Не ми е јасен политичкиот есап на СДСМ

Tags: 

Не ми е јасен политичкиот есап на СДСМ. Кому покажуваат сила со носење закон на мускули? ВМРО добива поени. Буквално им даваат материјал да градат grievance наратив. (А ВМРО се добри во тоа.) ДУИ добива поени и патем и сите други албански партии.

Понатаму, го антагонизираат Иванов кој ако ништо друго им треба да ги потпишува (кхм) реформските закони во клучна ЕУ/НАТО година. Може сега со повеќе пакост да им ги враќа и да го забавува процесот. Очигледно, и ВМРО останува бајаги антагонизирано, а 2/3 мнозинство закони не се носат без нив.

Во основа прават уставна криза во клучна ЕУ/НАТО година, а не се ни стигнати до името.

Од друга страна можеа да се договорат со Ахмети законот да оди, и со подобар текст, како прва точка после следни избори можеби и со СДСМ претседател на Република (за да нема застој), ако ги споеја изборите. А следни избори секако би морало да има поскоро ако (кхм) реформите ги спроведат и добијат преговори со ЕУ. Плус го имаа СЈО да ги подуплашат ДУИ за да се почека за законот за јазици, а да се туркаат ЕУ реформите.

Сакам да речам или јас сум глуп, или тие се глупи, или има некој смрдлив пазар од кој уште ни пола не сме виделе.

Без капацитет за владеење

Tags: 

Што точно треба да прават граѓаните откако на МојВоздух ќе видат дека некој голем загадувач се наоѓа на 2 километри од нивната улица или населба?

Ова прашање, за оние што следат, е една од главните дилеми за кои што често пишува Евгени Морозов; може ли технологијата да ги реши проблемите на граѓаните онаму каде што државата затајува? Но, навистина, што можат да направат граѓаните со овие нови информации? Да протестираат пред малата фабрика што нема филтер? Да го блокираат дотурот на отпад на приватната депонија? Физички да се пресметаат со оние што палат огнови на отворено или оние што во нивните печки ставаат гуми или друг опасен материјал? Сето ова е личи на лакрдија.

Државата располага со сите можни механизми и поединечно и групно да се справи со проблемите со загадувањето.

Централниот регистар на Македонија има податоци за сите компании; оттаму може да се извадат податоци за тоа кои компании имаат дејност поврзана со отпад; кои се нивните локации, било седишта или подружници; и таму на лице место да се направи проверка за тоа како тие се справуваат со отпадот.

Онаму каде што Централниот регистар нема да може да помогне тука е Управата за јавни приходи која знае кои сѐ субјекти плаќаат даноци (на пример за вработени) или со други зборови имаат некаква активност. Потоа тука е и градот Скопје кој што има податоци за компаниите според фирмарините што ги наплаќа.

Анализа на овие податоци може да каже и не само кој овластено и чисто или не работи со отпад, туку и кои компании имаат веројатност да исфрлаат отпад кој што би придонесувал кон загадување. Државниот завод за статистика е тука да дополни со класификацијата по дејности која што е пренесена во Централниот регистар.

Понатаму, тука е и државното претпријатие за стопанисување со станбен и деловен простор (популарно, од времето, наречено ПУИК) кое што на граѓаните кои немаат дом (па затоа се принудени да живеат и греат на отворено) може да им обезбеди социјални станови, дури и бесплатни, бидејќи подобро мал број на луѓе во бесплатни државни станови отколку голем број на луѓе со респираторни болести предизвикани од диви огнови.

Министерството за внатрешни работи има евиденција за сите возила што се возат во Македонија. Може да се искористат тие податоци за правање на план на еднократен увоз на субвенционирани мали градски возила за жителите што им треба ново нискозагадувачко возило под услов да се откажат од старото. Па потоа тука се и опциите за забрана за стари дизел возила, или забрана на дизел возила воопшто.

Работи како ширење на мрежата за парно и субвенционирање на цената на парното исто така се во надлежност на некое ниво на власт - било влада и град Скопје, како и, во времето додека дојде гасот по цефки, дотур на гас во резервоари за најкритичните предгарија и приградски места.

Со други зборови апликацијата МојВоздух наскоро само на површината на нештата ќе овозможи попрецизно лоцирање на загадувачите на воздухот. Всушност ќе овозможи многу поточно да видиме каде сѐ државата потфрла во нејзината обврска за заштита на животната средина или попрецизно за заштита на нејзините граѓани (даночни обврзници). Со оглед на тоа дека загадувањето веќе наликува на траен проблем, всушност ќе добиеме целосна слика за недостигот на капацитет на владењее во подолг временски период во Македонија.

Македонија нема проблем со непознавањето на вистинските причини за загадувањето, туку со неволност да се откријат причините преку механизмите со кои државата располага, бидејќи тие можат да водат кон политичко тешки одлуки. Нема бенигни решенија на тешките проблеми.

Се разбира, ништо од ова не е за да го обесхрабри Горјан Јовановски во неговите напори за подигнување на свесноста со загадувањето преку МојВоздух. Опасноста останува дека и со прецизност од 7×3.5км некои државни служби да се правдаат дека тоа е голема површина да се пребара.

Можноста за масовно прислушување останува и со новите закони

Tags: 

Има (барем) четири поенти што треба да се направат во врска со реформите за следењето на електронските комуникации.

Прво, дека формирањето на Оперативно техничка агенција (преку Предлог-законот за оперативно техничка агенција) не е спектакуларна реформа како што претставниците на Владата сакаат да ја прикажат и да нѐ уверат. Кога Рајнхард Прибе во неговиот веќе легандарен извештај од 2015 година (на стр. 8) вели дека УБК не треба да има директен пристап до техничката опрема за следење, тој всушност вели дека не доликува во модерна демократска република од 21 век тајната полиција да има пристап до овие уреди, бидејќи тоа потсетува на некое друго време, можеби од 20-тиот век, Студената војна, и пропратниот декор. Во реалноста на Македонија одлуката УБК да има пристап до следењето на електронските комуникации за потребите на кривичната постапка е донесена некаде на ниво на влада или министерство. Ниту тековниот Закон за следење на комуникациите, ни тековниот Закон за електронските комуникации не пропишуваат дека тоа треба да биде УБК. Малку поинаку организирано Министерство за внатрешни работи би можело да има, да речеме, Оперативно техничка дирекција (наместо нова Оперативно техничка агенција) која ќе работи независно и стручно и УБК ќе нема директен пристап до опремата. Поради ова, Предлог-законот за оперативно техничка агенција не носи некакви посебни новости, освен конечното признание на македонската влада дека, навистина, тајната полиција не би требало да се занимава со сторителите на кривичните дела онака како што ги дефинира законот, туку тоа би требало конечно да му припадне на некој друг помалку брутален државен орган.

Второ, дека во предложените реформи владата го игнорира останатиот и многу поважен дел од препораката на Прибе (т.е. втората реченица од истиот параграф каде се наоѓа погоре споменатата препорака против УБК): дека свичовите треба да бидат во просториите на операторите, а потоа операторите да бидат тие што ќе го пренасочат сигналот до соодветниот државен орган. Дека владата го игнорира овој дел од препораката може да се види во членот 60 од Предлог-законот за следење на комуникациите, којшто по содржина е сличен на членот 175 од тековниот Закон за електронските комуникации за којшто Уставниот суд поведе постапка за оценување на уставноста по долг период на чување на иницијативата во фиока, а владата предложи да не се укине, којшто пак е сличен со членот 115 од стариот Закон за електронските комуникации за којшто Уставниот суд донесе одлука за поништување во далечната 2010 година. Ако Уставниот суд држи до себе, тој би требало да ги поништи и член 175 од тековниот Закон за електронските комуникации и членот 60 од идниот (ако остане ваков) Закон за следење на комуникациите. Вакви одлуки од Уставниот суд не би биле посебно радикални бидејќи една таква е веќе донесена и патем во голема мера е поткрепена со пресуди од Европскиот суд за човекови права. Во меѓувреме, можеме да заклучиме дека владата нема намера да се откаже од тоа некој нејзин орган (во случајот Оперативно техничката агенција) да има директен пристап до електронските комуникации на граѓаните (во членот 3 од Предлог-законот за оперативно техничка агенција стои дека таа е таа што активира следење на комуникации). Дополнително овде треба да се укаже и на тоа што Владата планира клучните детали во врска со начинот на вршење на работите за следење на комуникации да ги решава со подзаконски акт кој по природата на нештата е изложен на многу помалку проверка и контрола, а особено не од Собранието.

Трето, дека реформите воопшто не се занимаваат со прашањето на задолжителното задржување на податоците од страна на операторите, моментално пропишано во членот 176 од Законот за електронските комуникации, т.е. членот 176 останува таков каков што е таму каде што е. Овој член е домашна примена на директива на ЕУ којашто во меѓувреме беше доведена во прашање од Судот на правдата на ЕУ. И иако овој суд (за разлика од Европскиот суд за човекови права) нема надлежност во Македонија, сепак не би било премногу да се очекува една реформски ориентирана влада која ита да ја внесе Македонија во ЕУ да ги земе како насоки пресудите на овој суд коишто велат дека државите не можат да наметнат генерална обврска на провајдерите на електронски телекомуникациски услуги да ги задржуваат податоците на корисниците.

Четврто, дека предложените нови, исто како и тековните важечки закони кои се занимаваат со прашањата за електронски комуникации се прават глуви и слепи за технологиите со кои располага Министерството за внатрешни работи, а за кои не е потребна правна или техничка соработка со телекомуникациските оператори. Овие технологии ја напаѓаат мобилната или интернет мрежа и овозможуваат директен пристап до уредите и содржината на корисниците. Молчењето на домашните власти вреди малку кога овие технологии странците ги најдоа во Македонија и на техничко ниво (во истражувањето на CitizenLab од 2013 година), и на купопродажно ниво (во истражувањето на ComputerWeekly објавено пред неколку дена). Чудно е за една реформски ориентирана влада, којашто се залага за заштита на човековите права, да не предложи мерки и проверки за овие технологии во реформите на законите за следење на електронските комуникации.

Во заклучок, предложените реформи на следењето на електронските комуникации не се она што надевавме, или да цитирам пријател - не беше баш реално да очекуваме дека во ова доба некој ќе се претргне да размонтира ефективен систем за масовно прислушување. Сигурно има и други поенти кои треба да се направат во врска со предложените законски измени – но последна овде и веројатно со пристојна доза на иронија е тоа дека, со оглед на потребното 2/3 мнозинство во Собранието за некои од овие закони, без разлика дали ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ ќе соработуваат или не, со вакви предлози можноста за масовно прислушување останува или со новите или со старите закони.

Прво објавено на Радио Слободна Европа.

Краток коментар за новиот Предлог-закон за следење на комуникациите на ЕНЕР

Tags: 

Со Предлог-закон за следење на комуникациите (член 60) Владата го префла членот 175 од Законот за електронски комуникации, за кој што Уставниот суд, по долго држење на предметот во фиока, поведе постапка за оценување на уставноста, од Законот за електронските комуникации (ЗЕК) во Законот за следење на комуникациите.

Овој член, т.е. неговата содржина, веќе еднаш е прогласен за неуставен од страна на Уставниот суд во 2010 година, кога беше дел од стариот Закон за електронските комуникации како членови 115 и 115а.

Уставниот суд своето мислење за неуставност на ваквите одредби не го базира само на сопствена оценка, туку и на пресуди на Европскиот суд за човекови права како што е Contreras v. Spain (1998), а од скоро релевантна и Zakharov v. Russia (2006).

Предлог-закон за следење на комуникациите, во copy/paste членот 60 исто така го игнорира клучниот дел од препораката на работната експертска група на ЕУ (популарно наречен изветашај на Прибе) во која се вели дека свичовите треба да бидат преместени во просториите на операторите, кои сигналот ќе го пренасочуваат до соодветен надлежен орган по добиена судска наредба (стр. 8).

Дека оваа препорака од Прибе се игнорира се гледа и во Предлог-законот за оперативно техничка агенција каде во член 3 став 1 алинеја 1 „активира и создава услови за следење на комуникации“. Ако ОТА активира, тогаш операторите сигурно ги немаат свичовите.

Дополнително, со оглед на недореченоста на членот 60 (т.е. содржината на членот што е пренесена од 115/115а преку 175 од ЗЕК), која недореченост ја нотирал и Уставниот суд во неговата одлука од 2010 како реална закана од самоволно и произволно мешање на државните органи во приватниот живот, а во врска со членот 3 од Предлог-законот за оперативно техничка агенција, треба да се укаже и на тоа што Владата планира клучните детали во врска со начинот на вршење на работите за следење на комуникации да ги решава со подзаконски акт кој по природата на нештата е изложен на многу помалку проверка и контрола, а особено не од Собранието на РМ.

Членот 60 од предлог-ЗСК и членот 3 од предлог-ЗОТА во врска со членот 60, ако останат вакви какви што се сега. со сигурност ќе се најдат пред Уставен суд веднаш по изгласувањето од Собранието.

Дополнето: Ниту предлог-ЗСК ни предлог-ЗОТА не содржат јасни и недвосмислени одредби дека целокупната опрема за следење на електронските комуникации ќе прејде во надлежност на ОТА. Тука пред сѐ мислам на опремата која што знаеме дека е купена од страна на Владата од британската фирма Гама, а која што на ниво на технологија работи така што ги напаѓа телекомуникациските мрежи (а не е само пасивен пренесувач на сигналот).

За вакуумот на Министерот за внатрешни работи

Tags: 

Министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски во интервјуто во емисијата „360“ на „Алсат-М“ рекол дека укинувањето на членот 175 од Законот за електронски комуникации од страна на Уставниот суд во овој момент ќе доведе до вакуум-ситуација, во која целосно ќе биде ускратена можноста да има какво било законско следење на комуникациите што би било во рамките на заштита на уставниот поредок на Македонија и борбата против организираниот криминал и корупција, вели министерот за внатрешни работи (извор: Мета.мк).

Ако е вистинит овој исказ на министерот тогаш и во периодот од 2010 година, кога Уставниот суд ги поништи сличните одредби од стариот Закон за електронски комуникации, до 2014 кога е донесен новиот Закон за електронски комуникации, целосно била ускратена можноста да има какво било законско следење на комуникациите. Ако е тоа така, тогаш сите следења на комуникациите што Јавното обвинителство на Република Македонија ги пријавило во извештаите до Собранието на Република Македонија не биле законски. Ако тоа е така, тогаш сите пресуди што се донесени со доказите собрани од таквото нелегално следење на комуникации би требало да се доведат во прашање. Така осудените лица би требало да побараат поништување на пресудите и оштета од државата.

Понатаму, бидејќи такво незаконско следење се случило, кривично би требало да одговараат припадници на министерството за внатрешни работи, на јавното обвинителство и на телекомуникациските оператори.

Незгодно.

Претходно (опширно) за истата тема: Како власта ни ги следеше комуникациите.

Илузијата на локалното владеење

Tags: 

Скопје и Битола, градови кои се помеѓу 10-те најзагадени градови во Европа, добија нови градоначалници, а Тетово којшто е во истата група ќе почека уште една седмица за конечниот исход од локалните избори. Сеедно на резултатите, градоначалниците ќе се соочат со прашањето за загадувањето.

Според податоците на Државниот завод за стататистика од Статистичкиот годишник за 2017 година во Скопје, Битола и Тетово живеат околу 688.000 жители. Ова не ги вклучува блиските селски општини како на пример Арачиново, Илинден за Скопје, или Јегуновце за Тетово. Овие три додаваат уште 36.000 жители на горната бројка. Колку точно е вкупната бројка на жители погодени од загадувањето на овие градови тешко е да се пресмета. Но, дури и со конзервативна пресметка дека во областите што ги зафаќа загадувањето на Скопје, Битола и Тетово живеат 700.000 жители, дали може да се каже дека тоа што ⅓ од населението на Македонија живее во екстремно загадени услови е само проблем на тамошните локални власти?

Друг начин да се гледа проблемот секако е низ економска перспектива. Скопскиот регион учествува со 43% во бруто домашниот производ на Македонија според податоците на ДЗС за БДП по региони за 2014 година. Може ли да се сметаат за локален проблем здравствените проблеми на работниците и работодавачите што создаваат речиси пола од производот на државата? Или, од друга страна, кои се економските трошоци од загадувањето во економски најсилниот регион во државата? Дали пад во домашен производ поради овие проблеми ќе оди на грб на локалната или централната власт?

Ми се чини дека овие работи ја илустрираат илузијата на локалното владеење во Македонија. Скопје е поделено на три партии по општини плус еден градски градоначалник. Досегашното искуство кажува дека сите овие супер си тераат локални тедери за огради и тротоари додека општите остануават нечепнати. А општите во нашиот случај се и државни. Без вклучување на централна власт со многу, многу непопуларни мерки нема да се решат вакви проблеми кои само се маскирани како локални бидејќи никој и не зборува за податоците што се скриени во фасадите на градовите.

Сеќавање на 11-ти Октомври

Tags: 

Ефтимовски Кире

Роден е 1923 година во село Сушица. Потекнува од многучлено сиромашно семејство. Уште како дете останал сирак без татко па бил присилен да оди на печалба во Белград, каде што работи како општ работник. Во слободните мигови постојано е во друштво со напредни работници и младинци, што му дава можност да се запознае со идеите на напредното работничко движење.

Во Белград останал до капитулацијата на стара Југославија. Веднаш по капитулацијата се враќа во своето родно место, се приклучува во напредното движење и станал член на Месниот народно-ослободителен одбор. Бил член и на партискиот актив на селото.

Во единиците на народно ослободителната војска стапил доброволно во мај 1944 година, како борец во составот на Првата македонско-косовска бригада. Со својата единица учестувал во сите борби и акции.

Загинал на 28 август 1944 година во борбите за ослободување на Кичево.

Ефтимовски Ѓоре

Роден е 1925 година во село Сушица. Потекнува од многучлено сиромашно семејство. Уште како дете оди на печалба во Белград како општ работник, каде што се запознава со идеите на напредното работничко движење.

За време на окупацијата на земјата во Белград е примен за член на СКОЈ, а нешто подоцна и за член на КПЈ. Кон крајот на 1941 година е уапсен од страна на Недиќевата полиција, но заради немање докази набрзо е пуштен на слобода. Особена активност и бестрашност покажува во вршењето на многу одговорни курирски задачи.

Во единиците на народно-ослободителната војска стапил доброволно во јуни 1943 година, како борец во составот на Космајскиот народно-ослободителен одред. Во една акција во 1944 година во Белград е заробен од германскиот фашистички окупатор и нешто подоцна стрелан во Бањица. За него постои спомен обележје на гробиштата на ослободителите на Белград.

Kad zaboraviš juli

Во очекување на реформа кон помалку личен идентификациски број

Tags: 

Пред околу година и половина пишував дека избирачкиот список стави крај на заштитата на личните податоци. Во пресрет на новите локални избори, и покрај тогашната интервенција на Дирекцијата за заштита на лични податоци (ДЗЛП), ситуацијата не е сменета. На веб страницата на Државната изборна комисија (ДИК) сѐ уште можете да добиете име и презиме, матичен број, адреса и гласачко место на кој било граѓанин со малку компјутеризирано кликање по нивните форми.

Еден од начините да се спречи оваа и други злоупотреби на лесно достапниот матичен број е негова промена во нешто што не е така едноставно за пресметување и само по себе не оддава лични податоци како ден, место, година на раѓање и пол. Во рамките на проектот „Граѓаните во Собранието“, од Слободен софтвер Македонија предлагаме токму ваква реформа на структурата на матичниот број на граѓанинот. Практично, тоа значи промена на членот четири каде што е дефинирана структура на матичниот број.

Следејќи го ветувањето на владата предводена од СДСМ дека државата ќе го слуша граѓанскиот сектор, ова е добра прилика за повикување на тоа ветување и барање реформата за матичен број да се вклучи во два значајни проекти на владата и ДЗЛП кои се во тек: ДЗЛП има повик за консултации за новиот Закон за заштита на личните податоци, а владата ја забрза постапката за регистрар на население.

Новиот Закон за заштита на личните податоци би требало да предвиди дека личен податок на граѓанинот може да биде и друг број којшто би му го доделил надлежен орган. Министерството за информатичко општество и администрација и Министерството за внатрешни работи, согласно напатствијата на владата за регистарот на граѓани, би требало да предложат промена на структурата на матичниот број и/или нов број којшто ќе го заменува матичниот број на личните документи во фази, но кој ќе биде дел од податоците што ќе се чуваат во регистарот, така што со тек на време, а без дополнителни трошоци на граѓаните, сегашниот матичен број ќе биде исфрлен од употреба. Ова е реформа којашто е спроведена во регионот. Примерот по кој што можеме да се водиме и кој тргнува од горе-долу иста основа поради заедничкото (законско) минато и иста структура на матичен број, а бил и од агендата за приближување кон Европската унија, е Хрватска.

Се разбира, ова нема да го реши проблемот што сега го имаме на веб страницата на ДИК. Но, можеме да се надеваме дека реформа на матичниот број на среден рок ќе овозможи генерално подобра заштита на личните податоци на граѓаните, а пред сѐ оние кои што тој моментално очигледно ги содржи.

Првично објавено на Радио Слободна Европа.

Прибе #2 за следењето на комуникации по промената на власта

Tags: 

Вториот извештај на експертската група за системски прашања за владеење на правото или општо познат како извештајот на Прибе [PDF врска] беше објавен на 15 септември 2015.

Тука треба да се прибележи дека извештајот сѐ уште препорачува дека УБК не треба да има директен пристап до опремата за следење на комуникации.

Но, генералниот тон на текстот мене ми звучи како да има малку надеж во успешни реформи и покрај забелешката дека владата покажала посветеност во реформите. Посебно загрижува тоа што е нотирано дека за амандмани на некои закони потребно е 2/3 мнозинство во парламентот, кога за промената на Законот за електронски комуникации (за кој истата експрертска група најде дека го дозволува директниот пристап во членовите 175 и 176) потребно е просто мнозинство, додека оној за следење на комуникациите (кој што бара 2/3 мнозинство) генерално не е спорен.

Останува да видиме што ќе биде, додека и можноста да не чујат без ограничување останува отворена.

Претходно (опширно) за истата тема: Како власта ни ги следеше комуникациите.

Страници