April 2016

Уште малку белешки за помилувањето за да не пропаднат дискусиите од интернет во заборав

Tags: 

Повеќемина јавни личности тврдат дека претседателот Иванов нема основ во Законот за помилување да ги донесе одлуките за помилување.

Уставните судии што имаат издвоено (патем, зошто е издвоено, а на спротиставено?) мислење ценат поинаку:

Особено интересно е што со укинувачката интервенција на член 10 од Законот за изменување и дополнување на Законот за помилување се враќа во примена член 11 од Законот за помилување кој уредува дека Претседателот на Републиката по исклучок може да дава помилување и без спроведување на постапка за помилување пропишана со овој закон кога тоа е од интерес за Републиката, или кога посебни околности што се однесуваат на личноста и на кривичното дело укажуваат дека е тоа оправдано. Преку укинувањето на измените на законот овој член повторно се враќа во сила, а тој овозможува Претседателот да помилува определено лице без воопшто да се спроведе законски пропишана постапка во случај тој да смета дека е оправдано.

Ова ги става на спротиставена страна судиите Д-р Наташа Габер-Дамјановска, Исмаил Дарлишта, Сали Мурати и Д-р Гзиме Старова од позицијата на проф. Шкариќ и некои други луѓе од јавноста.

Понатаму, во извештајот „Уставна правда: функции и односи со други јавни органи“ (PDF), Уставниот суд вели:

[...] со укинувањето односно поништувањето, актот практично престанува да важи и веќе не е дел од правниот поредок [...]. Во таков случај надлежниот суд при одлучувањето по поединечните барање, не може да го измени законот, односно прописот кој е поништен, туку ќе го примени законот, односно прописот, што важел пред него (стр. 18, пара. 1).

Ова се однесува на судовите, и не знам до која мера, ако воопшто, се пренесува на други државни органи (како што е претседателот), но толкувањето стои дека се применува законот што важел претходно.

Краток одговор на повикот на претседателот за правно решение

Tags: 

Претседателот Иванов повикал за правно решение во врска со дадените, но одбиени, помилувања. Додуша не повикал на блогери, ама што е тука е.

Еден случај од тие поведени од Специјалното јавно обвинителство (СЈО) е тој за „тортура“. Обвинителките веќе рекоа дека тортура е кривично дело според македонскиот кривичен законик (ч. 142) и забрането со Европската конвенција за човекови права (ч. 3).

Сепак, постои уште еден меѓународен инструмент, кон кој Македонија е потписник (уште од 1994), и од кој произлегува обврска за кривично гонење за тортура: Конвенцијата против тортура.

Конвенцијата против тортура во ч. 1 речиси еднакво како во македонскиот кривичен законик ја дефинира тортурата. Но, поважно, и поврзано со барањето на претседателот, е тоа дека конвенцијата не препознава можност за помилување во врска со вакви дела, туку напротив, за нејзините потписници, создава обврска за кривично гонење на лицата за кои има сомнение дека направиле такво дело, или, ако тоа не е возможно - екстрадицкија. Обврската за кривично гонење секако не подразбира и осудување. Јавниот обвинител треба да ја има можноста да го изведе случајот пред суд, и таму да се утврди дали имало тортура или не.

Понатаму, согласно ч. 27 од Виенската конвенција за меѓународните договори (кон која Македонија исто така е потписник), земјите потписнички не смеат да се повикуваат на домашно законодавство (во наш случај Закон за помилување) со цел да не остварат обврски согласно меѓународен инструмент (Конвенција против тортура).

Оттука, претседателот Иванов може да ги повлече помилувањата за предметот „Тортура“ со образложение „технички превид“ т.е. неинформираност на неговиот кабинет за обврските на Републиката согласно меѓународниот инструмент.

Алтернативно, претседателот може да побара од јавното обвинителство, или СЈО може самостојно, да поднесе барање за заштита на законитоста до Врховниод суд и да го принуди судот да се произнесе во врска со обврските што државата ги има согласно горните меѓународни инструменти, па ако се почитуваат обрските од конвенцијата, судот да ги поништи одлуките за помилување.

Трето, тортура е дело за кое што постои универзална јурисдикција. Меѓудругото, било која земја потписничка на конвенцијата може да воспостави јурисдикција доколку жртвата е државјанин на таа држава: ч. 5(1c).

Бидејќи случајот е за Љубе Бошковски, кој што колку што е познато од медиумите има двојно државјанство, Хрватска би можела, доколу сака (доколку е политички корисно?) да бара воспоставување на јурисдикција, и тогаш за Македонија ќе има обврска за екстрадикција на лицата осомничени за тоа дело без разлика на тоа што имаат помилување согласно домашното законодавство.

Се разбира, претседателот можеби и не сака вистиснки да изнајде решение за повлегување на помилувањето и неговото соопштение да е само PR маневар. На крајот на краиштата, Македонија може да одбере да не ги почитува обврските што сама си ги презела.

Опремата за следењена комуникации во истрагата на Специјалното јавно обвинителство и законските можности за нејзина употреба

Tags: 

Помилувањата на претседателот Иванов го поместија фокусот на јавниот интерес подалеку од прашањата за неовластеното следење на комуникациите. Сепак, тоа е тема на овој блог веќе некое време, и со мало задоцнување, еве што ново и важно треба да се прибележи.

На прес-конференцијата на Специјалното јавно обвинителство (СЈО) од 30.03.2016 година беше објавено дека истрагата на СЈО е во врска со нелегалното следење на комуникациите. Прес-конференцијата содржи повеќе настани кои се собрани во таблерен преглед овде. Целта на овој текст е да ги поврзе тие настани со законските измени што се случуваа во Македонија, за кои досега често сум пишувал (линкови на дното).

Претставниците на СЈО изјавија дека некаде во 2008-2009 од страна на ДБК е купена нова опрема за следење на комуникации. Новата опрема определен период работела паралелно со старата (што е вообичаена пракса). Потоа, оваа нова опрема останува во функција сѐ до нејзиното уништување во март 2015 година. Со оглед на тоа дека истрагата на СЈО е во врска со нелегалното следење на комуникациите, кое пак е евидентно од снимките објавени од г. Зоран Заев, може да се заклучи дека има сомнение дека оваа била користена за таа намена.

Законските основи за масовоно следење на комуникации стапуваат на сила на 1.7.2010. Значи, опремата што имала техничка можност масовно да следи комуникации, требало да почне да функционира на тој датум. Прашањето што произлегува од овде е дали опремата во периодот од нејзиното купување до 1.7.2010 функционирала со ограничен капацитет или не? Ова е важно затоа што масовното следење на комуникации мора да се оствари со соработка на телеком операторите, и токму тоа го пропишува законот за електронски комуникации што стапува на сила на 1.7.2010. Како што веќе забележавме операторите би можеле да побараат од МВР спецификација за таа опрема само откако законот стапил на сила. Претходно не би можеле да знаат какви би биле нивните обврски во иднина.

Оттука прашањето за истрагата е дали опремата функционирала ограничено до 1.7.2010, па целосно согласно законот до 15.12.2010, па потоа повторно ограничено согласно одлуката на Уставниот суд сѐ до новиот закон од февруари 2014. Дека оваа опрема користена по одлуката на Уставниот суд на начин што не е дозволен говори тоа што меѓу снимките веќе беа идентификувани разговори кои што се случиле во 2011 (на пример, од рушењето на „Космос“).

Но, г. Заев на прес-конференциите во февруари 2015 изјави дека има „снимки дека било прилслушувано и во 2007, 2008 и во 2009 година“. Ако сите прислушувани материјали со кои располагал СДСМ се сега кај СЈО тогаш обвинителите можат веднаш да проверат и да утврдат дали навистина има снимки, што би било индикација дека опремата била во употреба веднаш по набавката и законот воопшто не се чекал.

Ваков расплет во истрагата уште повеќе ќе натежне на МВР и ДБК, но и на операторите чии директори се појавија во списокот на помилувани на еделен период работела паралелно со старата (што е вообичаена пракса). Потоа, оваа нова опрема останува во функција сѐ до нејзиното уништување вопретседателот Иванов.

Слично на темата:
http://novica.discindo.org/mk/node/846
http://novica.discindo.org/mk/node/844
http://novica.discindo.org/mk/node/841
http://novica.discindo.org/mk/node/839
http://novica.discindo.org/mk/node/836
http://novica.discindo.org/mk/node/830