпорациите, а не кај авторите.
Битката е далеку од завршена. Можеби крајно бескорисната, но сепак јавно експлоатираната, војна со пиратството продолжува, а паралелно со неа се турка нова, построга регулатива која речиси сигурно ќе биде иста за сите држави во светот.
За сѐ што се случува надвор, имаме локален пример во Македонија. Како мала и невлијателна држава Македонија го следи примерот на големите, па така и кај нас законите стануваат сѐ порестриктивни. Иако можеби ретко во целост применувани, тие ќе стануваат пречка за граѓанските слободи и за развојот на креативноста, а уште денес можат да се прекршат со неколку едноставни клика на компјутер.
Денес е светскиот ден на интелектуална сопственост кој се одбележува по десети единаести пат. Под капата на WIPO (Светската организација за интелектуална сопственост), негова цел е да ја подигне јавната свест и разбирањето за сите овие прашања, но и да ја слави креативноста.
Информатичко - комуникациските технологии, развојот и младите
Развивање на свеста на младите за почитување на интелектуалната сопственост, особено на софтверските решенија, со што ќе создадеме правна стабилност и транспарентност во функционирањето на македонските претпријатија, без која влезот на ниту еден меѓународен пазар е невозможен.
