Неколку поенти за настаните во Ѓорче Петров: Мај 2014. Со надеж дека нема да се повтори.

Submitted by Новица on

Tags: 

Текстот подолу е одговор на твитот на azazelo:

па уште во СФРЈ важеше„не си АЛБ ако не носиш оруж.“,наместо АЛБ да работаат на менување на оваа лоша традиција

https://twitter.com/azazelo_s/statuses/469127107197796353

и оригинално е објавен на twitlonger. Го додавам и овде заради подобро памтење.

Мислам дека е страшно тоа што го пишуваш „важеше „не си АЛБ ако не носиш оруж.“…“ не само затоа што мислиш така, туку затоа што (ми се чини) сакаш да оставиш впечаток дека многумина мислат така. (ОК, моето искуство со bullies и ножеви секогаш било со Македонци — па можеби затоа сум толку зачуден). Но, да одиме со ред.

Прво, мислам дека одлика на разумни луѓе е да го менуваат своето мислење како што нови информации стануваат достапни. На почеток имавме една приказна во медиумите (тој бил сам, се шетал, го видел точакот, тие биле 3-4, го збуфтале…). Потоа дојде другата приказна, која е и далеку поверодостојна, т.е. дури и таткото признава дека го бркале момчето (а не го вели тоа само МВР, Курир, Фокус или кој и да е спинер). Зарем вакво сознание не треба да го смени нашето мислење за настанот? Зошто е толку тешко да се помисли на самоодбрана? Дали ти мислиш дека ако некој да те брка со возило 20 минути, ќе се чувствуваш како да *не* ти е загрозен животот? Веројатно уште детали ќе излезат во јавност и ако тие се нови и различни ние би требало повторно да ги анализираме и да донесеме поинаков заклучок ако дедукцијата не доведе до таму. На пример, ако на оружјето полицијата најде само едни отпечатоци, тогаш тоа е една приказна, ако најде два пара друга, а и уште 2-3 приказни во зависност од тоа каков е ножот (што ако е кујнски и таму има отпечатоци на мајката што останале од порано?) Дали тоа ќе значи дека таткото и синот тргнале со намера за фатална пресметка со крадецот? Ова се сериозни прашања и јавноста (ние) и секако одбраната имаат право да ги поставуваат. Секако, ако камерите од болницата покажат повеќе од 2-3 лица како се борат, тоа уште повеќе ќе ги смени заклучоците што ги носиме. Можеме да се надеваме дека за сите овие работи ќе има due process и можеме да ликуваме дека никогаш нема да се дознае што се случило (пошто МВР ќе заташка, Грујо и Али ќе се договорат итн.) Но, дури и да се случи тоа, полицајците претходно сигурно ќе ја утврдат вистината. Затоа што единствен начин вистината да се скрие е таа да се знае целосно.

Второ, тоа што родителите молчат за овие факти што до сега се знаат се движи од загрижувачки до одвратно. Веројатно и таткото на Ангел ќе дојде до сличен заклучок штом му помине шокот: Секој родител што не го осудува тоа што татко му дозволил на син да тргне во некаква си потера (имал или немал стереотипи за способноста и наоружаноста на тој по кој што тргнал) треба да си ја чукне главата. За ова нема дебата. Не сум родител и не знам — но ми се чини дека јас да сум во ситуација кога синот ќе беснее да трча по некој што сакал да му украде точак ќе му влепам шамар и добриот ќотек (што ти го спомнуваш) ќе дојде од моја страна кон моето дете затоа што се занесувало да стане некаков си филмски осветник.

Трето, молкот на јавноста кон последователното сценарио кое што очигледно е организирано од партиски центар во соработка со полициски структури е уште повеќе загрижувачки, како што е и самиот чин што тие одлучиле да го прават. Не, немаат право граѓаните на Скопје да дивеат на ваков начин и полицијата не смее да го дозволи тоа. Ако имало кражби и порано не треба да ја запалат населбата. Впрочем, знаеш, кога се искрени протестите и се затоа што јавноста е загрижена — тие се мирни и се како молба, а не се насилни и како закана. Овој молк можеби ќе не` замолчи за долго време. Нема друго што да се рече освен дека стравот сега е многу, многу поголем затоа што теоретското нема кој да те брани од насилници, сега се претвори во практично. Сети се само на легендарната „Ти нема да ми го кршиш Белград“ кога некои навивачи правеа лом кај Мекдоналдс. Деновиве властите рекоа кршете. И веројатно си направија вежба во ЃП место на Криволак. (Ми се чини дека ти не твиташе ништо на оваа тема, и извини што оди ова во одговор кон тебе, но ете имаше и такви твитови, па да го додадам ова пред да стигнам до крајната поента.)

Четврто, и последно, жалам што мислиш дека Албанците се тие што треба да се борат против стереотипите. Ако си го гледала http://www.imdb.com/title/tt0106266/ можеби се сеќаваш на „ако видиш црнец со стерео, тогаш знаеш што прави — краде“. Твоето е буквално така — „ако видиш Албанец тогаш знаеш дека има скриен нож“. Ова е стереотип што го создава доминантната група: „Циганите ќе те украдат“ — му вели мајката на дететео, „Шиптарите ќе те убијат“. Исто како во црно-белите односи во САД и во машко-женските односи (т.е. феминизмот) поголемиот дел (можеби најголемиот дел) од одговорноста за надмиување на разликите меѓу групите паѓа на доминантната група (во нашиот случај на мнозинската група — Македонците). „Ако видиш жена во канцеларија — мора да е секретарка?“ — вака можеби полесно се илустрира ова. Значи, случајов на страна (затоа што како што реков во 1 може се` уште да дознаеме нови работи) тешката работа за надминување на недовербата и стереотипите е кај Македонците. А тие само што гласаа во мнозинство за опција што барем номинално не сака да преговара со другите. Би рекол на крај — во ваква ситуација, господ нека ни е на помош. Ама не сум религиозен. Со тоа толку.

Кога е тишина најлесно се слуша: За нашиот постојан молк за надзорот под кој живееме

Submitted by Новица on

Tags: 

Пред точно една година Арангел Ангов пишуваше за тогаш новооктриениот ФинФишер во Македонија. Сепак, темата не привлече поголем интерес. Со исклучок на IT.com.mk и НоваТВ никој друг не известуваше за откритијата од Универзитетот во Торонто.

2013 продолжи да тече со нови и нови известувања за надзорот на комунациите благодарение на работата на Глен Гринвалд и Гардијан, на основ на материјалите кои ги предал Едвард Сноуден, но ние овде речиси и да не се заинтересиравме тие за детали.

Сега конечно, можеби има нешто кон што може повнимателно да го свртиме нашето внимание. Новата книга на Гринвалд (штотуку издадена) содржи информации кои досега беа непознати. Од интерес за македонската јавност се овие две сликички:


Партнери во програмата за надзор — извор: http://en.wikipedia.org/wiki/No_Place_to_Hide_%28book%29


Фондови за партнерите — извор: Но http://en.wikipedia.org/wiki/No_Place_to_Hide_%28book%29

Погоре може да се прочита името на Македонија меѓу партнерите вклучени во програмата за надзор, како и тоа дека државава добила околу 100.000,00 долари (колку што може да се интерпретира графиконот) за своето учество во неа.

Не се надевам дека некој овде ќе постави тешки прашања до надлежните институции за тоа што значат овие откритија, кои се последиците, што, кога и колку се надзира итн. Собранието не функционира ни кога во него има 123 пратеници. А за медиумите, не се ни сеќавам дали некогаш биле, макар и малку по теорија, кучиња чувари.

Ова кратка белешка нека стои колку некогаш во иднина да видиме каде сме биле и зошто, колективно, како општество, сме решиле да молчиме.

Future versions of Mozilla Firefox will have DRM

Submitted by Новица on

Tags: 

This probably is the news of the year: Mozilla will adopt DRM in future versions of Firefox for Desktop.

What Mithcell Baker says: DRM and the Challenge of Serving Users;

What Andreas Gal says: Reconciling Mozilla’s Mission and W3C EME;

What the FSF says: FSF condemns partnership between Mozilla and Adobe to support Digital Restrictions Management ;

What Cory Doctorow says: Firefox’s adoption of closed-source DRM breaks my heart.

Having spent the last weekend talking about the values and mission of Mozilla I can only echo Cory's sentiment.

Looking back on 15 years of advocating for computer user's freedom, I find the claim that everyone can choose not to activate DRM in their Firefox unconvincing and weak. Users either know a lot and can deal with whatever the software vendor throws at them (so, yeah, some people may even build a DRM free Firefox), or don't know much and use whatever is shipped to them. I always thought that the latter is the reason why we constantly need someone to things differently - or in the right way. This decision reinforces that belief.

Other reactions -- linked here for future reference:
Bradley Kuhn - To Serve Users;
Gervase Markham - To Serve Users;
Ben Moskowitz - The Web Is Changing.

Потенцијал за нова политичка култура

Submitted by Новица on

Tags: 

Дали изјавата на Зоран Заев ќе биде истрел во празно или навистина ќе се отвори поширок простор во политичките партии

Сакав да пишам нешто повеќе за наводната изјава на Заев дека СДСМ треба „да привлече(ме) повеќе луѓе надвор од нашата партија“, ама почнувам и застанувам неколку пати, па затоа еве ги кратките белешки овде:

1. Ако е вистинита изјавата (и намерата), тогаш тоа е голем исчекор на партијата кон разноликост и прифаќање на различни идеи. Како последица, тоа ќе ја направи партијата уште поранлива на напади од оние места со постегнати идеолошки основи. Исто така, од неа ќе се одлеат многу што не ги мирисаат „луѓето од надвор“.

1а. Ако е вистинита изјавата, тогаш тоа значи и дека ова е признавање на тоа дека СДСМ повеќе не е партијата на големиот капитал (ако воопшто некогаш бил? Фершпет итн.)

2. Потенцијалните луѓе од надвор ќе донесат различни општествени групи внатре и дебатата таму ќе се диверзифицира уште повеќе. Стигнувањето до единствен глас ќе станува покомплицирано.

2а. Што и да преостанува од „големите пари“ веројатно ќе замина кон ВМРО-ДПМНЕ кои секако (и по идеологија и по хиерархија) се попривлечни за таа група на луѓе.

3. За жал „експертите“ несомнено анонимни мислат дека „без единство нема успех за СДСМ“. Не знам како да замислам разноликост и единство, па ова ми личи дека некој сепак сака партија со полесно обединувачки идеи. Можеби пред да се случи расплетот, ќе има уште еден обид за посилен стисок во раководството.

A longer read од кој ќе сфатите сенешто: The Political Culture of the Democratic and Republican Parties by Jo Freeman

За надзорот како еколошки проблем и кратко за економските алатки за решенија во екологијата

Submitted by Новица on

Tags: 

Ќе користи ли некој gmail ако за него треба да плати данок?

Минатата година Ебен Моглен одржа серија предавања за откритијата на Едвард Сноуден и последиците што тие ги предизвикуваа(т).

Една од клучните поенти во овие предавања е во третиот дел каде Моглен почнува да зборува за приватноста и нејзината загуба како еколошки проблем:

I would ask you also—in thinking analytically about this substance “privacy” whose continuation I am asserting is essential to democracy’s survival—I would urge you also to consider that privacy is an ecological rather than a transactional substance. This is a crucial distinction from what you are taught to believe by the people whose job it is to earn off you.

The reason that we have to think about privacy the way we think about the other ecological crises created by industrial overreaching is that it is one. It’s that we can’t avoid thinking about it that way, no matter how much other people may try to categorize it wrongly for us.

Од економска гледна точка на еколошките проблеми се гледа со помош на т.н. екстерни ефекти. Екстерен ефект во оваа смила е било која корисност или трошок која што ја добива / трпи некоја страна која тоа немала намера да го прави. Екстерните ефекти можат да бидат позитивни или негативни. Но генерално кога зборуваме за екстерни ефекти, најчесто мислиме на негативните. Загадувањето на воздухот е очигледен пример.

Негативните екстерни ефекти во смисла на кризата со надзорот на интернет се тоа дека дури и да не користите електронска пошта од на пр. gmail сепак праќате пораки до некој што користи и со тоа ја изложувате вашата комуникација на надзор. Во суштина, колку и да изгледа контраинтуитивно, еколошката криза ја создаваат корисниците на сервисите како gmail (и самиот gmail се разбира) бидејќи ве изложуваат на трошоци (ерозија на приватноста) што вие не сте ги посакувале (очигледно — бидејќи ете си користите сопствен сервер за електронска пошта). Слично како кога возите точак и ги дишете издувните гасови на автомобилите што ги возат вашите комшии, пријатели и сограѓани, кога сурфате ги трпите негативните ефекти од мрежата во која учествувате.

Економијата се обидува да се справи со овие проблеми (на загадувањето) прекуалатки како што е „принципот загадувачот плаќа“. Поентата на ова е дека страната што е одговорна за загадувањето треба да ги сноси сите трошоци, вклучувајќи ги и оние кои се екстерни — т.е. влијаат на пошироката средина.

Оттука, ако го растегнеме принципот до ИКТ средината, државата, како на пример Бразил, може да го регулира надзорот од страна на странските агенции над своите граѓани со тоа што ќе го примени принципот загадувачот плаќа на оние граѓани што користат сервис за електронска пошта за кој се знае дека до него простип има НСА. Во основа ова би бил даночен товар за тие корисници. Приходите од тоа понатаму би можеле да одат за подобрување на домашната ИКТ инфраструктура.

Што би направил Брајан Боитано на претседателските избори во Македонија? - Набрзинка за изборите 2014.

Submitted by Новица on

Tags: 

Па, го правевме муабетов денес на кафе со Игор во присуство на високи функционери на ВМРО-ДПМНЕ на соседната маса, така што ајде да го пишам и вака на интернет.

Најверојатниот начин Стево Пендаровски да биде следниот Претседател на Републиката е да победи во прв круг.

Втор круг ќе биде тежок затоа што ќе има и парламентарни гласања, повеќе притисоци, гужви итн. Ако воопшто има
втор круг за Стево.

Да сум јас ВМРО-ДПМНЕ ќе гледам да ги пресметам бројките во втор круг да оди Иванов и кандидатот на ГРОМ и потоа е лесна работа. Ако ДУИ навистина бојкотира, како што најавуваат, бројките веројатно може уште полесно да се пресметаат.

Според некои податоци што ги гуглам минатиот пат Иванов освоил 106.286 гласови, а Фрчкоски 63.645. Ако ВМРО-ДМПНЕ може да си гарантираат повеќе гласови од ова, тогаш може да ги поделат во прв круг (а неважечки ливчиња за Стево сигурно исто би помогнале) и битката е добиена. Некој што ги следи актуелните бројки може да допише колку е ова веројатно и возможно. (Можеби дури собирањето потписи за Иванов и за кандидатот на ГРОМ беше тест на овој модел.)

Од друга страна Стево нема шанса да победи во прв круг без поддршка од ДУИ. А СДСМ нема што баш да им понуди ним -- бидејќи горе-долу сѐ си имаат (Можеби шеф на кабинет да биде Албанец? Ама тоа и не е којзнае каква зделка). Но, иако зделки сигурно ќе се прават, тоа што ќе биде потребно е моментум дека првиот круг е клучен за многу повеќе работи од политичката кариера на Стево, па и на другите од СДСМ.

Најдобрата кладба на ВМРО-ДПМНЕ веројатно е дека СДСМ нема капацитет да направи таков моментум.

Кој е Брајан Боитано? (За оние што не знаат.)

Зошто „Гоце Делчев“ нема да го спасат студентите што живеат таму?

Submitted by Новица on

Tags: 

Привилегија е зборот што се чита кога ги читам сите коментари за „Гоце Делчев“

Сум бил во „Гоце Делчев“ два пати. Тоа беше помеѓу 2002 и 2004. Уште тогаш ситуацијата во домот беше очајна. Не се сеќавам точно, но ми се чини дека луѓето што ги посетив тогаш, доаѓаа порано затоа што мораа да најдат соба со некакви подобри душеци — веројатно некои на кои што може да се спие. Потоа ги преместуваа душеците од таа соба во нивната која што, ако воопшто имаше, имаше душеци од кои висеа федерите.

Несомнено, ситуацијата денес е полоша одошто што била пред 10 години. Но, факт, ситуацијата и во 2004 беше очајно лоша по било кој стандард. И факт, секој кој имал барем некаков познаник од факултет со кого скршил бар два лафа муабет знае за ова без разлика дали ги видел дистописките слики на ентериерот или не. Со други зборови ова не се вести.

А сега, еве уште нешто што не е вести: студентите што се во „Гоце Делчев“ најверојатно нема да се побунат за ситуацијата во која се наоѓаат. Не се побуниле ни во 2004, ни во 2007, ни во 2010… Во суштина назад сме на дискусијата за привилегија и во крајна линија неможноста на тие што се во привилегираната група да го препознаат тоа и да понудат солидарност.

За сите од Скопје, обидете се да сетите дали некогаш сте спиеле на душек од кој федерите бодат нагоре во вашето торзо. Или замислете дали можете да живеете со стотина евра месечно? Под претпоставка дека студентите плаќаат 55 евра за сместување во „Гоце Делчев“ и добиваат некој сличен џепарац од дома. Споредете го тоа со вредноста на леглото во просечен скопски дом, ручеците на мама и искачањето на кафе. Позицијата на децата што престојуваат во „Гоце Делчев“ практично е незамислива за било кој што се вклопува во скопскиот профил. Така, мора да ни биде јасно дека во „Гоце Делчев“ се најсиромашните наши сограѓани. Тоа се деца чии што родители немаат роднини во Скопје, немаат стан во Скопје, немаат пари за кирија за стан во Скопје или било која друга варијанта. Од дома веројатно се пратени со мислата дека во Скопје треба да учат, за да завршат и да најдат подобра работа за подобар живот. Никој таков човек нема да ја ризикува таа шанса затоа што другата опција е враќање назад во сигурна сиромаштија.

Затоа всушност повиците за тоа студентите од „Гоце Делчев“ да се организираат и сами да си помогнат се цинично ликување од класата што може да си помине (и/или си поминува) подобро. Вистинската помош треба да дојде во форма на протест на колегите кои имаат повеќе. Институциите да се напнат преку луѓето кои им се поблиски на тие институции. Со други зборови — да се покаже солидарност. Потоа сиромашните студенти ќе се придружат, а и да не се придружат —обидот да им се помогне ќе си фати свој тек. Сите други варијанти се игнорирање на фактичката ситуација и замижување пред класниот јаз.

Секако, ова не значи дека меѓу 1200 деца во „Гоце Делчев“ нема некои што се целосно свесни за ова. И тие можеби можат да застанат во првите редови. Сепак, редовите зад нив мора да ги пополни „средната класа на Скопје“.

Под туѓото небо

Submitted by Новица on

Tags: 

Истражување на животната средина беше името за односи со јавност на безбедносната единица што се занимаваше со контрола на популацијата во ЗИНО: загадена и непријателска област.

1.

Полиците за книги беа кутнати на подот. Ги одмина прескокнувајќи и се качи по скалите на горниот кат. Касите на вратите зјаеа празни. Без да погледне продолжи право кон просторија што некогаш била тоалет. Плочките беа напукнати, а чешмите откорнати. Се наведна долу и од ѕидот извади неколку парчиња. Се соблече и ги турна алиштата и ранецот низ процепот, а потоа помешечки се протна низ него. Како крт назад исфрли купче земја за да го маскира отворот.

Малата соба на другата страна ја осветлуваа два автомобилски фарови приклучени на акумулатор. На импровизирана маса беа распослани неколку големи листови харитја. Ѕидовите беа излепени со мапи што личеа на планови од градот.

Од ранецот извади неколку парчиња кора од дрво и се наведна над масата. Невештите цртежи, бледи копии од некоја книга, прикажуваа мали темнозелени ливчиња. На ќошот на листот со широки ракописни букви беше запишано: Lecanora conizaeoides. Под тоа: Барај ги овие. Ги стави корките покрај цртежите и почна да ги набљудува со парче скршена лупа. Ги напрегаше очите неколку минути пред длабоко да воздивне. Ги собра корките во кутијата под масата. Лицето му издаваше разочарување.

2.

Безбедносните служби не беа невообичаена глетка во паркот, но големиот шлепер што се паркираше покрај малото езерце ги изненади сите што тоа претпладне беа дојдени да се прошетаат низ градското зеленило. Лентите за предупредување речиси незабележително го заобиколија паркот. Службениците почнаа да монтираат конструкција околу езерцето. Неколкумина други ја испразнија водата со пумпа. Небесно сината површина на дното на базенот блескаше под априлското сонце. Неколку луѓе во целосни био-костуми се симнаа кон дното.

Оштрото сечиво ја расече мазната површина и од дупката се наѕре голема метална шахта.

- „Ни треба дигалка за ова.“ - прозборе еден во својот комуникациски уред.

Над нив неколкумина мафтаа со рацете додека возачот на шлеперот ја спушташе металната конструкција во празното езерце. Највисокиот ја прифати куката и ја прикачи на шахтата. Парчето метал се крена нагоре како да е хартија. „Кој оди прв?“ - со насмевка праша највисокиот додека се обидуваше да го придржува клатното. Другите немо гледаа. Останатите од горе стркалаа неколку скали. Долги, тенки и тесни пластични јажиња исчезнаа во двометарскиот радиус. Во базенот кранот спушти неколку кутии полни со рефлектори.

Био-костумите се спуштаа по скалите во длабоката темна дупка на врвовите на јажињата ги монтираа рефлекторите.

- „Вклучи.“ - се огласи повторно првиот кога последниот од нив се качи горе.

Светлината издаде нешто што во дупката изгледаше како чад или прашина. Околу нив веќе беше кренат шатор. Се слушаше само бучењето на вентилацијата.

Ситен човек влезе во шаторот и почна да дава наредби.

- „Докторе“, - се обрати кон еден во био-костум, - „Дозјнајте што се случува долу, но не заборавајте дека ова е полициска акција. Немаме многу време. Ајде!“

Овој климна со главата. Дваесетина во воена опрема се спуштија по скалите. По нив кранот спушти неколку големи контејнери. Луѓето во био-костумите ги подаваа надолу своите кутии со ознака Кршливо.

- „Спремни за диета?“ - се обиде повторно да се пошегува највисокиот. Докторот со главата го насочи кон дупката што зјаеше. Во одблесокот на неговата заштитна маска се гледаше лицето на ситниот.

- „Немој да изгубите некој од овие.“ - рече тој мафтајќи со зелениот плоснат уред пред да го слизне во џебот и исчезне надвор во сончевото претпладне.

3.

- „Не е толку лошо.“ - промумла највисокиот додека сркаше од една конзерва. - „Прв пат долу?“ - се обрати кон девојката што седеше до него. Таа го избегна неговиот поглед.

- „Доста Петар.“ - викна докторот од другата страна.

- „А што да правиме додека го обезбедуваат периметарот.“

- „Јади си ја конзервата.“ - врати таа.

Шаторот не изгледаше како којзнае што однадвор, но внатре беше полн со опрема. Мала лабораторија се криеше под маскирната церада. Ознаките и логото на ИЖИС беа отпечатени на сите уреди и алатки. Истражување на животната средина беше името за односи со јавност на безбедносната единица што се занимаваше со контрола на популацијата во ЗИНО: загадена и непријателска област. ИЖИС беше компактна и подвижна организација што се грижеше за вентилацијата и испуштањето на отпадот. Нивна задача беше да обезбедат доволно воздух и храна за неколку десетици илјади зиновци што живеја под сводот да можат да преживеат, но и да не се побунат. Нивната официјална мисија беше спречување на идни еколошки катастрофи и чистење и оплеменување на загадената и непријателска област. Нивните вооружени единици ја правеа нивната работа лесна.

Весна беше нова во ИЖИС. Нејзината работа воглавно се состоеше од подготовка на примероци кои потоа ги набљудуваше докторот Висла. Згрбавен и со испиено лице Висла ретко го креваше погледот од неговиот таблет и микроскоп. Очите му изгледаа како да се постојано насолзени. Неговите наоди се шифрираа и праќаа нагоре во хиерархијата на ИЖИС. Весна се сомневаше дека никој освен директорот не ги гледа. Тоа исто така беше нејзината работа. Се сеќаваше на разговорот од пред неколку недели: Исполнетиот ресторан зуеше. Спроти неа седеше дебел човек. До него седеше ситниот наредбодавател од ИЖИС. Дебелиот човек се навали над масата и го рашири лицето.- „Ќе одиш со следната експедицја.“ - ѝ рече. Таа кимна. Дебелиот се врати во своето столче. - „Тргнувајте што поскоро.“ - заповеднички рече дебелиот. Тоа беше краток разговор.- „Мора да внимавам на Петар“ - си мислеше Весна. Во неговото досие прочита дека долго време е соработник на Висла. Бил на секоја мисија долу во последните четири години. Петар беше нивниот компјутерџија. Секогаш беше гладен.

- „Си јадам.“ - повторно промумла тој сркајќи од конзервата.

4.

Кондензацијата на прозорците беше единствената вода што ја имаше видено во последните неколку дена. Апаратот за рециклирање на измет, монтиран во влезот, беше исклучен веќе неколку месеци. И денес се измоча во тегла и ја стави во стариот замрзнувач што му служеше како шкафче. Се симна по скалите од третиот спрат и ја стави раката во идентификаторот. Томе Ладевски. Зелено „Во ред“ и вратата крцна. Надвор, како и внатре, беше полусветло. Постојан самрак.

За него тоа беше позната глетка: згради подредени наоколу во распоред што некогаш имал некаква смисла. Плафонот беше светло син, некаде избледен, а некаде изгребан. Низ него понекогаш поминуваа бледи сончеви зраци. Дрвјата, нивните мртви стебла, стоеја како паметници на киселиот дожд. Избледените фотографии во книгата останата од родителите на неговата баба покажуваа друг Карпош, но тоа беше далечно минато.

Трагачот вибрираше во неговиот џеб. Томе го извади уредот: мала зелена кутија со ознаки на чуварите. Екранот прикажуваше дека сензорот за движење забележал некого на југ и тој подзастана во преминот кон соседниот влез. Требаше да пешачи на исток околу половина километар за да може да излезе на кејот на реката. Реши да се притаи неколку минути. Повторно вибрација. Томе брцна во внатрешноит џеб од јакната и го извади малиот уред.

- „Нема нови движења“ - си рече и тргна по тесната патека.

Улиците, полни со прав и ѓубре, со истапкани патеки по средина не беа најбезбедниот начин за движење наоколу, но Томе немаше избор. Реката сѐ уште беше основниот канал за исфрлање на смет и понекогаш со среќа, а понекогаш со бобра, можеше да најде некое недопиено шише фрлено од Планината.

Планината. Го чу тој збор прв пат од татко му кога имаше десетина години. Населбата издигната над пластичното небо кое беше навикнат да го гледа, беше сон на секој собирач, но качувањето таму не беше воопшто лесно како собирањето на отпадот, иако беше речиси подеднакво опасно. Со пријателите често разговараа за приказните дека некаде на југ има голема дупка во небото од каде може лесно да се искачат нагоре. Не познаваа некој што некогаш се качил, ниту пак некој што од таму дошол. Означените отвори, оние од кои доаѓаше отпадот, вентилацијата и вооружените сервисери на апаратите за рециклирање беа обезбедени со аларми и чувари. Приказните, исто така, велеа дека таму горе навистина има сино небо и сонце, но и дожд и дрвја и цвеќиња. Но, тоа беа приказни. Трагачот повторно вибрираше. Томе подзастана и се загледа кон реката. Од тука можеше да го чуе шумот на водата, но сега повторно мораше да се прикрие, овој пат покрај едно старо стебло. Уште една вибрација. Но, оваа ја препозна. Пар секунди претходно неговиот трагач го препозна трагачот на Филип. Не се надеваше на средбата со него. Дружењето со Филип често завршуваше на работ на невојлите. „Барем некој познат за ловот на реката“, си помисли Томе и се упати во правецот што му го покажуваше трагачот.

Филип не се разликуваше многу од својот познаник. Беше неколку години постар и повисок, но подеднакво слаб и блед. Алиштата му беа надраснати и рацете му висеа покрај телото. Секогаш се движеше со својот ранец. Беше малку подгрбавен од товарот што му беше прираснат на грбот. Имаше широка насмевка.

- „Еј, Томе“, - викна.

Томе ја крена раката како да мафта.

- „Жеден?“, и му дофрли шише со вода.

Томе го дофати шишето и сркна две-три голтки, а потоа го пикна во внатрешниот џеб. Беше жеден, но и доволно извежбан да се воздржи.

- „Фала, Филип.“ - рече додека се обидуваше да ја скрие неговата радост, - „Ова е од денес?“

- „Денес е празно.“

- „Да одиме нагоре, поблиску до отворот.“

- „Не.“ - отсече Филип. - „Да прошетеме надолу.“

5.

Хотелската соба со поглед на паркот беше полутемна. Дебел човек се прошета до прозорците и погледна долу кон осветлениот шатор. Луѓе влегуваа и излегуваа. Изгледаше работно. Ги затемни прозорците до крај и се сврте.

- „Сѐ.“ - рече.

- „Невозможно.“ - одговори глас од внатрешноста на собата, - „Купувањето имот е врзано со миграција горе. За да купиме сѐ, треба сите да ги донесеме овде. А ако трнеме да го менуваме тој закон, сите ќе се прашуваат зошто. Невозможно.“

- „Ќе ги носиме еден по еден.“ - возврати дебелиот. - „Здравствени контроли, климатизација, социјализација... имаш нешто такво во твоите закони? За договорот никој нема да знае – освен ако не прозбориш ти.“ - и го рашири лицето во насмевка. Гласот од внатрешноста не одговори. Дебелиот се врати то прозорците и ги рашири завесите. Сонцето ја осветли собата.

6.

Маските им ги криеја лицата. По наредба на Висла на првиот излет што Весна го имаше долу дојде и Петар. Грабеше со долги чекори пред неа и мафташе со рацете во различни правци опишувајќи ги сувите дрва и грмушки. Реката шумеше зад нив, а напред гледааа на широка рамнина. - „Паркот“ - си помисли Весна.

- „Ако замижиш и замислиш, можеш да го видиш паркот што бил овде“ - довикна Петар - „Сигурно било убаво како горе.“

Весна одмавна со раката.

- „Сме ги гребеле овие дрва безброј пати.“ - продолжи тој.

- „Ми треба ли твоја помош?“ - предложи Весна.

Пред да излезат доби порака да собере примероци за горе. Не мораше да му ја објаснува нејзината работа на Петар, но ѝ се чинеше дека ќе може да работи помирно ако тој не биде до неа.

- „Договори се со Висла следниот пат.“ - возврати Петар.

- „Од овде можам и сама“ - продолжи, - „го носам трагачот“ и покажа кон зеленоит уред што ѝ висеше на каишот. Петар одмавна со раката. Можеше да замине, но реши да почека директна наредба. Но, Весна се двоумеше. Конечно му подаде неколку пластични шишенца.

- „Појди кон брдцено. Собери примероци од таму. - му рече покажувајќи кон голото издигнување што се гледаше пред нив.

Откако Петар се оддалечи, таа го извади својот уред и го намести да прима податоци. Од ранецотот извади мала кутија за прва помош и ја испразни назад во него. Погледна во уредот и почна да ги следи координатите што пристигнуваа. Собираше парчиња дрвата и земјата и ги ставаше во кутијата. Ѝ требаше околу еден час да ги помине сите точки што ги доби. Кутијата за брза помош беше полна со ситни парченца од мртвиот пејсаж. Сега мораше да собере нешто и за Висла. Помина надвор од просторот што ѝ беше означен на трагачот и најде неколку пенушки. Трагачот вибрираше. Петар се враќаше назад. Таа се наведна и почна да собира примероци.

7.

Томе знаеше дека неговиот пријател веќе извидел. Неговото противење значеше дека горе има гужва, а избегнување кошкање никогаш не беше лоша идеја.

- „Ајде.“ - прифати Томе по кратко двоумење и тргнаа. Двајцата посегнаа во џебовите и ги поврзаа уредите. Двата трагачи кратко вибрираа и потврдија дека разменуваат информации за периметарот што го набљудуваат.

Тоа утро вибрациите од трагачот го разбудија Филип. Тој спиеше склупчен под една клупа помеѓу расфланите книги. Спиењето во библиотеката беше безбедно бидејќи одамна никој не влегуваше таму, но рефлексот му беше секогаш да се сокрие. Ја поткрена главата и погледна надвор низ скршените прозорци. Ги облече чевлите кои што секогаш ги оставаше настрана како лесна мета за случајниот крадец и се провлече под клупата. Се исправи и го нарами ранецот.

Малата зелена плочка во неговата рака вибрираше. Ја погледна и притисна неколку копчиња. Уредот возврати со уште една кратка вибрација. Го стави околу врати и излезе надвор. Улицата беше темна и пуста. Се сврте назад кон зградата и гледаше во скршените прозорци како да бара нешто. Уште една вибрација. Се упати кон исток.

Прошетките со Филип никогаш не беа само прошетки. Тој беше единствениот помеѓу пријателите на Томе што знаеше да чита букви. Сите други, како и Томе, знаеја само да ги распознаваат симболите на нивните трагачи. Филип имаше склоност да чепка по ѓубриштата и да склопува разни алатки од работите што ги наоѓа. Ранецот му тежеше од тие направи и сакаше долго да зборува за нив. Кога не копаше по купиштата ѓубре, се шмугнуваше во зградата што порано била библиотека. Таму копаше по старите листови хартија. Секогаш имаше нови приказни за работите што ги прочитал или склопил, но Томе и другите често не му веруваа. „Зборува глупости“ - знаеше да каже Дарко. Понекогаш го викаа Лудакот. Но, Филип не престануваше со приказните. Стигнаа пред висока зграда.

- „Ги знаеш овие згради?“ - праша Филип.

Томе погледна во трагачот. Зградата изгледаше празно. Томе климна.

- „Внимавај на влезот“ - рече и исчезна во внатрешноста.

Не беше невообичаено Томе да чува стража додека Филип копа низ старите објекти околу паркот. Тој секогаш се враќаше со предмети кои подоцна ги поправаше. Томе му помагаше колку што умееше. А и без тоа, зделката не беше лоша, затоа што трагачот внимаваше доволно за сите, па Томе седна и одпи од шишето. Вода.

Филип се качуваше бавно нагоре по скалите кои беа тесни од натрупаниот смет. На 12 кат просторот се отвори пред него. Изгледаше расчистено и простано. Во ќошот кон прозорците стоеше висок човек. Тој носеше нова облека која што личеше на униформа. Филип погледна и свирна. Човекот се сврте и се насмевна.

- „Ги сменив деловите горе. Другите работат?“ - праша.

Филип возврати со насмевака.

- „Донесов малку храна“ - и од џебовите извади неколку конзерви.

- „Томе е долу.“

- „Знам – но, тој не може да нѐ види овде“ - и го покажа екранот од својот плоснат уред. Прикажуваше нешто што личи на заштитно поле околу просторијата во која се наоѓаа. - „Никој не може. Вклучи го твојот.“

Филип го извади неговиот трагач и го намести да разменува податоци.

„За неколку часа, појди овде.“ - рече покажувајќи на мапата што се прикажуваше на екранот. „Ручаме тогаш.“

8.

- „Нешто се случува долу, во паркот.“ - рече Филип кога излезе од зградата

- „Пред десетина дена имаше само некоколку сервисери. Завчера дојдоа и чувари, а утрово почнаа да го заградуваат просторот.“

Томе се почуствува измамен. Дојде по вода, а сега се изгледаше како да се вовлече во една од авантурите на Филип кои што не беа наивни. Помисли да му го врати шишето и да се врати назад. „Можеби ќе најдам некое фрлено шише.“ - си помисли. Но, Филип како да го забележа неговото двоумење.

- „Ќе почекаме уште малку и ќе одиме до работ. Фрлаат многу шишиња и конзерви.“ - нафрли тој и одеднаш предлогот за прошетка до паркот не звучеше неразумно.

Чуварите од Планината не правеа чести посети долу. Но, Томе знаеше дека треба да ги избегнува. Неговиот татко настрада покрај реката кога чуварите ги проверуваа отворите за вентилација пред шест години. Откако почна сам да оди покрај реката, често гледаше мртви тела како пловат надолу и се сомневаше дека тоа се луѓе, кои како татко му, им се нашле на пат на чуварите. „Тоа што се случува под небото не е ничија грижа.“ - велеше татко му, - „Внимавај, секогаш внимавај“. Томе често се сеќаваше на зборовите на татка си: „Многу нѐ има овде, но сите се кријат. А Планината е речиси празна. Понекогаш се симнуваат и земаат деца со нив. Можеби ќе ја имаш таа среќа, сине, но потоа ќе мора да пукаш во нас“.

Томе еднаш го праша Филип дали знае нешто за животот на Планината, Филип му покажа голема книга со цртежи. „Пишува: Облакоград“ - му рече. „Зошто тогаш го викаме Планина?“, „Затоа што е висока.“ - му одговори Филип. Не беше сигурен дали тоа беше шега. Цртежите беа избледени, но меѓу формите можеше да се препознае голема конструкција која се издига на столбови и ниски згради расштркани низ просторот. „Вака е листови и листови“ - велеше Филип, - „но никој не знае зошто сите не сме горе“.

9.

Висла седеше склупчен врз микроскопот. Весна му подаде уште неколку примероци. Тој немарно ги стави во купот. Изгледаше вознемирено.

Весна седна на своето биро и почна да ги подредува примероците. Зелениот уред вибрираше на масата.

Стави го пакетот во кутијата за рециклирање.

Неколку минути подоцна во шаторот влезе униформиран службеник. Почна да ги собира кутиите со симбол за рециклирање оставени на подот. Весна побрза да ги стави епруветите во една таква кутија. Звукот на стакленцата му го привлече вниманието на Висла. Тој ја крена главата кратко и повторно се наведна.

- „Веќе сите знаат.“ - промумла.

Весна ја остави кутијата во купот.

10.

Пред широката рамнина беше распространа бодликава жица.

- „Сами сме овде.“ - му рече на Томе.

Седнаа покрај патеката. Зградата од спротива беше разрушена. Филип го остави ранецот на земја и го затскри со ѓубре.

- „Остави ја водата тука.“ - рече Филип додека го исклучуваше неговиот трагач.

Томе го исклучи својот трагач. Знаеше дека ако одат да ловат храна, тогаш подобро да не ги фатат со трагачи во нив. Просторот изгледаше празен сѐ до реката.

- „Каде се чуварите?“ - праша Томе.

- „Зад свиокот на реката.“ - одговори Филип - „Да одиме.“

Ја прескокнаа оградата и тргнаа по брегот. Почнаа полека да се симнуваат надолу. Стануваше сѐ посветло. Зад свиокот мораа да мижат. Филип му подаде парче темна пластика на Томе. Жица висеше од двете страни. „Стави го вака“ - му покажа. Од небото висеа дебели кабли. Рефлектори го осветлуваа целиот простор. Неколку шатори беа распоредени во форма на круг. Долг шатор на исток. Голем кружен шатор на југ. Мали распрскани наоколу. Но, пусто.

- „Сега ручаат.“ - проговори Филип пред Томе воопшто да стигне да праша, „Да одиме во оној до брегот.“ - и потрча напред.

Томе тргна по него. Ја гледаше својата сенка на прашливата земја како се преместува де на едната, де на другата страна. Трчаше, речиси весело како во игра. Мислеше на храната што ќе ја собере од шаторот. Водата. Водата.

- „Почекај овде.“

Томе ја извади пластиката од очите. Од јакната извади платнена торба и му ја подаде на Филип.

- „Наполни ја и за мене“ - рече.

- „Почекај овде.“ - се насмевна Филип.

Неколку минути подоцна излезе од шаторот со торбата на грб.

- „Соблечи ја јакната и влечи ја зад себе.“ - му рече на Томе. Нивните стапалки исчезнуваа во правта. Зад свиокот. Самрак.

11.

Влегоа во зградата на библиотека. Филип побрза до една клупа. Ја исчисти и намести. Ја стави торбата на една од нив. Томе се приближи љубопитно. Филип ја отвори торбата и извади неколку пластични кутии и купче листови хартија. Радоста исчезна од лицето на Томе. Зина да приговори.

- „Ранецот. Ранецот е за тебе.“ - го пресече Филип.

Томе се сепна. Ранецот го носеше на својот грб откако излегоа од паркот. Го симна и отвори. Беше полн со конзерви и шишиња. Го крена погледот.

- „Но, што правеше во шаторот?“ - праша.

Филип радосно ги вртеше листовите.

- „Lecanora conizaeoides и Lepraria incana“ - прошепоте.

Томе гледаше зачудено.

- „Ова се првите лишаи. Воздухот се подобрува.“ - рече со насмевка.

12.

Дебелиот ги гледаше резултатите. Неговото лице задоволно се смееше.

Телефонот заѕвони.

Го вклучи екранот.

Камерите за надзор на ЗИНО покажуваа неколку високи згради.

На нивниот кров блештеа старите рекламни паноа: Не продавај.

Долу, помеѓу растурените книги, трагачот на Томе вибрираше. Знаците на екранот ја пренесуваа истата порака.

Macedonia edges towards on-line censorhip

Submitted by Новица on

Tags: 

Today the Macedonian government's spokesperson announced a new plan to set up a new domestic company which will provide on-line betting / gambling to residents in Macedonia. [Full press release in Macedonian.]

The plan will involve "disabling of betting / gambling on-line games on foreign web sites". The blockade is set to last two years beginning in March 2014.

Citing benefits for "the state and the society" the blocking of the sites will be carried out by the Agency for Electronic Communications and the Ministry for Information Society.

Given the extremely poor record of the Macedonian government on media freedom, and previous unsuccessful attempts to legislate liability for Internet access providers for content published via their services, it's not too difficult to imagine a more broad use of the blocking mechanism once it is set up.

At this point raising concern about the proposed plan for blocking access to site is the least we can do. The communities from the Internet should rally again.

The Calendar for 2014

Submitted by Новица on

Tags: 

Awesomeness transpired today in Izlet café where the photographs of the annual Twitter calendar (NSFW link) were displayed for the first time.

Following last year's breast cancer awareness calendar (NSFW link), this year the topic was moved to sex education and, very loosely and broadly, interior design.

Ivana Batev deserves all the credits for the hard work in making the photographs.

She tweeted: Whoever thinks that to undress in Macedonia is not revolutionary doesn't live in the same society as me and I envy them.

I agree with this and I think that this is the strongest statement we can send with the photographs today. Kudos for all the people who were audacious enough to undress before her.

Also, big thanks to HERA who provided sex education tips in 140 characters twitter format and to everyone who bought photographs. The money will be used to help marginalized communities in Macedonia.

And finally, a little bit of excitement for our 'interior design through the porn lens' blog IdeiZaDomot (NSFW link) as we will have some original content to add to the stream.

Страници