Пред некое време имав вообичаено вжештена дискусија за општествените прилики. Во даден момент моите соговорници ме обвинија дека моето интересирање за нивната политичка припадност ме прави зависен од црно-белата перцепција на македонскиот општествен живот. Со други зборови, тврдеа тие, воопшто не е важно дали на пример се или не се поддржувачи на некоја политичка партија. Единствено важно е тоа што тие го кажуваат.

Се разбира се согласувам со тоа дека единствено важно е она што се кажува, а не и кој говори. И ако е така, тогаш зошто да не се понуди и таа информација? Значи, она што не успеав да одговорам тогаш е:

Напротив. Инсистирањето да не се одговори прашањето за политичката припадност е дел од црно-белото гледање на нештата.

Зошто? Бидејќи само преку прифаќањето на таков општествен контекст може да се оправда однесување што некако соодветстува на него. Поинаку кажано, ако мислам дека општеството е црно-бело и знам што значи тоа во јавноста, тогаш ќе го прилагодам своето однесување за да ја намалам можната штета по себе. Со не толку апстрактен пример, кога мислам дека излегување со водена коса не е добро и знам дека надвор е ладно, ќе ја исушам косата и ќе ставам капа за да ја намалам можната штета по себе.

Луѓето што одлучуваат да ја премолчуваат политичката припадност се приморани на водење на дискуии во кои секогаш се во опасност да бидат дискфалификувани ad-hominem. Овие луѓе го прилагодуваат говорот за да го спасат од дискфалификација. Тие се заложниците. Но, колку и будалесто да изгледаат некои политички убедувања, вистинитоста на искажаното мислење или понудената анализа не може да биде нивна жртва. Цитат што води до Роберт Пирсиг, но не можам да го потврдам, вели: „Најголемата светска будала може да каже дека сонцето свети, но тоа нема да го затемни него“.

Но, ова прашање оди и потаму од мудри цитати. Ваквото премолчување ја жртвува и слободата на говор. Политичката припадност или политичките убедувања се форма на говор. Со велење дека нема да кажеме кои се нашите бидејќи се плашиме од определени последици, всушност признаваме дека човековото право на слобода на говор е загрозено во нашето општество.

Секако, не велам дека сите треба да носиме маичка што ќе ги објавува нашите политички убедувања (и секако има луѓе што мислат дека тоа е добра идеја и тоа го прават), но велам дека секој пат кога ќе премолчиме нешто за нашата припадност плашејќи се од дискредитација на нашиот говор ја жртвуваме јавната дебата и ја жртвуваме слободата на говор. Учествувањето во оваа игра ја потхранува неа и ја прави поодржлива: како што повеќе луѓе го прават тоа, така тоа изгледа вообичаено, очекувано, природно за нештата на кои се однесува.

Затоа потребна е храброст и одлучност во дејствувањето. Прво, за јавната дебата да се издигне над навиките за ad-hominem напади и второ, за употребувата на правото на слобода на говор да добие целосен обем и опфат.